İspanya’da, bitmek bilmeyen kemer sıkma önlemlerinin sonucusu katma değer vergisine (KDV) yapılan zamlar oldu. Borç açığını kapatmak üzere bu yola gitmek acaba amacına ulaşacak mı?
Başbakan Mariano Rajoy hükümetinin başlıca beklentisi, tabii ki kamu bütçesine ek gelir sağlamak. Oysa İspanya’da tüketici kitlesinin maruz kaldığı mali baskı öyle bir noktaya ulaştı ki, hedefin tutturulacağından kuşku duyanlar çoğunlukta.
İspanya’da bir çok süpermarket, perakendeci dükkan ve restoran, köşeye sıkışmış dar ve orta gelir düzeyindeki İspanyol’un üzerine daha fazla gidilmesinden ürkmeye başladı. Bir çok işletme, KDV artışlarını müşteriye yansıtmayacağını duyuruyor.
KDV zamlarının ortalama bir aile bütçesine getireceği ek yükün 470 Euro olacağı tahmin ediliyor. Rajoy yönetimi bu zamlarla birlikte devlet bütçesine 7,5 milyar Euro ek gelir sağlamayı umuyor.
İspanya’dan önce Portekiz benzer önlemlere başvurdu. Gelişmelerden en çok etkilenen kalem kuşkusuz istihdam oldu. İşsizliğin yanısıra Portekiz’de tüketici frene basmakla kalmadı, geçmişe kıyasla daralan kayıt dışı ekonomi yeniden güç kazandı.
“İspanya’da artan vergiler kayıt dışı ekonomiyi kuvvetlendirecek”
Son vergi zamlarının İspanya’yı nasıl etkilediği sorusunu yanıtlamak üzere Madrid’e uzanıyoruz. İspanya Tüketiciler Derneği sözcüsü Ileana Izverniceanu ile birlikteyiz.
euronews:
“Kurumunuzun hesaplarına göre son vergi artırımları yüzünden her aile yılda 470 Euro daha fazla ödeyecek. Bu öngörü hangi alanları kapsıyor ve onay gördü mü?”
Ileana Izverniceanu:
“Öngörüler onaylanmakta, çünkü okulların başlamasıyla zamlar çok açık ve net olarak görülüyor. Bir ailenin yaz sonrası normal harcamalarıyla karşılaştırdığımızda şimdiden bu katma değer vergisi (KDV) artışını görmek mümkün. Bu harcamaları kısmak da imkansız. Bir kişi ya da bir aile bir kot pantalon almaktan kaçınabilir. Arabasını daha uzun süre kullanabilir, ya da yeni bir televizyon almayabilir. Ama kitap ya da üniforma harcamalarını engellemek mümkün değil. Ayrıca bu harcamaları hemen, eylül ayının başında yapmak gerekli. KDV artışından dolayı ailelerde bu bütçe deliklerini sık sık görüyoruz. Tüketici derneği temel harcamalarda yılda 470 Euro’luk bir artış olacağını hesapladı. Burada, zamlardan etkilenecek ne kültürel, ne de tatil harcamaları göz önünde bulunduruldu. Biz sadece bir ailenin zorunlu harcamalarını göz önünde bulundurduk. Bu durum bütçelerini çok ağır etkileyecek”.
euronews:
“Bazı mağazaların zamları müşterilerine yavaş yavaş yansıtacağı söyleniyor. Süpermarketler ise zam yapmayacaklarını garantiliyor. Onlara inanabilir miyiz?”
Ileana Izverniceanu:
“Tüketici Derneği’nde bu sözlere çekimser yaklaşıyoruz. Süpermarketler ve mağazalar, Jose Luis Rodriguez Zapatero yönetiminin yaptığı son zamları fiyatlara yanısıtmayacaklarını garantilemişlerdi. Öncelikle bilmemiz gereken şey fiyatların ne kadar süre sabit tutulacağı. Ayrıca birçok defa bu sadece bir reklamdan ibaret. Biz onların vergileri belirli bir tarihe kadar, yeni bir vergi artırımına gidilene kadar ya da fiyatlara asla yanıtmamalarını istiyoruz. Yani gerçek bir süre talep ediyoruz. Ayrıca yaptığımız küçük bir ankete göre İspanya’daki önemli bir süpermarket zamlardan önce fiyatlarını artırdı. Yani şimdiden hileye başvurdu. KDV’yi artırmasa da fiyatları artırdı. Sonuçta
tüketici bunu ödemek zorunda kaldı.”
euronews:
“Zamlar öncelikle ulaşım sektörünü etkiledi. En hassas konulardan biri de akaryakıt. 98 oktan süper benzini kimilerinin öngördüğü gibi 1.8 Euro’dan almamız mı gerekecek? Petrol şirketleri hükümetin dediği gibi büyük bir kar payına sahip mi?”
Ileana Izverniceanu:
“Burada en büyük olasılık benzin fiyatlarının artması. Aileler için vahim bir harcama daha… Uzun zamandır Tüketici Derneği İspanya’da rekabet olmadığını söylüyor. Fiyatlarda bir çeşit uzlaşma söz konusu. Farklı yerlerden akaryakıt tedarik eden benzin istasyonlarındaki fiyatların aynı olması mümkün değil. Bir şeyler yapılması gerektiği konusunda hükümetle aynı fikirdeyiz. Ama burada hükümetin devreye girmesi gerekli. Şirketleri liberalleştirmek ve istediklerini yapmalarına izin vermek yeterli değil. Eğer kendi kendilerine bir çözüm bulmazlarsa fiyatlar üzerinde devreye girmek gerekecek. Biz dernek olarak devletin müdahalesini istemiyoruz. Ama benzin kadar temel bir ürünün fiyatı düşmezse hükümet bir şeyler yapmalı. Yönetimde bulunmalarının bir nedeni de bu.”
euronews:
“Vergi gelirlerinin artırılması, Euro Bölgesi’nin tıpkı kontrol altındaki diğer güney ülkelerinde olduğu gibi ekonomiyi daha da
felç etmez mi? Portekiz örneğinde olduğu gibi kayıt dışı ekonomiyi güçlendirmez mi?”
Ileana Izverniceanu:
“Evet tabii ki güçlendirir. Bazıları şimdiden beyaz eşya tamir ücretini KDV’siz ödeme olanağını sunmaya başladı. Bu 20 yıl geriye gitmek demek. Ekonomi daha da felç olacak. Vergi artırımlarının açıklanmasından hemen sonra bunun yanlış olduğunu belirttik. Ayrıca Mariano Rajoy’un vergilerin artırılmayacağı seçim vaadi tutulmadı. Bu felç hali kayıt dışı ekonomiyi kuvvetlendirecek. Bunun üzerinde özellikle duruyorum. Çoktan unutulmuş olan KDV’li ve KDV’siz fiyat uygulaması XXI. yüzyılda çok kuvvetli bir şekilde geri döndü.”