Macaristan'daki kredi mağdurları

Macaristan'daki kredi mağdurları
By Euronews
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

Reporter programı bu hafta Macaristan’a giderek banka kredisi ile ev almak isteyen ve ancak krizin vurmasıyla herşeylerini kaybeden aileleri konu alıyor. 2005 yılında özellikle İsviçre ve diğer yabancı bankalardan kredi çeken Macar vatandaşlar, 2008 yılındaki krizden sonra Macaristan para birimi frintin hızla aşağıya düşmesiyle büyük bir çıkmaza girdi. Ödemeleri gereken borç faizlerle birlikte 3 kat arttı ve birçok aile herşeyini kaybetti.

Reporter Valerie Gauriat’ın sunumuyla bu hafta Macaristan’da…

Birbirinin benzeri evler sırasıyla dizilmiş…
Şu anda Macaristan’ın Ocsa şehrinde, kimilerinin ‘borçluların mahallesi’ dediği bölgedeyiz.
Binlerce vatandaş devlet tarafından yaptırılan bu evleri 2008 yılındaki krizden önce yurt dışındaki bankalardan kredi çekerek almış.

Ildiko ve ailesi evlerinden kapı dışarı edilmeden önce buraya taşınmış. İsviçre frankı ile alınan morgage kredilerini ödemek artık imkansız hale gelmiş.

Binlerce vatandaş devlet tarafından yaptırılan bu evleri 2008 yılındaki krizden önce yurt dışındaki bankalardan kredi çekerek almış.

Janos Ofella, Ocsa Şehri Sakini: ‘‘Karımın işi vardı ve ben hem çalışıyor hem de emekli maaşımı alıyordum. Böylece taksitleri ödeyebiliyorduk ancak ülke para birimimiz frint bir anda değer kaybetti. Kur fiyatları aldı başını gitti ve tonlarca faiz ödedik ve sonunda aylık taksitleri ödeyemez hale geldik.
Sonunda bütün kapılar kapandı ve buraya taşınmak için başvurduk. Yoksa tüm ailemiz 3 çocuğumuzla sokakta kalacaktı. Bu duruma bir çare bulmamız gerekiyordu.’‘

Dört milyon Macar vatandaşın üçte biri 2005 ile 2008 yılları arasında özellikle İsviçre ağırlıklı olmak üzere yurt dışından kredi çekmiş. Çünkü faizler Macaristan’a göre 3 kat daha düşükmüş.
Ancak kriz dönemi Macar para birimi frint aniden düşmüş ve borçlar katlanarak artmış.

Hükümet ilk defa 2011 yılında duruma müdahale ederek, kredilerini ödeyebilen vatandaşların kalan borçlarını makul bir orana çekmiş.

Ancak on binlerce borçlu hala bu iş ile cebelleşiyor.
Judit, Budapeşte’de bulunan Borçluları Koruma Derneği’ne gidiyor.
Buradaki takım, mağdurların borçlarını yeniden yapılandırıp onların günlük hayat giderlerini kısmalarına yardımcı oluyor

Judit Lenard, Kredi Mağdurları Yardım Kuruluşu Başkanı: ‘‘Uzun vadede bakacak olursak olursak ailelerin krizden bu yana gelirlerinin aynı kaldığını hatta bir miktar azaldığını ancak ödedikleri kredilerin giderek arttığını görüyoruz. Bence bu insanlar çok büyük bir tehditle karşı karşıya çünkü çoğu artık orta sınıfı değil, alt sınıf kesimi oluşturuyor.’‘

Bu kurum Olga’ya yardım etti. Kendisi ile Budapeşte’nin en güzel yerlerinden birinde buluşuyoruz. Kızının 2007 yılında kredi yardımıyla aldığı evde yaşıyor. Oğlu işini kaybettikten sonra Amerika’ya taşınmış. Emekli maaşı masraflarına yetmiyor. Yaklaşık 4 yıldır da faturalarını ödemiyor.

Olga Jozsefne Maluzsak, Emekli: ‘‘Büyük bir çıkmaza girdik ve bütün mobilyalarımızı satmak zorunda kaldık çünkü paramız yoktu.’‘

Olga apartmanın kredi borcunu üstlenmeye kalmış ancak kısa bir süre sonra ödeyemez hale gelmiş. Emekli maaşı sadece onun kızının ve torununun masraflarına yetiyormuş.
Kredi çekmenin, ailesini yok ettiğini söylüyor.

Olga Jozsefne Maluzsak, Emekli: “En kötüsü de, kocam geçen sene kalp krizi geçirerek vefat etti ve yanlız kaldım. Macaristan’da tek başına emekli maaşı ile geçinip aynı zamanda da banka kredisini ödemek imkansız. Eğer bazı kurumlardan yardım almasaydık kendimizi sokakta bulurduk.’‘

Avrupa Adalet Divanı’na bağlı olan Macaristan Yargıtay’ı son yaptığı incelemeden sonra yurt dışından alınan kredi anlaşmalarını iptal etti.

