REKLAMİran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın iki dönemlik görev süresi sona eriyor. 14 Haziran’da yapılacak 11. dönem cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kazanan kim olacak? Seçim için 686 aday başvuruda bulundu; onlardan 30’u kadın. Anayasayı Koruyucular Konseyi Seçim Denetleme Kurulu, 23 Mayıs’a kadar listeye son şeklini verecek. Nihai olarak en fazla 10 adayın listeye girmesi bekleniyor. Analistler, seçim yarışının üç grup arasında geçeceğini ifade ediyor. Ülkenin ruhani lideri Ayetullah Ali Hamaney’e yakın isimler muhafazakar kanadı temsil ediyor. Ülkede o onay vermeden yeni seçilecek cumhurbaşkanı göreve başlayamıyor.
Özellikle ikinci döneminde Hamaney ile görüş ayrılıkları su yüzüne çıkan Ahmedinejad, bu seçimlerde başdanışmanı İsfendiyar Rahim Meşai’yi destekleyeceğini duyurdu. Öyle ki Meşai’nin adaylık başvurusu için İçişleri Bakanlığı’na onunla birlikte gitti. 2009’da yapılan son seçimlerde Ahmedinejad, reforcu olarak bilinen Mir Hüseyin Musavi’yi büyük oy farkıyla geride bırakarak kazandı. Ancak muhallifler seçime hile karıştırıldığı iddiasıyla günlerce protesto gösterileri düzenledi.
Bu seçime sürpriz bir şekilde katılacağını açıklayan eski cumhurbaşkanı Ayetullah Haşimi Rafsancani, reformcu kanatta yer alıyor. Onun da dini lider Hamaney ile arasında ihtilaf olduğu belirtiliyor. Ancak Rafsancani, Hamaney’in onayı olmadan aday olmayacağını açıklamıştı.
Muhafazakar kanadı temsil eden adaylar arasında, eski Meclis Başkanı Gulam Ali Hadad Adil, Hamaney’in başdanışmanı ve eski Dışişleri Bakanı Ali Ekber Velayeti ve Tahran Belediye Başkanı Muhammed Bakır Galibaf yer alıyor. Bu bloğun seçimi kazanma şansı yüksek görülüyor. Diğer güçlü aday da İran siyasetinin etkili isimlerinden İran’ın Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Başkanı ve Nükleer Başmüzakerecisi Said Celili. O da Ali Hamaney’e yakın bir isim olarak biliniyor.
İran’ın yeni cumhurbaşkanını zor konular bekliyor. Nükleer programından dolayı batılı devletlerin ambargo uygulaması ülkede ekonomik krizin kapısını araladı. Nükleer program ve Suriye krizi masada duran önemli gündem maddeleri arasında yer alıyor.
Rahmani: İran’ın Kuzey Kore’ye dönüşme riski var
İran cumhurbaşkanlığı seçimi için adaylık başvuru süresi sona erdi. Adaylar arasında iki isim ön plana çıktı. Ayetullah Haşimi Rafsancani ve Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın başdanışmanı İsfendiyar Rahim Meşai. Konuyu Paris’ten konuğumuz siyasi uzman Taghi Rahmani ile konuşacağız. Sayın Rahmani, adını andığımız adaylara baktığımızda, seçimin bu ilk aşaması için nasıl bir resim çizebilirsiniz?
Taghi Rahmani, Siyasi Analist:
“İran’ın dini lideri ve ona yakın çevrelerin gerçekleştireceği seçimde reformcu adaylar da kendini gösterdi. Ancak onların durumu zayıf. Yönetimde iki önemli kanat olan askeri karar alıcılar ve muhafazakarlar önemli bir yere sahip. Onlar, zayıf bir reformcu adayın çıkmasını istiyor. Seçmenleri etkileyip oyları toplayamayacak bir aday. Diğer taraftan Meşai’nin ileri adım atmasını engellemek için sayın Ahmedinejad üzerinde büyük baskı kurdular. En azından başka bir kişinin onun yerine aday olması konusunda baskı yaptılar. Bu iki ismin ortaya çıkıp cumhurbaşkanlığı için aday olması liderlik makamının planlarına karşı çıkıldığını ortaya koyuyor. Ayetullah Haşimi Rafsancani’nin seçime katılmasıyla dengeler değişti. Bu reformcuları güçlendirdi. Sayın Aref ve Shariatmadari gibi adaylar, Rafsancani lehine yarıştan çekilebilir. Yarışın henüz başında olmamıza rağmen Rafsancani tarafından atılan bu adımın bütün dengeleri değiştirdiğini söyleyebiliriz. Seçimin gidişatı belirsiz. İran, genel olarak kararların son dakikada alındığı bir ülke.”
Vida Samei, euronews:
“Muhafazakarlardan çok sayıda aday kaydını yaptırdı. Bu, muhafazakarların bir aday üzerinde uzlaşı eksikliğini mi gösteriyor? Geriye kalan günlerde adayların birlik olup bir kişi için çekilmeleri mümkün olur mu?”
Taghi Rahmani, Siyasi Analist:
“Muhafazakar gruplar arasında anlaşmazlıklar var. Sayın Mesbah-Yazdi grubu sayın Lankarani’yi aday olarak gösterdi. Hamaney’e yakın isimler arasında Galibaf, Hadad Adil ve Velayeti var. Hamaney, genellikle durumla mücadele etmeye çalışır. Son dakikaya kadar bekler ve hangi muhafazakar grubun diğerinden güçlü olduğunu anlar. Velayati ve Lankarani arasında seçim yapmak zor. Aynı zamanda Galibaf var. Bürokrat olan Galibaf, Rafsancani’ye yakın bir isim olarak görülüyor. Seçmek gerçekten zor olacak. Aynı zamanda bütün seçim süreci oldukça karışık olacak. Rafsancani’nin arkasında duran çok sayıda reformcu aday var. Bu onun gücünü artırabilir.”
Vida Samei, euronews:
“Bu seçim, 2009’da yapılanın ardından yaşanan ölümler ve tutuklamalar konusunda cevapsız kalan soruların gölgesinde yapılacak. Bu konulara Mir Hüseyin Musavi ve eşi Zahra Rahnavard ile Mehdi Kerrubi’nin ev hapsi konusunu da ekleyebiliriz. Bu çözümsüz konular bu seçimle açıklığa kavuşacak mı?”
Taghi Rahmani, Siyasi Analist:
“Son yıllarda İran’da yönetiminden dolayı ülkede bir korku var. Bu politikaların İran’ı iç yönetimi ve kurumları itibariyle Kuzey Kore’ye dönüştürme riski var. Bu İran’ın bütün hassas sivil kurumlarının sonunun gelmesi anlamını taşıyor. Şu anda İran’daki rejime oy vermek bir kardeşlik için ideolojik oy anlamına gelmiyor. Aslında reformcuların gösterdiği çabalar rejimin daha kötüye gitmemesi için. Bu gerçekler ışığında sayın Haşimi, reformcuların ve sivil toplumun katkılarıyla öne çıkabilir. Bu Haşimi’nin Mesih olduğu anlamına gelmiyor. Bütün zayıf ve güçlü noktalarıyla birlikte sayın Haşimi, Hamaney’in etrafındaki yönetim çemberinin kutuplaştırıcı politikalarına karşı olan şehirli halkın bir kısmının desteğini alabilir. O, bu politikaların değişmesini ve askerin geri adım atmasını istiyor.”