Son haftalarda İskoçya’nın tam bağımsızlığı üzerindeki tartışmalar hararetlendi. Yaz boyunca yapılan kamuoyu yoklamaları Birleşik Krallık’tan (BK) ayrılmak isteyenlerin sayısının düşüşte olduğunu gösterdi. Artık İskoçların sadece üçte biri bağımsızlığa olumlu bakıyor. 2014 ise bu konuda referanduma gidilecek yıl olacak. Yarı bağımsız İskoçya Bölgesi Başbakanı ve Milli İskoçya Partisi lideri Alex Salmond tam bağımsızlık için bir kampanya yürütüyor. Kendisi ile Edimbourg’ta görüştük.
Ali Şeyhülislami, euronews:
“Sayın Başbakan, birçokları için BK, İskoçya için mali, entellektüel ve siyasi anlamda çok büyük bir başarı olarak görülüyor. İskoçya böylece hayal edilen birçok avantajdan faydalanabildi. Peki bilinmezliklerle dolu bir geleceğe gitme ve bağımsızlığınızı istemenize sebep olan BK’deki bu kötü şey nedir?”
Alex Salmond:
“Aslında bence bu adadaki en parlak fikirler üretilmeye devam edecek. Sosyal birlik içinde olduğumuz İzlanda, İngiltere, İrlanda ve Galler gibi ülkelerle ittifakımız sürecek. Ama bağımsız bir İskoçya bu konularda çok daha başarılı olacak. Bir örnek verelim: İskoçya çeşitlilik açısından dünyanın en zengin ülkelerinden biri. Şu anda düzenlediğimiz bir ay süren Uluslararası
Edimbourg Festivali’nde sanatın farklı türlerini keşfetmek mümkün. Sanatsal anlamda dünyanın en fazla yetenekli kişilerine sahibiz. Bu uluslararası kültür bayramına ev sahipliği yapan İskoçya’nın kendine ait bir İngilizce kanalı bile bulunmuyor. Bir tane bile yok. Ve bu alay konusu durum, İskoçya’nın başarısının ne kadar altında olduğunu gösteriyor. BK’nin bir üyesi olarak İskoçya bugün, dünyanın refah seviyesi en yüksek 20. ülkesi. Bağımsızlıkla birlikte bu listede 6. sıraya yükseleceğiz. Ama kültürel farklılık İskoçya’nın daha performanslı olmasını ve uluslararası arenaya daha fazla katkı yapmasını sağlayacak.”
euronews:
“Bağımsızlığını ilan etmiş bir İskoçya ile bugünkü İskoçya arasında mali açıdan hiçbir fark olmayacağı üzerine bir kampanya yürütüyorsunuz. Bununla birlikte petrol ve doğalgaz kaynaklarınız azalıyor. Yenilenebilir enerji kaynakları ise hiç kullanılmıyor. Ülkedeki başarılı finansal sektör bağımsızlıktan sonra küçülmüş olacak. İskoçya ekonomisinin bağımsızlıktan sonra ayakta kalabileceğini nasıl garanti edebilirsiniz?”
Alex Salmond:
“Bu ilginç bir soru. İskoçya, Avrupa’nın petrol ve doğalgaz kaynaklarının yüzde 90’ını elinde bulunduruyor. Bu, 40-50 yıllık bir süreçte bir buçuk trilyon Sterlin’lik bir meblaya denk. Avrupa Birliği’nin diğer üye ülkelerinin 1.5 trilyon Sterlin’lik bir akaryakıt
rezervine sahip olduklarını bilmeleri hoşlarına gidecektir. Yenilenebilir enerji konusundaysa Avrupa’nın sadece yüzde birlik nüfusuna sahip bir ülke deniz enerjisinde, Avrupa potansiyelinin dörtte birini elinde bulunduruyor. Bu da modern dünyada çok önemli bir avantaj. İşte bu nedenden dolayı İskoçya dev su kaynaklarını ve rezervlerini üretip pazarlayabilen çok performanslı bir şirkete sahip. Bu sadece diğer ülkelerle değil, güney sınırımızdaki komşularımızla da aramızda büyük bir fark yaratıyor. Burada dev doğal kaynaklara sahip bir ülkeden bahsediyoruz. Ama aynı zamanda modern çağda, televizyon gibi dünyaya birçok muhteşem buluş hediye etmiş çok yetenekli bir halka da sahibiz. Bazıları bu ülkenin bağımsız olduğunda eskisinden daha performanslı olamayacağına inanıyor. Bence bu insanlar hayal görüyor. Kendini çok daha iyi yöneten, kalkınmasına katkıda bulunan bağımsız bir İskoçya’da yaşamak istiyoruz.”
