Boko Haram ile savaşın ön cephesinde

REKLAM

On yılı aşkın süredir Boko Haram örgütünün stratejisi Nijerya’da bir halife devleti kurmakla sınırlıydı. Şimdi örgüt ocak ayından bu yana terörünü komşu ülkelere de genişletti. Çad, Nijer, Kamerun, Abuja hükümetine yardım için bölgeyi etkileyen bu harekete askeri ittifak ile cevap verdi.

Mart ayına gelince Boko Haram stratejisini değiştirerek Irak Şam İslam Devleti’ne bağlılığını açıkladı. Çatışmanın uluslararası bir hal alması bölgedeki alarm zillerinin çalmasına neden oldu ve ortak saldırıları arttırdı.

Euronews, Nijerya’nın kuzeyinde önemli bir kentin özgürlüğe kavuşturulması sırasında Çad ordusu ile ön cepheye gitti.

Hazırladığımız bu haberde bazı görüntülerin rahatsızlık verici olabileceği konusunda uyarıyoruz.

Çad ordusu ile ön cephede

Afrika’nın içinde bulunduğu son savaşın muharebe merkezi Nijerya, Nijer ve Çad sınır üçgeninde kalan bu çöl. Bu, bölgesel koalisyon ile dünyanın en barbar, en acımasız, cihatçı örgütlerinden biri arasındaki asimetrik bir savaş: Nijerya Boko Haram’ı.

Luis Carballo euronews:

“Şu anda Malam Fatori’ye doğru gidiyoruz. Nijer ve Çad askerleri alanı 31 Mart’tan bu yana kontrol altında tutuyor. Fakat bölgede halen Boko Haram’dan geriye kalan bir direniş görmek mümkün.”

Nijer ve Çad’ın ortak yaptıkları saldırıların ön cephesindeyiz. Bir helikopter bizi aylarca Boko Haram’ın en önemli yönetim merkezi hatta adeta kalesi olmuş bölgeye götürüyor.

Bunlar kum ve güneşle kavrulan acımasız bir ortamda savaşmak için özel yetiştirilmiş erkekler. Kampta moraller yüksek. Bu askerlerin İslamcılara karşı savaşı kazanacaklarına dair öz güvenleri yerinde.

Ölümden korkmuyorlar ancak şunu da iyi biliyorlar düşmanda ölmekten korkmuyor. Boko Haram hayat ile bağı olmayan kararlı bir düşman. Yüzlerce erkek ve onlarca zırhlı araç özgürlüğe kavuşturulan son köyden 500 metre uzakta tetikte bekliyor: “Malam Fatori”.

Yüzlerce askerin arasında beklenmedik iki kişi karşımıza çıkıyor. Dört yıldızlı iki general. Nijer ve Çad ordusunun genel kurmay başkanları. O ana kadar bilmiyorduk. Birkaç gün sonra N’Jamena hükümetine yakın bir kaynak Malam Fatori’nin geri alınmasının 24 saat ardından Boko Haram lideri Abubakar Shekau’nun öldürüldüğünü doğruladı.

Fakat sonradan anlaşıldı ki Shekau bir pusu sonrası yaşanan ve 9 Çad askerinin hayatını kaybettiği çatışmada öldürülen 200 militanın arasında yok. 2009 yılından bu yana Boko Haram’ın kontrolünü elde tutan Shekau, o zamandan bu zamana organizasyonu adeta bir öldürme makinesine dönüştürdü.

Köyde çatışmalardan görebildiğimiz en önemli kanıt ise kanlı örgütten ele geçirildiği söylenen silahlar oldu. İçlerinde büyük olasılıkla Nijerya ordusundan ele geçirilen 50 AK47 Kalaşnikov piyade tüfeği, aynı zamanda ağır makinalı silahlar ve bolca mühimmat var. Silah elde etmek burada çok zor değil. Silah kaçakçılığı bölgede giderek büyüyen bir kazanç kapısı.

Luis Carballo euronews:

“Bu ortak operasyon özellikle de Çad ordusunun katılımıyla alandaki durumu tersine çeviriyor.”

