Gece, batı Fransa’da Loire nehrinde yılan balığı yakalamanın tam zamanı… Bu gizemli balıkların izini sürüyoruz.
Yannick Perraud, Balıkçı
“Tekne hiç hareket etmiyor. En son ağa takılan balıklar bunlar. Ağ, giderek daralıyor, böylece balıklar da içinde sıkışıp kalıyor.”
Yaklaşık 3 saat sonra ince bir tane daha yakalıyoruz…
Yannick Perraud, Balıkçı
“Son 2-3 yıldır balık miktarına azalma olduğunu farkettik. Onlar, ciddi oranda göç ediyor. Daha sonra da geriye hiçbirşey kalmıyor zaten.”
Araştırmacılar, Avrupa’daki yılanbalığı miktarındaki düşüşe dikkat çekiyor. Yılan balığı etini sevenler için üzücü bir haber var. Onların türü tehlikede.
Birkaç yıl öncesine göre miktarları neredeyse yarı yarıya azaldı.
Eric Feunteun, Çevrebilimci, MNHN-Dinard
“Yılan balıklarının azalması beni gezegenimiz hakkında çok kaygılandırıyor. Çünkü, gelinen nokta, bu sularda bir zamanlar oldukça çok olan bu gibi kaynakları korumaya muktedir olmadığımızı gösteriyor. Unutmayın, yılan balıkları 1984 yılına kadar zararlı kabul edildi. Çünkü onların somon ve alabalıklara zarar verdiği düşünülüyordu. Şimdi ise bu büyük bolluktan yokluğa doğru bir gidiş var. Niçin?”
Avrupa Birliği bilim adamları bu sorunun cevabını araştırıyor. Bunun için balığın biyolojisi ve zor bulunan örnekler inceleniyor.
Küçük kılçıklar, burada analiz edilerek yılan balıklarının Atlantik Okyanusu’nda Sargossa Denizi yakınlarındaki yumurtlama zamanları tespit eiliyor.
Laure Virag, Biyolog, MNHN-Dinard
“Bu İspanya’ya ait. 16 yaşlarında denize döndü. Onların Kuzey Avrupa’ya dönüşlerini de gözlemledik. Burada 30 yıldır yılan balıklarını görüyorum. Onların göçünün iki açıklaması olabilir: Ya çevre kirliliği onların buradan erken ayrılmasına neden oluyor ya da denizdeki ısı değişimi. Bizim de üzerinde çalıştığımız bu.”
Değerlendirme için araştırmacılar çok da fazla çaba harcamasına gerek kalmıyor.
Bilim adamları sabahın erken saatinde balık avına çıkıyor. Görev biraz zor. Bilim adamları ilk olarak doğru balığı bulmaya çalışıyor.
Eric Feunteun, Çevrebilimci, MNHN-Dinard
“Kullandığımız etiketler oldukça ağır. Bu durumda en büyük yılan balığını yakalamak zorundayız. Eğer etiketi dışına takacaksak balığın ağırlığı en az 2.5 kilo gelmeli. Eğer içine takacaksak o zaman balık da küçük olabilir. 1.5 kilo civarında olması bizim için yeterli. Bu yüzden onları balıkçılarla birlikte ayırıyoruz. Bunlar, Loire nehri boyunca bulabileceğiniz en büyük yılan balıkları.”
Yılan balıkları ölçülülüp, tartılıyor. Gözleri ve derileri incelenip kategorilere ayrılıyor.
Seçme süreci devam ederken biyologlar, etiketlenen bazı türler üzerinde çalışıyor.
Kim Aarestrup, Biyolog, Danimarka Teknik Üniversitesi
“Bu mekanizma sayesinde etiket yılan balığından çıkar. Etiket işaretlenmiştir ve bu okyanusun üzerine çıkar. Bunun da kıyıya gelmesi beklenir. Bu etikette bir mesaj ve iletişime geçebileceğiniz adres vardır. Eğer bunu bulursanız tekrar etiketleyebilirsiniz. Böylece bilgiye ulaşmış oluruz.”
Yılan balıklarına anestezi uygulanır. Sonra da ameliyat başlar.
Kim Aarestrup, Biyolog, Danimarka Teknik Üniversitesi
“İlk olarak şırıngayı hemen derinin altına koyuyoruz. Şimdi bu cerrahi teli değilin içinden geçiriyorum. Tel, etiketi tutmaya yardım edecek. Şimdi de bu etiketi iplere takıyorum. Daha sonra herşeyi kapatıyoruz. Böylece hiçbir şey dağılmayacak. Bu etiket, yaklaşık iki ay boyunca balıkta kalacak. Sonra da ayrılacak. Su yüzüne çıkarak kıyıya doğru sürüklenecek. Umarım bilgiler de kurtarılacaktır.”
İsveç, İrlanda ve İspanya’da yapılan araştırmalar yılan balıklarının günde 45 kilometre yol katettiğini ve bin 200 metre derinliğe inebildiğini doğruluyor.
Fakat bazı beklenmeyen veriler, bilim adamlarının kafasını karıştırıyor.
David Righton, Eeliad Projesi Direktörü
“Şu ana kadar bizim gözlemlediğimiz şey, yılan balıklarının okyanuslarda gündüz vakti, soğuk ve derin sularda hareket ettiği, ısınmak için de gece vakti daha sığ suları tercih ettiğidir. Bu dikey hareketler ısı düzenlemesiyle ilgili birşey olabilir.
Bunlar ayrıca onların dünyanın neresinde olduğunu hissetmelerini sağlar. Yani bu dikey hareketler onların dünyanın manyetik alan gücünü kullanarak nerede olduklarını bilmelerine yardımcı olur. Bu, yılan balığının 300 metre derinlikte ışığı tespit etmesinin de yoludur. Çünkü okyanuslarda derinlerde ışık tamamen yok olur. Yılan balıklarının göç ederken niçin aşağı yukarı doğru hareket ettiklerini anlayabilmiş değiliz. Fakat bu, onların göç ettiğini gösteriyor. Niçin böyle davrandıklarını anlamak için yılan balıklarının hastalık ve parazit durumlarını da anlamak durumundayız. Bunlar ya bu hareketleri azaltır ya da daha fazla enerji harcamalarına neden olur.”
Etiketli yılan balıkları yumurtlamak için 5 bin kilometre uzağa gidebiliyor.
Araştırmacılar, bilimsel verilere ulaşmak konusunda umutlu. Bu, yılan balıklarının geleceği kadar, bu ürünün piyasası için de bir anlam ifade ediyor. Tabi bu araştırmalar, aynı zamanda eko-sitemin geleceğini de yakından ilgilendiriyor.
Eric Feunteun, Çevrebilimci, MNHN-Dinard
“Yılan balıkları büyük göçü tamamlar. Rhine ya da Loire gibi büyük nehirlerde yılan balıkları bulduğumuzda bunun anlamı, bu balıklar akıntıya karşı yüzebilir ve burada yaşayabilirler. Bu nehirlerde hiç yılan balığı ile karşılaşmazsak, bu bazı şeylerin kötü gittiği anlamına gelir. Göçmen balıklar, su gezegeni üzerindeki özgürlüklerini gösterirler.”