REKLAMIrak’taki kriz, Suriye iç savaşı, Mısır’daki darbe yönetimiyle yaşanan sorunlar ve Türk-İsrail ilişkilerinde süregelen anlaşmazlıklar. Türkiye’nin Ortadoğu politikası ülkede olduğu kadar bölgede de tartışma konusu. Bu noktada Fatih Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümü ve İstanbul Enstitüsü’nün yaptığı “Ortadoğu elitleri Türkiye’nin dış politikasını nasıl algılıyor?” konulu çalışma, bölge halklarının Türk dış politikasına nasıl baktıklarına ışık tutuyor.
Ankete katılanların bir bölümü Türkiye’nin ‘Arap isyanları’ sürecinde daha aktif ve dengeli bir dış politika yürüttüğünü savunurken, bu politikaların esasında Ankara’nın kapasitesinin çok üstünde hedefler olduğunu iddia edenler de vardı.
Akademisyen, karar alıcılar, medya mensupları, iş adamları ve yazarlardan oluşan her ülkeden yaklaşık 50 kişi üzerinde yapılan araştırmada, Türkiye’nin bölgesel bir güç olma algısının geçen yıla oranla azaldığı ve yüzde 85’ten yüzde 73.40 oranına gerilediği görüldü. Araştırmanın sonuçlarını açıklayan Doç.Dr. Savaş Genç, Suriye iç savaşında Türkiye’nin desteklediği Özgür Suriye Ordusu’nun gerilemesini, Mısır’da Ankara’nın desteklediği Müslüman Kardeşler’in devrilmesinin bunda etkili olduğuna dikkat çekti.
“Türkiye askeri ve ekonomik güç kapasitesini aşan dış politika hedeflerine mi odaklanmaktadır?” sorusuna Ortadoğu elitlerinin yaklaşık yüzde 49’u evet yanıtını verdi. Bu oran geçen yıl yüzde 45 civarındaydı. Türkiye’nin gücüne oranlı dış politika hedeflerinin olduğunu düşünen elitlerin yüzdesi ise 27.50 oldu.
“Ülkenizin yakın olduğu ilişkiler içinde olduğu devletleri en iyiden (1) en kötüye (5) doğru sıralayacak olsaydınız Türkiye kaçıncı sırada olurdu?” sorusuna Ortadoğu elitleri 2013 senesinde Türkiye’yi %18 oranında birinci sıraya yerleştirirken 2014 de bu oran %11’e geriledi.
Ankete katılanlar Türkiye ile ülkeleri arasındaki ilişkilerin kötüye gittiğini ve Ankara’ya ülke olarak daha az sempati beslediklerini ifade ettiler.
Son yıllarda çokça tartışılan, Türkiye’nin Ortadoğu rejimleri için model olup olamayacağına ilişkin soruya da geçen yıl yüzde 67 gibi oldukça yüksek oranda ‘evet’ cevabı gelmişti. Bu oran bu yıl yüzde 60.90’a geriledi.
Araştırmaya göre geçen yıla oranla gözlemlenen düşüşe rağmen Türkiye demokratik sistemi ile Ortadoğu elitlerinin takip ettiği bir merkez olmaya devam ediyor.
Araştırma Arap Baharı olarak da bilinen isyan dalgasının hedefine ulaşamadığını ortaya koydu. Ortadoğu elitlerinin yüzde 86.70’ten fazlası demokratikleşme ve özgürleşme olarak algılanan Arap Baharı’nın başarısızlıkla neticelendiğine kanaat getirdi. Başarıya ulaşıldığına inananların oranı sadece yüzde 6. Başarısızlığın nedenleri ise demokrasi kültürünün yeterli seviyede olmaması, bölgesel güçlerin sürece yeterli desteği vermemesi ve demokrasiyi ikame etmek için yeterli ekonomik kaynağın bulunmaması olarak sıralandı. Yüzde 33’lük bir kesim ise mezhep çatışmalarını Arap Baharı’nı durduran sorunlar arasında gösterdi. Araştırma, Türkiye algısında düşüş olmakla beraber Ortadoğu elitlerinin hala Türkiye’nin geleceğini olumlu gördüklerini ortaya koyuyor. Buna göre önümüzdeki 10 yıl içinde Türkiye’nin hala umut bağlanan model ülke ya da muhtemel bölgesel güç olarak görülmesi istikrarlı, demokratik, özgürlükçü bir Türkiye’nin bölge elitleri üstünde etkin olma şansını elinde bulundurduğunu gösteriyor.
Bora Bayraktar, İstanbul