Ancak bazı durumlarda bankalar tek taraflı olarak, vatandaşların zararına olan borçlanma ve geri ödemelerde kur farkı talep edebiliyor.

Andras Osztovits, Macaristan Yargıtayı Hakimi: ‘‘Yargıtay bu tarz kredi alımlarında kur farkı uygulanmasını haksız buldu. Tek taraflı anlaşma şartlarına karşı mahkeme bir yasal düzenleme getirdi. Sanırım bugüne kadar gördüğümüz ve tecrübe ettiğimiz durumlara bakacak olursak, bankaların önerdiği anlaşmalar gerekli temel şartlardan yoksun durumda.’‘

Şimdi yeni yasa ile, anlaşması suistimal edilmiş vatandaşlara bankalar geri ödeme yapıyor.

Macaristan bankaları bu ücretlerin ortalama yüzde 10’luk bir kesimini geri ödedi.

Fakat Eylül ayında beklenen yeni paketle birlikte bu ödeme üç katına çıkacak. Devlet, 2011 yılında bu ödemelerin artmasını sağladı ve bankalara ağır vergi yaptırımları getirdi. Ne banka ne de devlet yetkilileri bize röportaj vermek istemedi.

Avusturya menşeli Raiffeisen Bankası Macaristan şube müdürü, devletin getirdiği bu yaptırımların Mancaristan’daki sektörü yüzde 80 elinde bulunduran yabancı bankalar için çok ağır olduğunu söylüyor.

Peter Felcsuti, Macaristan Bankalar Birliği Başkanı: ‘‘Büyük ihtimalle bankarın çoğu ya da hepsi, bu ağır kaybı yerel şubeleri ile kapatmaya çalışacak. Ancak sorun şu ki Macaristan’daki yeni bankacılık sistemi nasıl bir hal alacak belirsiz durumda… Son yıllarda Macaristan’daki yabancı bankalar çok durgun. Hepsi sanki ölü gibiler ve hala kredi oranlarını düşürüyorlar ve bu da ekonomi için çok kötü bir gelişme.’‘

Başkentin yaklaşık yüz kilometre güney batısında kalan Siofok şehrine gidiyoruz.

Burada, Macaristan’daki kredi mağdurları için mücadelesi ile tanınan avukat György Lehman’la karşılaşıyoruz. Şu anda 1.200 ayrı davaya bakıyormuş.

Mağdurların ve avukatların çabaları sonucu bankalara baskı uyguladıktan sonra Yargıtay’ın verdiği son karar, ona göre zaferin ilanı…

György Lehmann, Avukat: “Şu an mahkemeler beni haksız bulmuyorlar çünkü artık bir şey ispatlamama gerek yok. Şu an davalılar kanıtların yükünü taşıyorlar. Bankalar bu durumdan rahatsız olurlarsa şartlarının adil olduklarını kanıtlamak zorundalar. İş tamamıyla tersine döndü. Başarmam 2 yılımı aldı. Ancak bundan gurur duyuyorum.’‘

Avukat bu çifte anlaşma şartlarını nasıl iptal edeceklerini anlattı. Eva, Miklos’un aylık ödemeleri düşürebileceğini ümit ediyor. Çiftin aldığı kredi üç kat artmış.

Bu rahatlama, yaşadıkları zorlukları unutturacağa benziyor.
Avukata başvurduklarında her şeylerini kaybetmişler. Sağlık durumları kötüye gitmiş.

Eva Miklosne Kertesz, Siofok Şehri Sakini: ‘‘Elektrik faturasını ve evin diğer giderlerini ödeyemediğinizi düşünün. Ekmek bile alamıyorduk. Banka resmen hepimizi soydu.
Eşim çok ciddi sağlık sorunları yaşadı. İki sene boyunca düzenli olarak hastaneye gittik. Doktorlara bir sürü para harcadık. İki senenin sonunda o kadar kötüydü ki sonunda öleceğini zannettim.

Macaristan hükümeti bu sorunun sene sonunda çözüme kavuşacağını söylüyor. Miklos ve Eva’nın bu vaatlere karşı farklı fikirleri var.

Miklos Kertesz, Siofok Şehri Sakini: “Siyasilerin bize kolay kolay yalan söyleyemeyeceğini düşünüyoruz. Sözlerini tutacaklar ve borçlara bir ayarlama yapılacak ve buna benzer anlaşmalar da iptal edilecek.’‘

Eva Miklosne Kertesz, Siofok Şehri Sakini: ‘‘Biz vatandaşları tehdit edenlere diyecek söz bulamıyorum. İnsanlar son nefesini vermeden bu iş çözülemeyecek. Söylenenlere asla inanmıyorum.

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Görünmez işçiler: Düşük ücretlerle Avrupa çiftliklerinde sömürülen ve tehlikeye atılan insanlar

İklim değişikliği, hava kirliliği ve ekonomik zorluk üçgeninde Polonya

Kaçak göçmenler AB'ye hangi yollardan giriyor?