Boko Haram’ın Nijer ve Çad’a karşı düzenlediği saldırıların komuta merkezi olması açısından Fatori Malam’ın geri alınması büyük bir stratejik başarı. Köy, Nijer sınırına sadece 4 kilometre mesafede bulunuyor.

Köye girerken askerler bize eşlik ediyor ve hala bölgede bubi tuzaklarının ve mayınların olabileceği konusunda uyarılarda bulunuyorlar. Konvoydan ayrılmayacağımız konusunda bize güvendiler, seyahat ise sadece birkaç dakika sürdü.

Ve sonra bir ölüm sessizliği. Sokaklar adeta çöle dönmüş, evlerin çoğu yıkık, müşterisi bulunmayan ufak işletmeler göze çarpıyor. Sanki burada hayat yok. Daha önce Malam Fatori 30 bin yaşayanı ile önemli pazar yeriydi. Bunlar uzak anılar. Boko Haram’ın getirdiği şeriat yönetimiyle geçen 5 ay geriye bir şey bırakmamış.

REKLAM

Sadece birkaç çocuk ve yaşlı görüyoruz. Az sayıdaki kadın da genç değil. Yanmış tahtalar ve kararmış demirle oynayan bir çocuk gözümüze çarpıyor. Annesi sadece 72 saat önce neler olduğunu aktarıyor:

“Askerlerin geldiğini görünce Boko Haram köyü terketti. Bütün yönlere doğru dağıldılar. Gitmeden önce evlerden çıkmamızı söylediler ve hepsini yaktılar.”

Köye dönmeye başlayan yöre halkı Boko Haram’ın onlarca kız çocuğunu alıkoyduğunu söylüyor. Anlatılanlar korkunç: “Çocukları çırılçıplak soymuşlar. Böylece kaçmalarını engellemişler. Bir daha kimse kız çocuklarından haber alamamış.”

Bir grup yaşlı kadın kız çocuklarının kaçırıldığını ve ergenlik çağındaki erkeklerin başlarının kesildiğini doğruluyor:

“Boko Haram kızları zorla evlendirmek için alı koyuyor. Aynı zamanda çocukları da alıyorlar. Yaşı ileri olanları ise öldürüyorlar. Ne için?”

REKLAM

Bir başka kadın ise farklı bir konuya dikkat çekiyor:

“Boko Haram’ın her yerde gözü ve kulağı var. Herkesin her hareketini izliyorlar. Sokağa çıktığımızda, eve girdiğimizde her zaman bizi izliyorlar.”

Bu köyde ve Nijerya’nın bir çok yerinde yaşananlar başka bir tarihi dönemi hatırlatıyor. Ne olursa olsun 21. yüzyılda bunlar kabul edilemez.

Çocuk kahkahalarının olmadığı, komşuların birbiri ile konuşmalarının ve hatta tek bir kuş sesinin duyulmadığı bu hayalet köyden kampa geri dönüş yolunda duyduğumuz tek ses rüzgarın metal bir çitten çıkarttığı o soğuk melodi oluyor. Boko Haram geriye tek bir şey bırakmış o da “korku”

Uğursuz söylentiler, katliamlar, suikastlar ve adam kaçırmaların yarattığı toplumsal psikoz, gerçek bilgiye ulaşmanızı zorlaştırıyor. Ve bu Boko Haram’ın stratejisi: “Terörle fethet.”

REKLAM

Krizin Çad’a ekonomik yansımaları

Chari Nehri Kamerun ile Çad arasında doğal bir sınır oluşturuyor. Nehri yüzerek veya küçük bir bot vasıtasıyla kolayca geçebiliyorsunuz. Chari’den önce Kamerun’un son yerleşim yeri Kousseri. Karşı tarafta ise Çad’ın başkenti N’Djamena’nın dış mahalleleri var.

Nehir üzerinde başkentin en hareketli yerlerinden biri yükseliyor: Ngueli köprüsü. Köprü adeta insanların ve ticaretin bir buluşma noktası. Köprü sayesinden her gün binlerce ton ürün ve yüzlerce insan geçiş yapabiliyor. Yakın zamana kadar ana endişe konusu gümrük kaçakçılarıydı ama şimdi işler değişti.

