Avrupa seçimlerle dolu bir yılın içinden geçerken, Hollanda seçimleri hiç bu kadar ön plana çıkmamıştı.
REKLAMAvrupa seçimlerle dolu bir yılın içinden geçerken, Hollanda seçimleri hiç bu kadar ön plana çıkmamıştı.
Türkiye’de yapılacak referandum öncesi iki ülke arasında yaşanan diplomatik krizin 15 Mart’ta yapılacak seçimlere nasıl bir etkisi olacağı merak edilen konuların başında geliyor.
Öte yandan yapılan kamuoyu araştırmalarına göre aşırı sağcı Geert Wilders’in lideri olduğu Özgürlük Partisi (PVV) önde gidiyor. 53 yaşındaki lider Müslüman göçünü durdurmak, camileri kapatmak ve Adolf Hitler’in Kavgam kitabı ile karşılaştırarak Kuran-i Kerim’i yasaklamak istiyor.
Hollanda seçim sisteminin nasıl işlediği, Wilders’in kampanya dönemine nasıl etki ettiği ve başa geçme olasılığı olup olmadığı konusunda bilmeniz gerekenleri bir yerde topladık.
Bu seçimler neden önemli?*
İngiltere’nin Brexit kararı ile adeta şok dalgalarıyla sallanan Brüksel’i Wilders’ın başa geçme ihtimali çok endişelendiriyor.
Wilders’ın olası bir zaferinin Brexit ve Trump ile oluşan duruma ayak uydurmaya çalışan Avrupa Birliği’ni daha da etkileyebileceği ve seçimlere gidecek Almanya ve Fransa’da da aşırı sağa büyük destek olabileceği belirtiliyor.
Seçim yarışında yer alan ana isimler kimler?
Hollanda siyasetinin en sağlam gerçeklerinden biri ise uzlaşma kültürüne ve oldukça renkli bir parlamento yapısına sahip olması. Ülkedeki nispi temsil sistemi küçük partileri yardımcı olup onları destekliyor. Mevcut hükümet merkez sağdaki Özgürlük ve Demokrasi için Halkın Partisi (VVD) ve merkez sol İşçi Partisi’nden (PVDA) oluşuyor.
Anketlerde ise Wilders’in aşırı sağcı, ırkçı, İslam ve göçmen karşıtı Özgürlük Partisi (PVV) önde gözüküyor.
Daha önce ülkedeki koalisyonların büyük ortakları arasında yer alan Hıristiyan Demokrat Parti ise eski günlerine dönmek için mücadele veriyor ancak henüz bu yönde pek bir başarılı yol alabilmiş gözükmüyor.
Yarışta öne çıkan diğer partiler ise Avrupa yanlısı liberal, Demokratlar 66 Partisi (D66) ve çevresi Yeşiller Sol Parti (GroenLinks) ve Sosyalist Parti (SP).
“Saçaklarda” diye tanımlanan ve sistem sayesinde söz hakkı yakalayan partiler ise göçmenler ve aileleri için çalışan Denk ve yaşlı insanlara yönelik 50Plus gibi partiler dikkat çekiyor.
Hollanda seçim sistemi nasıl çalışıyor.
Hollanda’da seçim sitemi nispi temsil sistemine dayanıyor. Yani eğer bir parti ulusal oyların yüzde 9’unu alıyorsa Hollanda Parlamentosu’ndaki sandalyelerin de yüzde 9’unu elde ediyor. Ülke hiçbir seçim bölgesi yok. Hollanda’nın tek bir seçim bölgesi var oda ülkenin tamamı.
Hollanda Parlamentosu’nda 150 sandalye bulunuyor. Yani çoğunluğu elde etmek için 76 sandalyeye ulaşmak gerekiyor.
Wilders gerçekten Hollanda’nın gelecek başbakanı olabilir mi?
Birçok uzman [burada, burada ve burada] bunun olabileceğini düşünmüyor. Mevcut sistem Wilders’in partisi gibi partilerin sesini duyurmasına izin verirken, aynı zamanda tek bir partinin parlamentoya egemen olmasına engel oluyor.
Eski bir Hollandalı politikacı olan ve şu anda Londra Ekonomi Okulu (London School of Economics) Avrupa Enstitüsü’nde çalışan Gijs De Vries’e göre bu mümkün değil. De Vries’e göre anketlere inanmamız durumunda yüzde 20’den fazla oy alması da mümkün değil.
İkinci olarak da Wilders’ın koalisyona girebilmesi için önünde büyük engeller bulunuyor. Zira hiçbir parti Wilders’ın yer aldığı bir koalisyonun içinde olmak istemiyor.
Hükümetin başındaki VDD’nin lideri Başbakan Mark Rutte, kendi hareketinin Wilders ile bir koalisyonda olduğunu hayal bile edemediğini söyledi.
