REKLAMSiyaset denince akla çoğunlukla erkekler geliyor. Kadınların daha aktif katılımı adına yıllardır gösterilen çabalar sonucunda bu durumda belli ilerlemeler var fakat çok yetersiz. Üstelik üst pozisyonlara çıktıkça kadın sayısı oldukça azalıyor.
Wanda Nowicka, Polonya Parlamentosu Başkan Yardımcısı:
“Erkekler normal zamanlarda kadınlara karşı son derece kibardır. Size kapıyı açar ve öncelik verirler. Fakat feministlerin bir sloganı vardır: ‘Bize evin giriş kapısını değil parlamentonun giriş kapısını açın.”
Avrupa Birliği ülkelerindeki meclislere baktığımızda ortalama olarak erkeklerin sayısı kadınlardan 3 kat daha fazla. Kadınlar 10 yıl öncesinde sandalyelerin yüzde 22’sine sahipken şimdi yüzde 27’sini temsil ediyorlar. Ülkelerdeki temsil dağılımı arasında da büyük farklar var. Örneğin İsviçre, Finlandiya ve İspanya gibi ülkelerde kadınların meclisteki temsiliyeti yüzde 40’lara çıkarken, Macaristan, Kıbrıs ve Romanya gibi devletlerde bu oran yüzde 15’in altında bulunuyor.
Kadınların temsil durumundaki ilerleme açısından Polonya iyi bir örnek. Kadınlar parlamentoda yüzde 25 oranında bir sandalyeye sahip. Bu Avrupa ortalamasının biraz altında. Ama birkaç yıldır bu konuda yoğun çalışmalar yapılıyor. Bu çalışmalarda öncü olanlardan birisi şu an parlamentonun başkan yardımcısı olan Wanda Nowicka. Kendisi bir kadın olarak mecliste olmanın zorluğu konusunda bizle bazı tüyolar paylaşıyor: “Bir kadın erkeklerin çoğunlukta olduğu bir toplantıya girdiğinde genelde erkekler onu dinlemiyor. Telefonlarıyla oynuyor veya diğer arkadaşıyla sohbet etmeye başlıyorlar. Kadınlar için böyle bir duruma maruz kalmak çok zor çünkü değersiz olduklarını ve söyledikleri şeyin de önemsiz olduğunu düşünüyorlar.”
Kadınlar kongresi adındaki girişim kadınların sesinin daha çok duyulması için çalışıyor ve kısa sürede beklenmedik bir başarıya ulaşmış. 4 yıl önce başlamasına rağmen Varşova’nın en büyük salonunda her sene binlerce kadını biraraya getiriyor. Kapıları ise başbakan gibi sadece birkaç erkeğe açık. Kongrenin fikir mimarlarından Henryka Bochniarz bu alanda dünyada tanınan bir isim ve bu hareketin kömünist rejiimin yıkılışının 20. yılında nasıl oluştuğunu anlatıyor: “Bir grup kadın arkadaşımla konuşuyorduk ve şunun farkına vardık ki Polonya’daki büyük değişimin arkasında sadece erkeklerin olduğu gibi bir algı mevcut. Bunun hakkında konuştuk ve geçiş döneminde kadınların rolü üzerine bir seminer düzenleyelim dedik. Sonra seminerin yeterli olmayacağına ve bir konferans düzenlememiz gerektiğine karar verdik. Sonuçta Varşova’da 5000 kadının katıldığı programı gerçekleştirdik. Hiçkimseyi tanımıyorduk ve tamamen gayriresmi bir havada geçti. Birinci kongreden sonra herkes devamının ne zaman olacağını soruyordu.”
Kadın kongresinin ilk somut başarısı 2011 yılında kabul edilen yasa olmuş. Yeni kanuna göre seçimlerde partiler, listelerinde en az yüzde 35 kadın adayı göstermek zorundalar. Bu kotayı bazıları eleştirse de şu an hükümette Eşit Haklar Bakanı olarak görev yapan ve eski bir kadın hakları savunucusu olan Agnieszka Kozłowska-Rajewicz bu uygulamanın meyvelerini almaya başladıklarını belirtiyor: “Bu kota sayesinde partiler daha fazla kadın aday üzerine yoğunlaştılar. Yasanın çıkmasından sonraki ilk seçimde, gösterilen adaylar arasındaki kadın oranı iki kat arttı.”
Seçimlerde başarılı olan kadın sayısı gerçekten arttı ama bu sadece yüzde dört oranında. Çünkü birçok parti kadın adayları seçim listesinin en altında gösterdi ve böylece seçilme şansları azaldı. Kongrenin mücadelesi sona ermiş değil. Sosyolog Małgorzata Fuszara’a göre önceliklerden bir tanesi bu ilerlemenin sadece büyük şehirlerle sınırlı kalmaması, kırsal alanlara da yayılması.
Małgorzata Fuszara, Sosyolog / Varşova Üniversitesi:
“En önemli şey kırsal kesimlerdeki kadınların kendi seslerini duyurma adına özgürce mücadele etmeleri ve kadın haklarında ilerleme olması için çalışmaları. Onlar da şu an her yerde kongreler organize ediyor. Ayrıca gün geçtikçe daha fazla yerel yönetim bu tür faaliyetlere destek veriyor. Yani kadın hareketleriyle yerel hükümetler arasında iyi bir işbirliği var.”
Kadınların taleplerini elde etmeleri için önlerinde daha uzun bir yol olsa da gelecek için iyimser olmak adına birçok neden var.