Luis Carballo- euronews:

“Güvenlik kontrolleri saldırıların önlenebilmesi ve silah girişine engel olmak için güçlendirilmiş.”

Çad tehlikeyi çok ciddiye alıyor çünkü Kamerun’dan bir çok Boko haram saldırısı birkaç kilometre öteden yapılıyor. Boko Haram’ın etkili olduğu bölgeye yakın olması güvenlik riskini arttırıyor ama sorun sadece bu değil. Krizin bir de Çad ekonomisine yansımaları da var.

REKLAM

Saldırılar N’Djamena ile önemli ortakları Nijer ve Kamerun tarafından kullanılan ticaret yollarını tehlikeli hale getiriyor. Nijerya ile sınır güvenlik endişeleri nedeniyle bir yıldan fazladır kapalı. Çad’dan çıkmanın tek yolu ithalat açısından çok önemli olan komşu Kamerun’u kullanmak. Ürünler aylardır saldırı altında olan yollardan getiriliyor. Dışa bağımlı Çad hükümeti açısından en büyük öncelik bu yolların güvenliğinin sağlanması.

Ticaret yolu Kamerun limanı Douala’dan başlıyor ve N’Djamena’da sona eriyor. Siyah ile gösterilen ana ve kısa yol artık kullanılamıyor. Beyaz ile gösterilen alternatif yol ise daha uzun. Bu denizle bağlantısı olmayan Çad için daha fazla benzin sarfiyatı, daha az yük ve fiyatların artması anlamına geliyor.

Peki Çad Devlet Başkanı Idriss Deby, Boko Haram’a karşı uzun bir savaş yürütebilecek mi? Sınırda aylarca devam edebilecek bir savaş Çad ekonomisinin sonunu getirebilir.

Boko Haram ile süren savaş nedeniyle son üç ay içinde 20 binden fazla Nijeryalı sığınacak bir yer bulma umuduyla Çad Gölü’nü geçti. Herkesin, hayatlarına giren bu cihatçılarla ilgili bir hikayesi var.

Dar es Salaam Mülteci kampı yaklaşık 4 bin yerinden olmuş kişiyi ağırlıyor. Çoğu aile Boko Haram’ın en vahşi katliamlarından birini yaptığı Baga’dan gelmiş. Mültecilerin çoğu yanlarında hiçbir şey getirememiş. Yakınlarının öldürülmelerine şahit olmuş. Bazıları yaralanmış ama bu yaralanmalar Boko Haram şiddeti ile yaşadıkları psikolojik travmanın yanında bir şey ifade etmiyor.

REKLAM

Kaçtıkları ortam ise ekranlarına gelen görüntüler gibi. Çad ve Nijer ordusundan askerler videoyu 17 Mart’ta ortak operasyon düzenledikler Damasak’ta öldürülen bir militanın üzerindeki cep telefonunda ele geçirmişler.

Boko Haram Nijerya’daki Kamerun köyü Bama’da bu görüntüleri kaydetmiş. Yüzlerce sivil soğukkanlı bir şekilde katledilmiş. Görgü tanıklarına göre katiller arasında reşit olmayanlar da varmış.

Dar es Salaam kampında her yerde çocuklar var. Aileleri gölün diğer tarafında Boko Haram’ın yaptığı katliamlarda ya öldürülmüş yada kaybolmuş.” Sivil toplum kuruluşu Sınır Tanımayan Doktorlar yetişkinler ve çocuklar için psikolojik destek sağlamaya başlamış.

Kampım müdürü Idriss Dezeh, “Bu çocukların yaşadıklarının en büyük düşmanının başına gelmesini istemem. İslamcılar onların ergenliklerini çaldı. Bu çok zor.” şeklinde konuşuyor.

Buradaki çocuklar UNICEF, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Kızıl Haç ve Çad hükümetinin koruması altında. Bir çadırın içine açılan okulda Fransızca şarkılar öğreniyorlar. Bu yabancı yeni dilden önce duydukları sesler ise bombalar ve silahlardan yükselen patlama gürültüleriydi.