REKLAMAncak De Vries’e göre Rutte son dönemde Yunanistan’a yardım göndermek ve AB-Ukrayna referandumuna saygı duyma gibi kilik konularda düşüncesini değiştirdi.
Euronews’a konuşan Surrey Üniversitesi’nden Avrupa karşıtlığı uzmanı Simon Usherwood’a göre “herkes ona oy vermediği sürece Wilders’ın hükümette olması pek olası değil.” Usherwood şöyle devam ediyor: “Bu büyük bir koalisyon anlamına da gelse veya siyasi diğer anlaşmaları da içerse onu dışlamak isteyen büyük bir kitle var. Bu aynı zamanda Wilders’a da uyuyor. Dışarıda olup eleştirmek.”
Wilders kampanyayı nasıl etkiliyor?
De Vries’e göre “Wilders’ın söylemi giderek rakipleri tarafından kopyalanmakta ve yeniden canlanmakta.” Mevcut Başbakan Rutte, Hollanda’nın önemli gazetelerinden birine yazdığı mektupta, şu cümleyi kurdu: “Eğer yabancılar gerçekte Hollandalıların istediği gibi davranmazlarsa, çantalarını paketleseler daha iyi olurdu.”
Hıristiyan Demokrat Parti’nin lideri dışarıda kalmamak için daha yeni şu açıklamayı yaptı: “Nüfusunun bir bölümünde AB karşıtı görüşleri savunan Ukrayna ile yapılan anlaşmayı (ki bu anlaşma Hollanda referandumu tarafından reddedildi) yırtmaktan memnuniyet duyacağım.”
Wilders’ın rakipleri Wilders’ın ifade ettiği aşırılık olmadan onun fikirlerinin bir kısmını benimseyerek mücadele etmeye çalışıyor.
REKLAM
Müslümanların ve göçmenler bu oyunda ne rol üstleniyor?
De Vries’e göre Hollanda toplumunda İslam’ın rolü üzerindeki tartışma bu yüzyılın başındaki işlenen iki cinayetten etkilendi.
Açık sözlü olarak tanımlanan film yapımcısı Theo van Gogh İslam’ı eleştiren bir film çekti ve 2004 yılında aşırı bir militan tarafından öldürüldü. Bu ses getiren cinayetten önce popülist siyasetçi göçmen karşıtı Pim Fortuyn 2002 yılında bir hayvan hakları savunucusu tarafından öldürüldü.
De Vries’e göre “yerel ölçekte Müslümanlar, Hristiyanlar, inançsızlar veya Budistler bir araya geliyor komşuluk yapıyor. Ancak çocukken büyüdükleri ortamın artık aynı çevre olmadığını görünce gerçek kaygılar ortaya çıkıyor. Bu, birçok insanın sahip olduğu bir duygu ve hakiki ve çok ciddiye alınması gerekir. Aynı zamanda yabancı düşmanlığının alevlerini harekete geçiren bir dizi siyasetçiniz olduğu da açıktır. Çok açık ki Sayın Wilders bunlardan biri. Eğer seçimlere tüm İslam okullarını kapatacağınızı, Hristiyanların kendi okullarını kurmalarını istediğini söyleyerek gidiyorsanız, açıkçası bölünmeyi istismar etmeye çalışıyorsunuz demektir. Desteği var ama birçok kişi çok ileri gittiğini fark etti.”
Hollandalı Müslümanlar ülkenin yüzde 5’lik bir kısmını oluşturuyor. Pew Araştırma Anketi’ne göre ülkenin üçte biri Müslümanlara karşı olumsuz bakış açısı olduğunu belirtiyor.
REKLAMEurostat’a göre, AB’nin mülteci akını ile ilgili olarak Hollanda, 2016 yılının Eylül ayına kadar yaklaşık 33.000 sığınma talebi aldı.
Seçmenlerin aklındaki diğer meseleler neler?
Ülkede bazı göstergeler olumlu olsa da ekonomi başlıca bir konu. Örnek vermek gerekirse işsizlik 2016 Aralık ayına göre yüzde 5.4 olarak açıklandı. Fakat De Vries, özellikle genç nüfusun bir çok istihdamın, geçici pozisyonlar ve sıfır saat sözleşmeler nedeniyle güvenli olmadığını düşündüğünü belirtiyor.
Sağlık da Hollanda Avrupa Sağlık Tüketici Endeksi’nde en üst sırada olmasına rağmen seçmenler açısından ayrı önemli bir konu.
De Vries’e göre insanların kafasındaki endişe sağlık sistemine erişebilmek için daha fazla ödemek zorunda kalacak olmaları. Bu yatırımları arttırmak isteyen sol ile giderek daha fazla masraflı oluyor diyen sağ arasında klasik ideolojik bir tartışma.