euronews:
“Biraz önce çok önemli petrol ve doğalgaz rezervlerinden bahsettiniz. Fakat buradaki temel sorun, Holyrood ile Westminster arasında yapılacak bir anlaşmada Birleşik Krallık’ın ulusal borcunun bir kısmının petrol ve doğalgazdan elde edilecek gelirlerle paylaşılması şartı olacak. Buna nasıl bir çözüm öneriyorsunuz?”
Alex Salmond:
“Bu önemli bir konu. Birleşik Krallık’ın bağımsızlık sırasındaki borcu 1 trilyon Sterlin civarında olacak. Petrol ve doğalgaz rezervlerinin de değerinin 1 trilyon Sterlin olduğu tahmin ediliyor. Tabii ki buradaki fark İskoçya’nın bu borcun sadece bir kısmını ödeyecek olması. Ama aynı zamanda da İskoçya karasularından çıkartılacak petrol ve doğalgazdan elde edilecek gelirden de pay alma hakları olacak. Yani İskoçya temel kaynaklarının yüzde 90’ını kullanabilecek ve İngiliz borcunun yüzde 10’unu ödemekle yükümlü olacak. Sizin de tahmin edebileceğiniz gibi bu seviyede bir borç altına girmek hiç de iyi bir şey değil.”
euronews:
“Fakat hala şöyle bir tehlike söz konusu. Tamam, belki Milli İskoçya Partisi bu bahsettiğimiz konularda çalışmalarına devam ediyor ama acaba…”
Alex Salmond:
“…Hadi çıkarın ağzınızdaki baklayı! “
(gülüşmeler)
euronews:
“… Uzun süredir varolan bu İngiliz karşıtlığı hissi ile ilgili daha çok şey yapmak gerekli. Yani örneğin milli marşınız 1314’te Kral II. Edward’ın barbar eserlerinden birine uzanıyor.”
Alex Salmond:
“Evet, İngiliz milli marşının fazla söylenmeyen bir dizesinde İskoç direnişçileri ezmekten bahsediliyor. Ya da Fransız milli marşı, eğer yanlış hatırlamıyorsam gerektiğinde devrim için kan dökülebileceğini anlatıyor. Sizin bahsettiğiniz ‘İskoçya’nın Çiçekleri’ resmi olmayan bir milli marş. Ama bu günlerin artık geride kaldığını ve geride kalması gerektiğini gösteren bir işaret. İşte marş bizi buraya getiriyor. Yani geçmiş ile gelecek arasında bir fark olduğuna. Bence biz sadece parlamento olarak değil, aynı zamanda siyasi parti ve ülke olarak da İskoçya’nın hem uluslararası seviyede, hem de ülke içinde eşitliği savunduğunu kanıtladık.”
euronews:
“Peki bağımsızlığı yüzde yüz istiyor musunuz? Çünkü birçok kişi referandumu kazanamayacağınızın farkında olduğunuzu düşünüyor. ‘Devo max’ adı ile anılan tüm vergi yetkilerinin İskoçya’ya devredilmesi durumu da söz konusu.”
Alex Salmond:
“Ben her zaman İskoçya’daki halkın isteklerine saygı duyacağımızı söyledim. 1997’de İşçi Partisi lideri Donald Dewar ile kampanyamı yürütmemin sebebi parlamentodan memnun olmam değil İskoçya için bir ilerleme sağlanması içindi. Fakat şunu açıkça ifade etmek isterim. Önümüzdeki iki yıllık süreçte İskoçya’nın bağımsızlığı oy pusulasından geçiyor. Bu yüzden şundan kesinlikle emin olabilirsiniz ki, kadını ile erkeği ile benim sağ duyulu halkım, bağımsızlığa giden yoldaki bu seçim fırsatını geri tepmeyecektir.”