REKLAM

Kumun içinde erkekler namazlarını kılıyor. Aynen kendi kurallarını şiddet ve ölümle empoze etmeye çalışan düşmanları Boko Haram militanları gibi. Boko Haram kurbanlarının büyük çoğunluğunu yine Müslümanlar oluşturuyor.

Bölgedeki savaşların içinde direkt veya dolaylı yoldan yer almış Idriss Deby 25 yıl önce Çad’ın başına geçti

Çad Devlet Başkanı ülkesinin bu cihada karşı neden savaştığının nedenlerini açıkladı. “Hayatta kalma meselesi”

**Euronews: Sayın Çad Devlet Başkanı İdriss Deby bizi cumhurbaşkanlığı sarayına kabul ettiğiniz için teşekkür ederiz.**Çad’a geldiğiniz için ben teşekkür ederim.

**Boko Haram’ın şu an Çad için arz ettiği tehlike hangi boyutlara ulaştı?**Boko Haram’ın eylemleri ne kadar şiddetli olursa olsun 2013 yılına kadar sadece Nijerya toprakları içerisindeydi. Fakat Boko Haram 2013 yılından bu yana eylemlerini Nijerya dışına da yayarak Kamerun ve Nijer gibi ülkelere de taşırdı. Ve örgüt son olarak Çad’a saldırdı. Bu örgüt çok tehlikeli ve kısa süre içerisinde organize olarak ülkedeki işsiz ordusundan yararlandı ve onları kendilerine militan yaptı. Boko Haram aynı zamanda IŞİD ve El Kaide’nin Mağrip’deki ayağı AQMİ ile de sıkı bağları bulunuyor.

REKLAM

Tabii ki ekonomik anlamda Çad’a çok zarar verdi. Boko Haram, Çad’ın hayati çıkarlarının sağlandığı Kamerun’daki Douala limanıyla irtibatını keserek, ülkemizi çıkmaza sokmaya çalıştı.

Bu bütün bölge için hayati bir sorun. Bölgedeki ülkelerin hiç biri bu bulutsudan çıkamaz. Dolayısıyla zayıf sayılan imkanlarımızı bir araya getirerek Boko Haram’ın bölgedeki etkisini azaltmak zorundayız.

**Bu askeri müdahalenin hedefinde ne var? Amaç Boko Haram’ı yok etmek mi yoksa kendi sınırlarınızdan uzaklaştırmak mı?**Kısa ve net olarak Boko Haram’ı yok etmek. Her türlü imkanı kullanarak Boko Haram’ı ortadan kaldırmak gerek.

**Ülkeniz Çad 2013 yılında Mali’deki Serval Operasyonu’na, 2014’te ise aşırı radikal gruplara karşı Sahel bölgesindeki Barkhan operasyonuna katıldı. Şimdiyse Fransa ve başka ülkeler size Boko Haram hakkında bilgi sunuyor. Fakat belki de siz Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nden bu konuda daha büyük çaplı bir destek bekliyorsunuz, öyle değil mi?**Hayır. Şunu anlamak gerek: 60 yıldır Afrika ülkelerinin bağımsızlığını aldığı tarihten bu yana güçlerini bir araya getirerek bu sorunların üstesinden gelmeyi bilmesi gerekiyordu. Afrika kendi krizlerini çözebilmeli ve bu tür terör örgütleri karşısında nasıl durması gerektiğini bilmeli. Afrika güçlerini bir araya getirerek bunu yapabiliriz.

**Boko Haram Mart ayı başlarında kendilerine İslam Devleti diyen IŞİD’e bağlılığını açıkladı. Sizce bu biat/ bağlılık onları daha tehlike hale getirdi mi?**Bizim müdahalelerimiz Boko Haram’ın askeri gücünü azalttı. Genelkurmay kuruluşlarını hedef aldık. Bütün bunlar Boko Haram’ın gerçek yüzünü ortaya çıkarmaya yetti. Örgüt söylendiği gibi Afrika’da, Nijerya’da yerel bir organizasyon değil. Dünya genelinde diğer terör örgütleriyle özellikle IŞİD ile bağlantısı olan bir örgüt. Asıl soru Boko Haram’ın arkasında kimin olduğu.

