İskoçya’nın Birleşik Krallık’tan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmesi konusu yaz boyunca tartışıldı. 2014 sonbaharında bir referandum bekleniyor. İşçi Partisi lideri Alistair Darling, bağımsızlığa karşı “Birlikte Daha İyiyiz” kampanyasını yürütüyor. Kensidiyle Edinburgh’da yaptığımız görüşme Euronews ekranlarında.
Ali Sheikholeslami:
“Sayın Darling. “Birlikte Daha İyiyiz” kampanyasını başlatarak İngiltere’ye karşı olan savunmacı tavrınızı gösterdiniz. İddianızın temelinde ne yatıyor?”
Alistair Darling:
“Temelde Birleşik Krallık’ın İskoçya ile İskoçya’nın da Birleşik Krallık ile birlikte daha iyi olduğunu ve iki ülkenin birlikte bireysel ülkelerden daha iyi ve güçlü olduğunu savunuyoruz. Bu yalnızca duygusal düzeyde değil eleştirel ve ekonomik düzeyde de değerlendirilebilecek bir durum. Ekonomik işbirliği içindeyiz ve bir çok sorunun henüz yanıtsız olduğu, belirsizliğin hakim olduğu bu süreçte bilinmeyen bir yöne doğru birlikte yol almak konusunda harekete geçmenin akılsız bir yol olacağını düşünüyorum.”
Ali Sheikholeslami:
“Peki neye karşısınız? Tehlikeli ve uygunsuz bir milliyetçiliğe mi? Futbol siyaseti yaparcasına, İngiltere’ye karşı oynayan herkesi savunmak yönünde bir karşıtlığınız mı var?”
Alistair Darling:
“Benim iddiam şu yönde: Yalnızca İskoç olduğumuz için gurur duymak ya da İngiliz olduğumuz için gururlanmak şeklinde bir duygusal bağımız yok. Seçim yapmamıza gerek gerek yok. Seçim yapmak istemiyoruz. Sınırlar içinde kuzeyde ve güneyde dostlarımız var ve birbirimize yabancılaşmak istemiyoruz. Kısacası duygusal bir iddiayla yola çıkmıyoruz. Kampanyamızla savunduğumuz asıl iddia, diğer birçok kampanyada olduğu gibi, ekonomi. Bir çok İskoç işletme, örneğin finansal hizmet endüstrisi gibi gibi, İngiltere ile ve Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla ticaret içinde olduğumuz bir iktisadi birimimiz var. Avrupa Birliği’nde olmak İngiltere’nin lehine ise İskoçya’nın lehine olan şey, en büyük ekonomik komşusu ile güçlerini birleştirmektir.
Ali Sheikholeslami:
“Petrol ve doğalgaz konusuna gelince bazı zorlu sorular karşımıza çıkıyor. Örneğin İngiltere’nin iç borcunu bağımsızlığı mümkün olan İskoçya’ya ne ölçüde devredileceği sorusu gibi…”
Alistair Darling:
“Petrol konusu bir açıdan nispeten daha basit. Uluslararası antlaşmalar ve hukuk tarafından yürütülüyor ve sorun şu ki bu sınırlı bir kaynak ve bittiği zaman nereye gideceğiniz belli. Tabii haklısınız, ekonomi açısından bir takım iddialar mevcut. Örneğin iç borçlar nasıl paylaşılacak ve ödenecek? Milliyetçiler para birimi üzerine 80 yıl boyunca kafa yormak zorundaydı. Bu yıl 3 farklı seçenek orataya attılar. Var olan siyaset, Avrupa’nın geri kalanının parasal birliğin siyasi birlik olduğuna karar verdiği bir süreçte, Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla bir ortak para birimi üzerinde antlaşmaya varılmasını öngörüyor. Bu nedenle Avrupa Birliği üyeliği konusu gibi, milliyetçilerin karşısında sessiz kaldığı bir sürü yanıtsız soru bulunuyor. Yalznıca birşeylerin olacağını öne sürüyorlar ama bu birşeyler yapacakları anlamına gelmiyor.”
Ali Sheikholeslami:
“Para birimi konusunda Sterlin’i kullanmaya devam etmek istediklerini ve İngiltere ile parasal birliği korumak istediklerini söylediler. Fakat, sanırım İngiltere Merkez Bankası üzerinde herhangi bir etkileri olmayacak, öyle değil mi?”
Alistair Darling:
“Eğer bir parasal birlik var ise iki taraf da uzlaşmak zorunda. Yapmanız gereken İngiltere’yi, Galleri ve Kuzey İrlanda’yı, yabancı bir ülke konumunda olacak olan İskoçya ile parasal birlik kurmaya ikna etmek. Bu, İskoçya’nın bütçesini onaylanması için beyan etmesi anlamına geliyor, ki Euro Bölgesi’nde gördüğümüz durum bu. Bu, özgürlük değil, kölelik. Gülünç bir durum. Ayrıca İngiltere Merkez Bankası Para Politikası Komitesi, bölgesel bazda kurulmadı. Belirli bir enflasyon oranı hedeflemek için uzmanlık üzerine kuruldu. Bu konuda bazı sorular karşımıza çıkıyor: Son kredi mercii kim olacak, hangi merkez bankası olacak? Sorulması gereken bir soru da şu: İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda daha sonra kendilerine yabancı olacak bir ülke için neden son kredi mercii olsun? Milliyetçiler durumun böyle olacağını söylüyor. Bu, diğer ülkelerin hiçbiriyle tartışılmadı ya da bu konuda uzlaşılmadı bile. Avrupa ve dünya genelinde bu denli belirsizlik hakimken dönüp dolaşıp varacağımız iddia yine aynı: Birlikte, ayrıyken olduğumuzdan daha iyiyiz.”
