Portekiz’in ikinci büyük kenti Porto’da sokakta yapılan cinsel tacizden şikayetçi kadın bulmak hiç zor değil.
Portekiz’in ikinci büyük kenti Porto’da sokakta yapılan cinsel tacizden şikayetçi kadın bulmak hiç zor değil. Portekizli kadınlar yaşadıklar sözlü tacizleri şöyle anlattı:
“Bize ‘gel bırakalım’ veya ‘çok ateşlisin’ diyerek aşağılıyorlar. Bunun gibi şeyler ve gerçekten çok rahatsız edici.”
“ ‘Çok ateşlisin’ diye laf atıyorlar. Onlara neler yapabileceğimi hayal bile edemezsiniz. Ne yazık ki kadınların büyük çoğunluğu bunu yaşadı.”
“Benden çok yaşlı bir adam, ‘Buraya gel, çok ateşlisin bana katıl’ dedi. Çok korktum ve koşmaya başladım.”
“Kendimi biraz kirlenmiş hissediyorum, çünkü hiç kimse tanımadığı birinin, böyle saldırmasından hoşlanmaz. Yaşlı birisi tarafından taciz edilmekse en kötüsü. Mide bulandırıcı, biz onların kızı veya torunu olabilecek yaştayız.”
Konuştuğumuz kadınlar, Portekiz Ceza Kanunu’nun bir yıl önce yürürlüğe giren ve sözlü tacizleri de suç sayan 170’inci maddesine karşın, geçtiğimiz bir kaç ayda tacize uğradı.
Bundan sonra insel içerikli tekliflerin sözlü olarak ifade edilmesi, bir yıla kadar hapis veya 120 Euro para cezasına çarptırılır.
Fakat kanunun uygulanması için sözlü taciz nasıl kanıtlanacak? Bu soruyu ceza hukuku uzmanı Andre Lamas’a sorduk.
Ceza Hukuku Profesörü Andre Lamas:
“Bir kişinin, bu suçtan hüküm giymesi için ilk olarak kanıtlanması gerekiyor. İlk olarak kurban bu sözlü tekliften etkilenmiş olmalı. İkinci olarak teklif cinsel içerik taşıyor muydu? Bir kişi, eğer bir kadın için güzel derse veya vücudunun bir yeri hakkında iltifat ederse, bu cinsel içerikli bir tanım olmaz.”
Ancak sokaktaki birçok kadın ceza hukukunun bu maddesinden haberdar değil:
“İnsanlar bu konuda bilgilendirilmeli. Bu bilginin herkese ulaştırıldığından emin değilim. Ben bilmiyordum.”
Laf atma Portekiz sokaklarında hız kesmeden sürüyor.
İnşaat işçisi sokaktan geçen bir kadına laf atıyor:
“Kız sen çok ateşlisin!”
Bu gibi laf atmalar devam ediyor, çünkü cinsel içerik taşımayan bu cümle hukuk tarafından suç sayılmıyor.
İnşaat işçisi:
“Bu yorumu yapmak bir sorun değil, sadece iltifat. Suç olduğunu düşünmüyorum.”
Bir başka sorunsa bu yasanın kamuoyuna düzgün şekilde açıklanmaması. Birçok medya organı Portekiz’de flört olan yorumların suç haline getirildiği yolunda haberler yaptı. Bu yanlış bilginin ardından yeni yasa, sosyal medyada eğlence haline dönüştü. Bazı hukukçular yasayı eleştirse de Ceza Hukuku Profesörü Andre Lima, uygulama konusundaki şüphelerine rağmen kanunun gerekli olduğunu savunuyor:
“İki nedenden dolayı bu suçtan fazla kişinin hüküm giyeceği kanaatinde değilim. İlk olarak yarı kamusal bir suç hakkında şikayetçi olunması gerekir ve birçok insan da cinsel içerikli sözlerin suç olduğunun farkında değil. Bu nedenle insanlar bunu iltifat veya flört olarak görüyor.”
euronews Portekiz makamlarına bu suça dair şikayet olup olmadığını araştırdı. Ancak yetkililer, ellerindeki kayıtların laf atmanın yanı sıra, fiziksel cinsel tacizi de kapsadığı için bilgi veremeyeceklerini söyledi.
Kadın hakları derneği UMAR, sözlü tacizin Portekiz’de suç sayılması için 2011 yılında ilk harekete geçen sivil toplum örgütü olmuş. Yürürlüğe giren yasa dernek için yeterli değil. Aktivistler, her çeşit cinsel tacizin sadece bir yasada ele alınmasını ve bunun Ceza ile İş Kanununun maddelerine yerleştirilmesini istiyor.
Poster – “Özgür olmak için doğdun, mükemmel değil”
UMAR Kadın Hakları Aktivisti Tatiana Mendes:
“Bu yasa, suçun kanıtlanması açısından kurbanların korunması için yeterli değil. Bu nedenle cinsel tacizin kamuya açık yerler ve iş yerinde suç sayılmasının sadece bir kanunla düzenlenmesini savunuyoruz.”
Kanunun, davranışları ve mentaliteyi değiştirmeye yetmeyeceğinin bilincinde olan UMAR, 2008 yılından beri öğrencilere cinsiyete dayalı şiddet konusunda eğitim veriyor.
UMAR Kadın Hakları Aktivisti Tatiana Mendes:
“Bu konuda çocukları eğitmek için sanatı pedagojik bir araç olarak kullanıyoruz. Çünkü gençlerin duygusal olarak katılımı ile davranış ve tutumlarında değişiklik yapmak daha kolaylaşıyor.”
Aktivistler yaşları 12 ile 18 arasında değişen öğrencilerin yüzde 13’ünde cinsel şiddet konusunda olumlu yönde değişiklik gözlemlediklerini açıklad