REKLAMLearning World bu hafta azınlıklara ait olan dillerin durumunu konu alıyor. Yeryüzünde bulunan 6000 azınlık dili araştırmalara göre yüzyıl içerisinde yok olacakmış. Bu sebeple dillerini korumak isteyen insanlar, bu konuda canla başla çalışıyorlar. Önce bir kabilenin dilini koruma çalışmasını görmek için Kenya’ya gideceğiz. Ardından unutulmaya yüz tutmuş Roman dili için Makedonya’ya uzanacağız. Son olarak Bask bölgesinde konuşulan yerel dili koruma çalışmalarını katılmak için İspanya’ya uğruyoruz.
Hepsi ve daha fazlası bu hafta Learning World’de…
Kenya: Bu dili konuşabilen sadece 10 insan kaldı
Yaakular, Kenya’nın merkezine uzak bir yerde yaşayan, arıcılık ve meyve üretimi ile geçinen, kendine özgü farklı bir kabile. 5 bin 500 üyesi ile dünyanın en küçük kabilelerinden bir tanesi…
Ancak Yaakular, daha iyi bir hayat uğruna hayvancılıkla uğraşan ve daha zengin olan Maasai kabilesinin dilini konuşmaya başlayınca kendi dilleri unutulmaya yüz tutmuş. Balları ve meyvelerini Maasailere satmaya başlamışlar ancak durum yerel dillerinin yok olması noktasına kadar gelmiş.
Şu anda Yaaku dilini konuşan 10 kişi kalmış. 84 yaşındaki Steven Leitiku’nun da değiştirmek istediği şey bu aslında. O, unutulmaya yüz tutmuş bu dili öğretmek için ders veriyor.
Macaristan: Birleşmiş Milletler uzmanı: ‘Umut asla tükenmez’
O, Birleşmiş Milletler’in insan hakları konusundaki hayırsever uzmanlarından bir tanesi. Kendisi azınlık hakları konusunu çok iyi biliyor. Rita Izsak’ın azınlık dilleri tezi bazı çekincelerin altını çiziyor. Kendisi bu konuya çok da yabancı değil. Çünkü Avrupa’nın en talihsiz azınlıklarından biri olan Romanların soyundan geliyor.
Izsak Rita,Birleşmiş Milletler Uzmanı: ‘‘Roman olduğum için kendimle gurur duyuyorum. Ancak ailemin Roman dilini bilmemesi gerçekten de çok üzüntü verici. Eğer Romanlar hakkında biraz bilgi sahibi iseniz çok farklı Roman grupların olduğunu ve bazılarının da Romancayı doğuştan ana dili olarak konuştuğunu bilirsiniz. Ama çoğumuz başka ülkelerin kültürü altında büyüdüğü için artık kendi dilimizi güçlü bir şekilde konuşamıyoruz.’‘
Dünya’da bulunan 6 bin dilin yarısı, 10 bin kişinin altındaki azınlık gruplar tarafından konuşuluyor ve bu yüzyılın sonunda çoğu yok olacak. Ön büyük tehdit faktörü ise sömürge politikaları…Küreselleşme ve asimilasyon ise son yıllarda ortaya çıkan diğer tehlikeli unsurlar. Bazı devletler azınlık dilleri konuşulmasının, ülkenin birlik ve bütünlüğü açısından tehlikeli olduğunu düşünüyor. Ancak insan haklarına saygı gösterilerek bir dil korunamaz mı?
İspanya: Yasaklanan Bask dili, dirilişe geçti
Ana dili Baskça olan, Bask ülkesine orijinal adıyla Euskal Herria deniyor. Unesco’ya göre bu dil yok olma riski altında… Ancak buranın sakinleri hayatlarını bir şekilde devam ettiriyorlar. Bu dili öğrenmek ilk olarak ikastolas adındaki eğitim kurumlarında başlıyor. Bu okullarda ileri derece Baskça öğretiliyor. Bu eğitime D’ modeli’ adı verilmiş. Bu bölgede 103 ikolas okulu ve 0 ile 16 yaş arasında toplam 50.400 öğrenci bulunuyor. Bu kurumların çoğu vakıf okulu ve bazı aileler ve özel firmalar tarafından finanse ediliyor. Çocuklar bu konuşmaktan dolayı mutlu gözüküyorlar.
İkastolas denen okullarda 4.300 öğretmen görev yapıyor. Maaşlar yüzde 80 olarak Bask hükümeti, geri kalan kısmı ise vakıf tarafı
ndan karşılanıyor. Akademik çalışmaların yanısıra bu okulların önemli bir görevi daha var.
Bilbao’da bulunan Bask Dili Kraliyet Akademi’sinin asıl görevi bu dili korumak. Kurum 1919’da açılmış ancak Franco döneminde çok işlev görememiş. Diktatörlük dönemi bu dili kullanmak yasaklanmış. İkastolas okullarının gelişimi Bask lehçelerinin birleşmesine neden olmuş ve bu süreç 1968’de yapılan Arantzazu kongresi ile başlamış. Bask devleti araştırmasına göre nüfusun 36.5’i bu dili iyi derecede konuşuyor ve bu oran 20 yaşın altındaki gençler arasında yüzde 70 civarında.
Bu konular hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki linkleri tıklayabilirsiniz.
1- Kenya: Yaasu Dili
2- Macaristan: Roman Dili
3- İspanya: Bask Dili