Ukrayna’da seçim kampanyası gerilimi gittikçe artıyor. Ülkenin güneydoğusunda yer alan, ağır sanayinin kalbi ve Bölgeler Partisi’nin kalesi Donbass’ta ise halk siyasi çizgisini çoktan belirlemiş, seçimini şimdiden iktidardan yana yana yapmış görünüyor.
Mykola Shmigol çelik üretim tesisinde yaptığı işten ve çalıştığı şirketten gurur duyduğunu dile getiriyor. Eşiyle birlikte, evliliklerinin 25. yılını kutlayan Shmigol ailesiyle, Demir Çelik İşletmeciliği Donetsksteel tarafından finanse edilen, Donetsk Slav Kültürü Merkezi’nde bir akşam yemeğine çıkıyor. Shmigol, iş koşullarını anlatırken oldukça olumlu bir tablo çiziyor: “Bu tesiste 10-12 yıldan fazladır çalışıyorum. Donetsk Metalurji Tesisi’nde tüm donanıma sahibiz. Çalışırken koruyucu kıyafetlerimiz var. Tatil ve hastalık izinlerini içeren sosyal sigorta paketimiz bulunuyor. Ben burada işçinin çok iyi korunduğunu düşünüyorum.”
Mykola Shmigol’un maaşı 900 Euro. Ukrayna’da ortalama aylık ücret ise 250-300 Euro civarında. Mykola, iktidarı neden desteklediğini şu sözlerle ifade ediyor: “İstikrar var. İktidar değişirse bunun daha iyiye gideceğini düşünmüyorum. Bunu çoktan gördük. Ne metalurji sektörü, ne kömür üretimi, ne tarım ne de Ukrayna ekonomisi ilerledi.”
Ancak ekonomik kriz gerçeği Shmigol ailesininin korunaklı yaşamını etkileyeceğe benziyor. Donetsksteel Genel Müdür Yardımcısı Andriy Yemçenko, aslında sektörün o kadar parlak bir gidişatının olmadığına işaret ediyor: “Dünyada, özellikle Avrupa’da ve Bağımsız Devletler Topluluğu’nda metalurji sektörünün çok iyiye doğru gitmediği bir gerçek. Ancak diğer yandan piyasaya sürdüğümüz enerji tasarrufu teknolojileri ve önlemleri fabrikaların ayakta kalmasını ve ilerlemesini sağlıyor.”
Kiev’de bulunan Ekonomi ve Siyaset Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Ihor Burakovski ise Ukraynalı metalurji firmalarının üretim kalitesinin orta derecede olduğunu ifade ediyor: “Ukraynalı üreticiler, yeni çelik ürünleri tasarlamak ve geliştirmek konusunda pek yeterli değiller. Yani şu anda ürettiğimiz ürünler orta kalitede. Katma değer anlamında orta düzeyde. Ayrıca bu sektörde örneğin Çin’deki ve bazı diğer yerlerdeki üreticilerle rekabet etmekte zorlanıyoruz.”
Metalurjinin yanı sıra madencilik Ukrayna’nın ekonomik gücünün bel kemiğini oluşturuyor. Donbass ise ülkenin en önemli kömür madenlerini barındıran bölge olarak tanınıyor.
Sergiy Abrosimov ile mesaisine başlamadan, sabahın erken saatlerinde görüştük. Maden işçisi olarak yaşamını sürdüren Abrosimov, ailesiyle birlikte Donetsk yakınlarında yaşıyor. Kendisi, Shmigol’e benzer bir şekilde çalışma koşullarından ve sonuçlarından çok memnun olduğundan söz ediyor: “Bir çok şeyi satın alabilecek güçteyim. 30 yıldır burada çalışıyorum, deneyimim ve birikmiş bir miktar param var. Güzel bir araba alabilirim, paramı sağlık hizmetleri ve yurt dışı gezilerine ayırabilirim. Sovyetler Birliği döneminden beri yaşam koşulları değişti. Herşey dinamik bir şekilde gelişiyor. Artık sınırlamalar yok; insanlar normal bir hayat yaşıyor.”
Ukrayna’da kömür madenleri büyük ölçüde devlet desteğiyle işletiliyor. Devletten gelen yaklaşık 1 milyar Euro civarındaki destek sayesinde 7 milyar Euro değerinde üretim yapılıyor. Donetsk ise bu gelirden en büyük paydayı alan bölge olarak biliniyor. Bölgede birçok genç, madenci ya da maden mühendisi olmak için eğitim alıyor.
Burakovski ise sektörün geleceğinin parlak olmadığının altını bir kez daha şu sözlerle çiziyor: “Bu resmi bir bilgi: Ukrayna’da kömür madenlerinin %40’ının yeniden yapılandırılması gerekli. Büyük bir çoğunluğunun da, derinlik ve coğrafi koşullar göz önünde bulundurularak kapanması gerekiyor. Buna bir örnek olarak, Ukrayna’da üretimi tehlike altına atan gazlar var. Bir diğer faktör de yeni teknolojiler.”
Donbass’ta ağır sanayiye dair başka bir gerçeklik ise yasa dışı madencilik. Ekonomi ve Siyaset Araştırmaları Enstitüsü’nün verilerine göre Donbass’ta kömür üretiminin %12’si yasa dışı madenlerde yapılıyor. Yasadışı madenlerde sosyal güvenlik olmaksızın çalışan birçok madenci ise Donbass’taki saklı gerçeğin aktörleri olarak karşımıza çıkıyor.