REKLAMTürkiye Ekonomik ve Sosyal Etütler Vakfı TESEV, Ortadoğu’da Türkiye Algısı 2013 raporunu açıkladı. Her yıl düzenli olarak yapılan araştırma Türkiye’nin bölgede yaşadığı imaj erozyonunu gözler önüne serdi. Araştırma, Suriye ve Mısır’da izlenen politikaların bölge halkları tarafından onaylanmamakla birlikte Türkiye’nin hala önemsenen, yakından izlenen ve pek çok konuda örnek alınan bir ülke olduğunu da ortaya koydu.
Araştırmayı TESEV Dış Politika Danışmanı Prof. Dr. Mensur Akgün kamuoyuna açıklarken, araştırmanın 16 ülkede 18 yaş üzeri 2800 denek ile gerçekleştiğini vurguladı. Akgün, “Mısır ve Suriye politikaları Türkiye’yi en sevilen ülke olmaktan çıkardı” yorumunu yaptı. Rakamlar Türkiye’nin hala özellikle ekonomik gelişimi ve demokrasi alanındaki çabaları dolayısıyla model bir ülke olarak algılandığını gösteriyor. Ancak Ankara’nın mezhepçi politika izlediği algısındaki yükseliş de dikkat çekici.
TESEV araştırmasına göre halk için bölgeyi ilgilendiren en önemli konular her zaman olduğu gibi ekonomi ve siyasi gelişmeler. Ancak bu yıl buna Batı’nın bölgedeki varlığı da eklenmiş durumda. Filistin sorunu iyice geri plana itilmiş. Bölgedeki en büyük tehdit olarak düşen bir oranla da olsa İsrail görülüyor. Buna Amerika Birleşik Devletleri de eklenmiş durumda. Tehdit algılarında İran küçük bir düşüşle üçüncü sıradaki yerini koruyor.
Bölgedeki değişimler yakından izleniyor. İran’da Ruhani’nin cumhurbaşkanlığına gelmesi başta İran olmak üzere bölgede iyimser bir hava estirmiş görünüyor. Ruhani’nin Ortadoğu ve uluslararası ilişkiler olumlu etki yapacağını düşünenler yüzde 50’lilerde. Araştırmanın Ağustos-Eylül aylarında Cenevre Anlaşması’ndan önce yapıldığını hatırlatalım.
Mısır’daki darbe de değişen Ortadoğu’nun önemli bir adımı. Mısır halkının yüzde 67 oranında darbeye destek olduğu görülüyor. Suriye, Irak ve Libya’da da darbeye pozitif bakanlar yarı yarıya oran teşkil ediyor. En az destek yüzde 20 ile İran’dan geliyor.
Türkiye sevilen ülkeler arasındaki ilk sıradaki yerini Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Çin’e kaptırmış, yüzde 78’lerden yüzde 59’a gerilemiş halde. Bölgesel güç algıları noktasında ise Türkiye ekonomik gücü ile ön planda.
Türkiye ile ilgili algı değişikliğinin en radikal düşüş yaşadığı iki ülke Suriye ve Mısır. Suriye’den Türkiye’ye olumlu bakanlar iki yılda yüzde 44’den yüzde 22’ye, Mısır’da yüzde 86’dan, yüzde 38’e, Lübnan’da yüzde 78’den yüzde 63’e düşmüş durumda. İran ve Irak’ta ise on puan kadar yükseliş var. Türkiye’nin kabul oranı bölge genelinde yüzde 78’den 59’lara gerilemiş görünüyor.
“Türkiye hükümeti ülkenize ne kadar dostça davranıyor” sorusuna Suriye’den gelen yanıt yüzde 88 oranında “dostça olmayan” şeklinde. Mısır’da bu oran yüzde 68. Irak’ta da yüzde 58 oranında denek Türkiye’yi dostane bulmuyor.
Türkiye, Suriye-Mısır-Irak temelinde zedelenen imajına rağmen bölge halkları tarafından yakından izleniyor. Laik siyasi yapısı, demokratik rejimi, Müslüman kimliği ve jeopolitik konumu dolayısıyla model ülke potansiyeli taşıyor. Gezi olaylarını yakından izleyen Ortadoğu halklarının Türkiye’nin Kürtleriyle sürdürdüğü çözüm süreciyle ilgili farkındalığı düşük görünüyor. Bu farkındalık özellikle İran’da çok düşük bir noktada. Suriye ve Irak ise bu süreci yakından izliyor.
Araştırma Türkiye’nin siyasi durumunun, politikalarının gerçek fotoğrafından çok nasıl algılandığına dair olsa da kamuoyları demokrasilerin geliştiği ülkelerde belirleyici olabilir. Rapor Türkiye için hem riskleri hem de fırsatları göstermesi açısından önemli.