REKLAMRusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 1 Aralık’taki Ankara ziyareti çok önemli bir jeopolitik bir kırılmaya işaret ediyor. Rus liderin Ukrayna’yı by-pass ederek Karadeniz’den geçirmeyi planladığı Güney Akım Projesi’ni yırtıp atması ve Ankara’da Türkiye üzerinden yeni bir boru hattı inşa projesini ilan etmesi son yılların en önemli olaylarından biri.
Vladimir Putin met with President Recep Tayyip Erdogan while on a state visit to Turkey http://t.co/LZFjMhbsj9pic.twitter.com/TewWkmtKWt
— MFA Russia (@mfa_russia) December 1, 2014
Putin’in yeni ortaya attığı boru hattı projesi hem Türkiye’nin “transit ülke” olma projesi açısından hem Rusya’nın Ukrayna macerası sonrası Batı ile ilgili girdiği mücadelenin geldiği nokta bakımından bir dönüm noktası. Rusya ile Türkiye’nin böyle bir proje için anlaşmış olmaları yeni bölgesel denklemler, Türkiye’nin AB ve ABD ile ilişkileri, Türk dünyasına uzanması, Ermenistan meselesi ile ilgili de müthiş fırsatlar ortaya koyuyor.
Türkiye transit ülke oluyor
Putin’in bu önemli politika değişikliği 2000’li yılların ortalarında Rusya’nın Güney Akım Projesi’ni ortaya atarak engellediği, Batı’nın Rus tekelini kırmak için destelediği Nabucco projesinin farklı biçimde hayata dönmesi anlamına geliyor. Nabucco, Rusya’yı by-pass ederek Hazar’daki doğal gazın Türkiye üzerinden Batı’ya taşınmasını öngörüyordu. Putin Güney Akım’la bu projeyi bitirmişti. Şimdi ise bu kez benzer bir boru hattını Moskova kendi eliyle hayata geçirecek. Bu proje Türkiye ile Azerbaycan’ın üzerinde çalıştığı TANAP’ın da Rus engeline takılmadan yürütülmesini kolaylaştıracak.
Uzmanlara göre Putin attığı bu adımla Avrupa Birliği’ne rest çekti ve doğal gaz savaşını farklı bir noktaya taşıdı. Türkiye’yi de yanına çekmek için önemli bir adım attı.
Rusya'nın Güney Akım'dan vazgeçmesi Almanya merkezli AB projesine büyük darbedir ve tarihsel bir olaydır; lütfen bunun hakkını verelim
— cemil ertem (@cemilertem) December 2, 2014
Bu durum Türkiye için de ciddi fırsatlar sunuyor. Türk-Rus enerji işbirliği taraflar arasında karşılıklı bağımlılığı arttıracak, güçlü bir ticaret alanı ve belki de siyasi yakınlaşma geliştirecek. Böyle bir alternatif iyi yönetilirse Türkiye’nin Avrupa Birliği ve ABD ile ilişkilerinde de elini güçlendirecek bir potansiyele sahip olduğu açık.
Siyasi etkileri de olacak
Putin’in yeni boru hattı projesinin sağlıklı biçimde ilerlemesi ve yaşaması Güney Kafkasya’daki gerilimlerin de azalmasına bağlı. Yani eğer Moskova Ukrayna krizinden bu yana sorun yaşadığı ve önümüzdeki birkaç on yıl sorunlar yaşayacağı belli olan Batı’ya karşı güçlü bir biçimde karşı durmak istiyorsa, çözüm anahtarını elinde tuttuğu Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ meselesi ile ilgili pozitif katkı yapmak zorunda kalacak. Bu da Türkiye ile Ermenistan arasındaki sorunların giderilmesi açısından da bir fırsat anlamına geliyor.
Yeni boru hattı projesi önemli bir geçiş ülkesi haline gelen Türkiye’nin enerji ihtiyaçlarını daha rekabetçi fiyatlara çekeceği ve istikrara kavuşturacağı gibi Ankara’nın Avrupa Birliği ile müzakerelerde elini güçlendirecek. Çünkü Rusya Ukrayna krizinin ardından, yaptırımlar konusunda artık Avrupa Birliği’nden bağımsız adım atamayan Bulgaristan, Romanya gibi
Doğu Avrupa ülkelerinden umudu kesmiş görünüyor. Fransa ve Almanya gibi ülkelerin engellemeleri ile karşılaşan Türkiye Rusya için ideal bir müttefik gibi görünüyor.
“Bulgaristan’dan izin almadan Karadeniz’in altından inşaata başlamamız doğru değil. Bulgaristan hem yıllık 400 milyon Euro gelir elde etme hem de bağımsız bir ülke gibi hareket etme şansını kaçırdı”
Yeni boru hattının Avrupa’daki kara bağlantı noktası, Bulgaristan yerine Türkiye’ye olarak değişmiş oluyor. Putin’in Anıtkabir’deki deftere cumhuriyetin ilk yıllarındaki yakın ilişkilere gönderme yapması da bu açıdan önemli bir not.
Türk Dünyasına yakınlaşma şansı
Moskova ile Ankara yakınlaşması Türkiye’nin Hazar havzasına, Azeri ve Türkmen gazına daha güçlü bir biçimde ulaşmasına, bu ülkelerle siyasi bağlarını güçlendirmesine de olanak taşıyacak. Belki de on yıldır enerjisini Ortadoğu’nun karmaşık dehlizlerinde harcayan ancak iç çatışmalar nedeniyle umduğunu bulamayan Türkiye ilgisini yeniden Orta Asya’ya çevirecek.
Bora Bayraktar, İstanbul