Londra’nın kalbinde Brezilya Ulusal Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Bankası önünde eylem yapan Sheyla, sıra dışı bir mücadele veriyor :
“Bu banka ekonomik kalkınma adı altında Amazonya’da yerlileri yok eden ve haklarını ihlal eden büyük şirketlere destek veriyor. Bizde bugün burada asıl amaçını belirtmesi ve şeffaflık göstermesi için toplandık.”
Sheyla, dünyanın dört bir yanını gezerek kamuoyunu Amazonya halkların verdiği mücadeleye karşı duyarlı olmaya çağırıyor. Ama şimdi onun için öncelik Belo Monte barajı projesini durdurmak.
Dünyanın en büyük 3. barajının Amazon’un bir kolu olan Xingu nehri üzerinde yapılması öngörülüyor. Ancak 2 bin kilometre uzunluğundaki nehrin kıyılarında 150 bini yerli olmak üzere 350 bin kişi yaşıyor.
Sheyla, bise yapılacak barajın yerini gösteriyor :
“Karşıya, tepenin olduğu yere büyük bir duvar dikilecek. Bu tepe sayesinde duvar 70 metre yükseliğinde ve 4 kilometre uzunluğunda olacak. Bu duvar suyu durdurarak nehri 100 kilometreyi aşkın mesafede kurutacak. Xingu nehri bizim evimiz gibi. Halkımız için hayati önemi var. Bu nehir ölürse onunla birlikte kültürümüz ve halkımız da ölür.”
36 yaşındaki Sheyla Juruna kabilesini temsil ediyor. Genç kadın, birkaç sene önce dernek kurarak halkının sesini duyurmayı başarmış.
Sheyla, Para eyaletinde bulunan Boa Vista köyünden geliyor. Başardığı işler nedeniyle Juruna kabilesi onu sözcü olarak seçmiş :
“Benim gözümde Sheyla 20 senedir mücadele veren bir savaşçı. Ona cok değer veriyorum cünkü büyük kavgalar içinde olduğunu biliyorum.”
Belo Monte barajı projesi, eğer hayata geçirilirse, yukarıda ormanı sular içinde bırakarak ve aşağıda nehri kurutarak yerlilere ait 8 bölgeyi etkileyecek. Juruna kabilesi gibi Arara kabilesi için de bu durumun hayati önemi var.
Brezilya anayasası yerlilere ait alanların sadece o bölgelerde yaşayan kabileler tarafından kullanılmasını sağlıyor. Ulusal ve uluslararası yasalara göre ise, korumalı bölgelerde yapılacak her proje, yerel halkların onayına tabi tutulmalı. Ancak, Arara kabilesi sözcüsü Josinei, çoğu zaman yerlilere kimsenin danışmadığını söylüyor :
“Şimdiye kadar bize hiç danışmadılar. Elektriğe ihtiyacımız yok. Bize karnımızı doyurmamız için, balık avlamak için ve yüzmek için orman lazım.
Biz bunu istiyoruz, enerji değil.”
Ancak yerlilerin bu talebi proje sahiperinin çıkarlarına aykırı düşüyor. Belo Monte projesi sahibi Uruara valisi Eraldo Pimenta, barajın yararlarından söz ediyor :
“Brezilya’nın istikrarı ve enerjetik bağımsızlığı söz konusu. Hatta sadece o değil, Kuzey Brezilya’nın, Para eyaletinin sanayi gelişimi de söz konusu. Bu barajla kuzey-güney ağına 11 bin megawatt gönderilecek.”
Ancak Sheyla aynı fikri paylaşmıyor :
“Brezilya’nın kalkınmak için enerjiye ve baraja ihtiyacı olduğuna inanmıyoruz. Xingu barajı projesi altında farklı çıkarlar yatıyor. Bölge maden açısından çok zengin.”
Çevre koruma örgütleri de hidroelektrik projenin daha az kırletici enerjilerin üretimini engelleyeceği görüşüne katılmıyor ve barajın ürettiği elektriğin yüzde 30’unun, ihraç edilmek üzere alüminyum üretimi ve diğer kirletici endüstrilere yarayacağını savunuyor.
Sheyla çareyi Xingu nehrinin kıyılarında yaşayan diğer halkları mücadeleye katılmaya çağırmakta arıyor :
“Burada Xingu balıkçıları çalışıyor. Bizim gibi onlar da zarar görecekler, hayatları boyunca yaptıkları mesleği kaybedecekler. Hayatımızı ve topraklarımızı korumak için birleşmemiz gerekiyor.”