REKLAMIrak’ta düzenlenen genel seçimlerden zor da olsa ilk sırada çıkan Nuri el Maliki bu tarihten beri hala hükümeti kuramadı. Kan gölüne dönmüş ülkede bu başarısızlığın temel nedeni olarak Maliki üzerinde tarafların uzlaşmaya varamaması gösteriliyor.
Ayrıca Iraklı lider ateşe körükle gitmekle de suçlanıyor:
“Parlamenter seçimlere katılım, seçim sürecini baltalamak isteyen teröristlerin yüzüne atılmış bir tokattır. Bu süreci engellemek için başvurdukları şiddet olayları aşiret, politikacılar ve güvenlik güçleri tarafından püskürtüldü.”
Maliki’nin hedefinde 2013’teki bölgesel seçimlerden sonra Irak ve Suriye’de güçlenmeye başlanan Irak-Şam İslam Devleti örgütü (IŞİD) bulunuyor. Hareketin El Kaide ile 2013’te yollarını ayırdığı sanılıyor.
IŞİD’ın bölgede yayılmasında ise Felluce önemli bir dönüm noktası oldu. Burada Bağımsız İslam Emirliği”ni ilan eden örgüt, diğer yandan Suriye’de de hızla zemin kazandı.
IŞİD’in hedefinin Lübnan, Suriye ve Irak’ı kapsayacak bir şeriat devleti kurmak olduğu sanılıyor. Irak’ın en büyük ikinci şehri ve petrol deposu Musul’un ele geçirilmesi ise Irak’taki güç dengelerinin Maliki’nin aleyhine değiştiğinin en büyük işareti.
Musul’dan çıkarılan petrol komşu Ninova’dan ihraç ediliyor. Ayrıca siyah altın buradan Suriye’ye de gönderiliyor. Uzmanlar Felluce’nin ardından Musul’un düşmesi ile yeni bir dönüm noktasına gelindiğinde hem fikir:
“Musul’un düşmesi Felluce’ninkinden bile daha tehlikeli. Çünkü Ninova Irak’ın birçok bölgesine komşu. Örneğin kuzeydeki Kürt bölgesi, güneyde ise Selahattin ve Kerkük’e yakın. Bu da oralar için potansiyel bir tehdit anlamına gelebilir.”
2006’da El Kaide’nin eski üyeleri tarafından kurulan IŞİD, başlarda kırsal bölgelerde çalışmalarda bulundu. Amerika Birleşik Devletleri’nin 2011’den itibaren ülkeden çekilmesi ile de yayılma süreci başladı.
Ama büyümesindeki hızlanma Suriye’de patlak veren iç savaşla oldu. Esad rejimine karşı savaşan birçok kişi örgüte katıldı. IŞİD’in özellikle Suriye’de konuşlanması örgütün bölgedeki petrol kaynaklarına daha rahat ulaşmasında önemli role sahip.
Irak hükümetinin bu tehdidin büyümesini engelleyememesi birçok uzmana göre ülkenin tamamıyla örgütün eline geçme riskini kuvvetlendiriyor.
Dalin Hasan, euronews:
Irak politikası ve güvenliğindeki faylar kritik bir seviyeye ulaştı. Ülkenin en büyük ikinci şehri Musul Irak-Şam İslam Devleti örgütünün (IŞİD) eline geçti. Konuğumuz Hasni Abidi Cenevre’de bulunan Akdeniz ve Arap Dünyası Araştırma Merkezi’nde araştırmacı olarak çalışıyor. Musul’un Irak ordusunun zayıf bir direnişi ile ve sadece birkaç saatte Irak-Şam İslam Devleti örgütünün (IŞİD) eline geçmesini nasıl açıklıyorsunuz?
Hasni Abidi:
“Bu çok büyük bir operasyon. Aşırı dinci grupların tarihinde de bir eşi daha yok. 2006’dan beri var olan IŞİD için bu özellikle geçerli. Örgüt, Irak’ın en büyük ikinci büyük şehri Musul’un kontrolünü başarı ile ele geçirdi. Ordu ve polis teşkilatında bulunan yaklaşık 1 milyon Iraklıya rağmen şehir savunulamadı. Bunun yanında IŞİD uzun süredir bir hazırlık sürecinden geçiyor. İşte bu yüzden de güvenlik tedbirleri ve siyasi yönetim üzerinde çok sayıda soru işareti bulunuyor. Dev bir güvenlik boşluğu bulunan şu andaki siyasi krizde örgüt avantaj yakaladı. Biz bu duruma Irak’ta fazlasıyla alışığız. Üstelik onlar bu durumdan faydalanıyor, zira hükümet hala kurulabilmiş değil. IŞİD’in Musul’u alabilmesindeki diğer bir sebep de sınırları kolayca aşabilen Suriye’de yaşanan kriz. Bunlar Musul’un düşmesinin başlıca nedenleri.”
euronews:
“Musul’un ellerine geçmesi yeni bir devlet oluşumu anlamına mı geliyor? Üstelik de örgütün hem Suriye hem de Irak tarafında şimdiden kontrol ettiği bölgeler olduğu göz önünde bulundurulduğunda. Bunun Suriye krizine nasıl bir etkisi oluyor?”
Hasni Abidi:
“Bence öncelikle olağanüstü hal ilan edilmeli. İkinci olarak Nuri El Maliki ve diğer siyasi oluşumlar çıkarlarını bir tarafa bırakmalı. Üçüncü olarak Irak’taki farklı mezhepsel gruplar bir çözüm bulmak için bir araya gelmeli. Musul bölgesinde yaşayan diğer toplumları da buna katmalılar. Bu yapılmazsa IŞİD daha da ilerleyecek. İki yıl boyunca Felluce’deydiler. Hatta gidilmesi oldukça zor bölgelere bile ulaşmayı başardılar. Bunlar arasında Türkiye sınırına yakın bölgeler ve Irak’taki Kürtlerin çoğunlukta olduğu bölgeler de var.”
euronews:
“Maliki kendisine daha fazla yetki verilmesini istedi. Fakat bu krizi çözebilmek için önünde ne gibi seçenekler var? Bu krizden çıkabilir mi?”
Hasni Abidi:
“Musul’da yaşananlardan sonra Maliki Irak Parlamentosu’ndan istediği her yetkiyi alabilecek. Durumdan faydalanıyor. Bu yüzden de Musul’un düşmesinin tamamıyla masum olduğunu düşünmüyorum. Bu, Maliki’nin hükümetteki çıkarlarına ve arkasındaki siyasi desteğe hizmet ediyor.”
REKLAMeuronews:
“Peki son yaşananlar Irak ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki ilişkileri özellikle de Amerikan kuvvetlerinin çekilmesinden sonra nasıl etkiledi?”
Hasni Abidi:
“Resmi olarak ABD ile Irak arasında çekilme şartları konusunda Bush döneminden beri ve Obama yönetiminin de temel aldığı bir anlaşma bulunuyor. Askerler bu anlaşmaya göre çekildi. Irak ordusu silahlı bir direnişle karşılaştığında zayıflığının farkına vardı. Çekilişin bitiminden önce bölgede 50 bin Amerikan askeri bulunuyordu. Güvenlik istihbaratı toplamada çok başarılıydılar. Bu Irak güçlerine çok yardımcı oldu.
Irak ve Amerika Birleşik Devletleri’nde bu Iraklı kuvvetlerin tek başlarına gerçekten etkili olup olmadıkları sorgulanıyor. Maliki’nin de dediği gibi onlar ülkeyi iç ve dış tehditlere karşı korumak ve güvenlik sorumluluğunu omuzlamak için hazır değil.”