Portekiz cumhurbaşkanlığı seçimlerini anlama kılavuzu

Portekiz’de seçim heyecanı

REKLAM

Yaklaşık 9 milyon Portekizli seçmen 24 Ocak’ta yeni cumhurbaşkanını seçmek için sandık başına gidecek. Ülkede1974’teki devrimden bu yana dokuzunca kez cumhurbaşkanlığı seçimi düzenleniyor. Mevcut Cumhurbaşkanı Aníbal Cavaco Silva, Portekiz Anayasası’nın kendisine tanıdığı iki dönemlik hakkı sonuna kadar kullanarak 10 yıl görevde kaldı.

Cumhurbaşkanının yetkileri

Portekiz’de cumhurbaşkanı, gerekli görmesi durumunda hükümeti görevden alma ve parlamentoyu feshetme yetkisine sahip. Cumhurbaşkanının görevleri arasında Türkiye’dekine benzer bir şekilde, seçim sonuçlarına göre başbakanı atama ve başbakanın teklifleri doğrultusunda bakanlar kurulunu onaylama da bulunuyor. Büyükelçileri ve ordu komuta kademesindeki atamalar da yine cumhurbaşkanının yetki alanında.

Diğer görevleri ise, hükumetin ve parlamentonun onayını alan kararları ve yasaları imzalamaktan ibaret. Bunlara savaş ve olağanüstü hal ilanı da dahil.

İki turlu seçim sistemi

Portekiz’de iki turlu seçim sistemi mevcut. 24 Ocak’ta yüzde 50 oranını geçen aday cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturacak. Ancak hiçbir aday ilk turda bu başarıyı gösteremezse, en çok oy alan iki isim 14 Şubat’daki ikinci turda kozlarını paylaşacak. Daha önceki sekiz seçimde sadece bir kez ikinci tura gidildi. 1986’da ilk turda yüzde 25.43 oranında oy alan Mário Soares, ikinci turda yüzde 51.18 ile cumhurbaşkanı seçildi.

Seçime rekor katılım

Portekiz’de cumhurbaşkanlığına aday olabilmek için doğuştan Portekiz vatandaşı olmak (anne-babanın da doğuştan Portekizli olması şartı aranıyor ayrıca), 35 yaşın üzerinde olmak ve Portekiz vatandaşlarından en az 7.500 imza toplamak gerekiyor. Ülkede ilk kez bu kadar çok adayla cumhurbaşkanlığı seçimine gidiliyor. 24 Ocak yarışına 16 aday katılıyor: Cândido Ferreira: Eski Sosyalist Parti üyesi. Kendisi merkez sol olarak tanımlıyor ve herhangi bir partinin desteğini almadan yarışa katılıyor.

Edgar Silva: Komünist aday. Siyasi kariyerini Madeira’da yaptı. Seçmen için yeni bir isim ancak başarılı bir seçim kampanyası ile popülaritesi her geçen gün artıyor.

Henrique Neto: Sosyalist Parti üyesi ancak son dönemde hem partisine hem de mevcut Sosyalist hükumete sert eleştiriler yöneltti. PArti desteği olmadan seçime katılıyor.

Jorge Sequeira: Psikolog ve kişisel gelişim uzmanı. Kampanyası boyunca her fırsatta mesleğini ön plana çıkardı. Parti desteği bulunmuyor.

Marcelo Rebelo De Sousa: Eski bakan ve merkez sağ Sosyal Demokrat Parti’nin (PSD) Başkanı. Hali hazırda Portekiz siyasetinin en popüler simalarından biri. 2000 yılında bir televizyon kanalında siyaset uzmanı olarak yer almasının da bu popülaritede payı var.

Maria De Belém: Eski Sağlık Bakanı, eski Eşitlik Bakanı. Ayrıca Sosyalist Parti’nin de eski Başkanı. Ancak partisi adaylığını desteklemiyor. Seçimlere parti desteği olmadan katılıyor.

Marisa Matias: Sol blok kadın liderle (Catarina Martins) girdiği parlamento seçimlerinde tarihinin en başarılı sonuçlarından birini elde etmişti. Cumhurbaşkanlığı seçimleri için de benzer bir taktikle Avrupa Sol Partisi’nin Başkan Yardımcısı Matias’ı aday gösterdi.

Paulo De Morais: Üniversite hocası. Siyasi olarak PSD’ye yakın bir isim. PArti desteği bulunmuyor. En büyük vaadi yolsuzlukla mücadele.

Sampaio Da Nóvoa: Ne bir siyasi partiyle bağı, ne de siyaset alanında tecrübesi var. Ancak üç eski cumhurbaşkanının (Ramalho Eanes, Mário Soares ve Jorge Sampaio) desteğini arkasına aldı. Lizbon Üniversitesi’nin başkanı. Seçimlere bağımsız aday olarak giriyor.

Vitorino Silva: Tino de Rans adıyla da biliniyor. Penafiel kenti yakınlarındaki Rans adlı küçük bir köyün eski Belediye Başkanı. Televizyon programlarındaki performansıyla ülkede adeta bir medya figürüne dönüştü.

Anketler ne söylüyor?

Son kamuoyu yoklamaları Marcelo Rebelo de Sousa’yı 24 Ocak seçiminin galibi olarak gösteriyor. Tüm anketler De Sousa’ya ilk turda yüzde 50’nin üzerinde veriyor. Onu Sampaio da Nóvoa ve Maria de Belém yüzde 16 bandında takip ediyor.