Ali Sheikholeslami:
“Bahsettiğiniz gibi, petrol sonsuza kadar var olmayacak. Ancak petrolden sonra bağımsız bir İskoçya ekonomisi ne kadar canlı kalabilecek?
Alistair Darling:
“Açıkçası hiçbir ekonominin önümüzdeki 20-30 yıl içinde ne durumda olacağını bilmiyoruz ve petrol bir süre daha kesinlikle var olacak. Sorun şu ki, bittiği zaman ne yapacaksınız? Onların iddiası yenilenebilir enerji olacağı yönünde. Günümüzde İskoçya’da yenilenebilir enerji sanayi, derin bir şekilde Birleşik Krallık’a bağlı, ki Birleşik Krallık’tan ayrılma olursa bu durum sekteye uğrayacaktır. Benim iddiam şu yönde: İskooçya’nın ekonomisine baktığınızda bir kısmı çok iyi giderken diğer bir kısmı ancak doğru bir yaklaşımla daha iyi bir yola girebilir. Kuzey Denizi Petrolleri’nden ayrılırsak tamamen bağımlı hale geliriz. RBS ve HBOS bankalarının finans hizmetleri çok kötü durumdayken Birleşik Krallık’ın gücünün durumu kurtardığını gördük. Ben Maliye Bakanı iken tüm sistemi çöküşten kurtaracak bir çek yazabilirdim, ancak bunu bu kadar küçük bir ekonomiyle yapamazdım.”
Ali Sheikholeslami:
“Bir diğer soru da 2014’te bir referandum olup olmayacağı üzerine. Ayrıca asıl soru “devo max” adı ile anılan, tüm vergi yetkilerinin İskoçya’ya devredilmesi durumu ne olacak? Bu İskoçya’ya tam bir bağımsızlık değil ama daha fazla mı güç ve bağımsızlık mı sağlayacak?
Alistair Darling:
“Ben, diğer birçok bağımsız yorumcu ile birlikte bu konuda net bir soru sormamız gerektiğini düşünüyorum: Birleşik Krallık’a bağlı mı kalacaksınız? Yoksa ayrılacak mısınız? Eğer bağlı kalacaksanız tabii ki şu soru doğuyor: İskoçya’ya daha fazla güç devredilmeisni istiyor musunuz? Bu noktada ise sorun şu ki “devo max” ve “devo plus” gibi kavramlara gönderme yaptığınızda kimse bunun anlamını bilmiyor. Bu, İskoçya Birinci Bakanı Alex Salmond’ın dediği gibi, dış işler konusunda, daha da kötü bir yetki devri anlamına mı geliyor? Ayrıca bence oy pusulasına seçmenin anlamayacağı bir vaadi ekleyebilirsiniz ve bu eğer işa yarasa bile kimse ne anlama geldiğini anlamayacaktır. Oysa ki insanlar bağımsızlığın ne anlama geldiğini ya da Birleşik Krallık’a bağlı kalmanın ne anlama geldiğini anlıyor. Sorulması gereken soru bu. 80 yıldır işleyen ve var olma nedeni bu olan milliyetçi bir partinin bu soruyu İskoçya’da insanların önüne sürmekten memnun olacağını düşünebilirsiniz, oysa ki onlar bu sorudan kaçıyor. Çünkü yanıtın ne olacağını açıkça biliyorlar.
Ali Sheikholeslami:
“Siz Maliye Bakanıydınız. Bağımsızlık İskoçya ekonomisine nasıl bir avantaj sağlar?”
Alistair Darling:
“Avantajın ne olacağını görmek zor. Milliyetçiler bunun kurumlar vergisinin kaldırılması anlamına geleceğini söylüyor. Sizce daha esnek bir komşu bunun olmasına izin veriri mi? Onlar da kurumlar vergisini kesmeyi daha kolay bulacaklardır. Bence günümüzde ekonomilerin birbirlerine bağlı oldukları çok açık ve ülkeler tabii ki kendi başlarına birşeyler yapabilrler ve bizim, Euro Bölgesi dışında olduğumuzdan, kesinlikle daha fazla özgürlüğümüz var. Küçük bir ülkenin ekonomik gidişatı atlatacağı ve başka ülkelerden farklı birşey yapacağı fikri, milliyetçilerin İzlanda ve İrlanda da işaret ettiği durumda olduğu gibi, ne gibi bir avantaj doğurur, bilemiyorum. Ben bu konuda cok fazla dezavantaj göruyorum, ancak Birleşik Krallık’a bağlı kaldığımız müddetçe çok fazla avantajımız olacaktır.”