REKLAM

**Bu benim diğer sorum. Boko Haram’ın militan sayısı ve finansmanları hakkında pek bir bilgiye sahip değiliz. Adam kaçırarak ve çalarak para kazandıklarını biliyoruz. Örgütün diğer ülkelerden para aldığını düşünüyor musunuz?**Boko Haram destekleniyor. Boko Haram’a finansal destek sağlanıyor. Boko Haram çok sayıda zırhlı araçlar ve askeri mühimmat desteği aldı. Kimden, nereden, bilmiyorum.

**Dışarıdan bir destek aldıklarına eminsiniz yani?**Nijerya gibi Afrika’nın dev bir ülkesinin üçte birini, organize olmuş, zırhlı araçlara ve düzenli bir orduya sahip bir örgütün ele geçirmesini siz nasıl yorumluyorsunuz? Nijerya’da zırhlı araç üretilmiyor, silah üretilmiyor. Bütün bunlar gökten düşmedi.

**Libya’da IŞİD gibi örgütlerin de faaliyette olduğunu gördük. Bu durum kuzey sınırınızda yeni bir cephenin daha oluşmasına neden olabilir mi?**Libya’da 2011’de Batı ve NATO tarafından yürütülen operasyonlar başlamadan uyarmıştım. Kaddafi’ye karşı özel bir ilgim yok ama Kaddafi’nin gidiş şekli ve arkasında donanımlı bir askeri ordu bırakması ve bu liderin ardından ülkenin ve o ordunun nasıl yönetileceği konusunda önlemler alınmaması büyük bir sorundu. Ve Kaddafi’nin suikastından bu yana sürekli savaş zemini hazırlanıyor. Kuzeyde ve diğer sınırlarımızda silahlar dolaşıyor. IŞİD gelişiyor, teröristler Libya’da güç kazanıyor. Sahra güneyindeki Afrika ülkelerini gerçek anlamda bir tehdit sarmış durumda.

**Çad’ın büyük bir çoğunluğu Müslüman ve siz de Müslümansınız. Bir Müslüman olarak IŞİD’in sizin dininizi sahiplenmesi konusunda ne düşünüyorsunuz?**IŞİD, Islam Devleti veya Boko Haram yaptıkları şeylerle İslamdan çok çok uzaktalar. Benim için kabul edilemez bir durum. Müslümanlar sadece seyirci kalmamalı ve bu duruma müsaade etmemeli. Uzun bir süredir buna izin verdik. Müslümanların artık bu duruma karşı bir araya gelerek, Müslümanlıkla hiç bir alakası olmayan bu örgütlere karşı mücadele etmesi gerek. Onlar Müslüman değiller ve bu insanlarla mücadele etmeliyiz. Müslümanlar bu olanlara izin vermemeli.

**Çad Devlet Başkanı Idriss Deby bizi kabul ettiğiniz için çok teşekkür ederiz.**Ülkeme gösterdiğiniz ilgiden dolayı ben teşekkür ederim.

REKLAM

Boko Haram karşıtı koalisyon İslamcıların Nijerya’da işgal ettikleri şehirlerden atılması konusunda gerçek bir gelişime gösterdi.

Fakat bu acaba bu örgütün sonunu konuşmak için yeterli mi? Yoksa Boko Haram korkunç bir öç almaya mı hazırlanıyor?

(function(d, s, id) { var js, fjs = d.getElementsByTagName(s)^{0; if (d.getElementById(id)) return; js = d.createElement(s); js.id = id; js.src = “//connect.facebook.net/en_GB/sdk.js#xfbml=1&version=v2.3”; fjs.parentNode.insertBefore(js, fjs);}(document, ‘script’, ‘facebook-jssdk’));> 03/04/2015. On our way to the frontline in a military transport plane. Chad's Army used the same plane to bring extra troops and supplies to the frontline}

Posted by euronews on Tuesday, 7 April 2015