REKLAMMartin Luther King’in “Bir rüyam var” sözü ile tarihe geçen 50 yıl önceki tarihi konuşmasının orijinal görüntülerine internetten erişmek telif hakları sözlemesi nedeniyle mümkün görünmüyor.
Amerika Birleşik Devletleri’nde siyahların beyazlarla eşit haklara sahip olma mücadelesinin sembol ismi Martin Luther King, bundan tam 50 yıl önce, 1963 yılında, ülke tarihinde siyahların düzenlediği en büyük gösteride, Washington’da Lincoln Anıtı’nın önünde 250 bin kişiye seslendi.
Martin Luther King, hayatını adadığı mücadele kadar o gün yaptığı konuşma ile de tarihe geçti. Elinde bulunan metinde ilk başta yer almamasına rağmen konuşmasının sonuna bir bölüm ekledi. O bölümde dillendirdiği “Bir hayalim var cümlesi” sonraki on yıllarda ABD ile birlikte dünyanın pek çok bölgesindeki insan hakları mücadelesinin sloganlarından oldu.
Bugün ABD’de Obama’nın başkanlık koltuğunda oturmasına rağmen haklar ve özgürlükler alanında gerileme eğilimi görenler, yeni rüyalar kurma zamanı diyerek bu söze gönderme yapıyorlar.
Ancak yeni kıtadaki bu devrim niteliğindeki gelişmeleri tetikleyen tarihi konuşmanın görüntülerine internet üzerinden ulaşılamıyor.
Konuşma metninin tamamını internette bulmak mümkün olsa da videosu için DVD satın almanız gerekiyor.
2009 yılında King’in ailesi ile anlaşarak görüntülerin yayın haklarını satın alan prodüksiyon firması EMI, bunların dijital ortamda yayılmasını engelliyor. Bir şekilde denetimleri atlatarak yayınlanması başarılan kopyalar ise düşük görüntü çözünürlüğüne sahip.
Görüntülerin telif hakkı ile ilgili tartışmalar 1963 yılına kadar gidiyor. İlk kez Martin Luther King, siyasal mücadelesinin can alıcı sorunları ile boğuşurken konuşmasının kayıtlarını izinsiz çoğalttıkları gerekçesiyle yapım şirketleri Twenty Century Fox Records ve Mister Maestro’ya dava açtı.
1999 yılında Martin Luther King’in varisleri ile Amerikan televizyonu CBS arasındaki bir başka davada ise mahkeme konuşma görüntülerinin kamusal sayılamayacağını ancak haber niteliğinde bir ürün olduğuna karar verdi. CBS televizyonu Martin Luther King adına kurulu vakfa telif hakkı ödeyerek görüntüleri kullanabilecekti.
Yıllar geçse de konuyla ilgili tartışmalar bitmek bilmeyecek gibiydi. 2001 yılında Telekomünikasyon şirketi Alcatel, King’in ailesi ile anlaşarak, televizyon için hazırlattığı reklamlarında bu görüntülerden faydalandı.
Pek çok kişi bu duruma tepki gösterdi. King’in hayatteyken birlikte mücadele ettiği arkadaşlarından Joseph Lowry, “Eğer Martin yaşasaydı onunla buluşur, Alcatel’e gider ve yönetimde kurulunuzda kaç tane siyah ve kadın çalıştırıyorsunuz diye sorardık.” dedi.
Bugün bazı haber ajanslarının “adil kullanım” düzenlemesi çerçevesinde konuşmanın haber değeri taşıdığı belirlenen kısımları ile ilgili sınırlı yayın izni bulunuyor. Ancak bu görüntülerin tamamına telif hakları anlaşması uyarınca 2038 yılından önce serbest erişim hakkı bulunmuyor.
Peki Martin Luther King’in konuşmasının görüntüleri paylaşılamazken o konuşmanın ihtiva ettiği değerler acaba Amerikan toplumu tarafından yıllar sonra ne kadar paylaşılıyor?
Başkent Washington’daki Pew Araştırma Enstitüsü tarafından yapılan bir çalışmaya göre Amerikalıların yüzde 49’u, King’in konuşmasındaki öngörülerin gerçekleşmesi için hala atılması gereken çok adım olduğunu düşünüyor.
Enstitünün araştırmasına göre ayrıca siyahlar ve beyazlar arasında ortalama yaşam süresi ve liseden mezun olma gibi standartlara ilişkin farklılıklar yıllar içinde azaldı. Ancak hane halkı geliri ve yıllık ücret gibi başlıklarda siyahlarla beyazlar arasında hala önemli bir fark mevcut.