Chronos ile yanardağların patlama anı ön görülebilir mi?

Chronos ile yanardağların patlama anı ön görülebilir mi?
By Euronews
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button
Aşağıda yerleştirilen video haber linkini kopyalayın/yapıştırınCopy to clipboardCopied

Yanardağların zaman çizelgelerinin patlama öncesi sinyallerle bağlantısını çözebilmek volkanik faaliyetlerin insanlık üzerindeki potansiyel etkisini azaltmaya yardımcı olacak.

Doğanın en güçlü dışa vurumlarından biri olan volkanik patlamalar sınırları değiştiriyor, insanlık tarihini yeniden yazar. Bir patlama anında yanardağın olası davranışını bilmek ya da gelişimini ön görebilmek ise hayat kurtarır. Vesuvius volkanının kenarında, Napoli’ye yakın bir yerde Avrupa Birliği destekli Chronos Projesi araştırmacıları tam olarak bu iş için çalışıyor. Volkanların saat mekanizmasını anlamak için testler yapılıyor.

Napoli koyu, dünyanın yanardağ patlaması konusunda potansiyel olarak en tehlikeli bölgesi. Kent, Campi Flegrei (Phlegraean Sahası), Ischia Adası ve Alman yazar Goethe’nin “cennet ortasında yükselen bir cehennem dağı” olarak nitelendirdiği Vezüv Yanardağı’nın oluşturduğu bir volkanik sistemin ortasında yer alıyor.

Aslında burası volkanik bir patlamanın mekaniğinin ve zamanlamasının bir modelini geliştirmek için çalışan Chronos Projesi araştırmacıları için mükemmel bir çalışma sahası.

Çalışmalarını volkan bilimci Mauro Di Vito anlatıyor:

“Yanardağlar hakkında az bildiğimiz konuların başında iç aksamları geliyor. İç aksam, magmanın evriminin tamamlandığı, dışarı çıkmaya hazırlandığı alan… Bu bölge hakkında bilgi sahibi olmak için bir nevi tomografisini çekiyorduk, tıpkı vücudumuzda olduğu gibi x ışınları kullanıyorduk, şimdi ise taşlar üzerine çalışıyoruz.”

Avrupa Birliği Projesi’nin kalbini volkanik taşlar oluşturuyor. Volkanik patlama zamanlamasının gizemini araştıran Chonos Projesi’nde görevli bilim insanları, gelişmiş teorik modelleri ve benzersiz laboratuvar tekniklerini birleştiren yeni bir yöntem kullanıyorlar.

Kaya bilimci Diego Perugini “Taşlar suç mahallindeki deliller gibidir. Patlamanın zamanını gösteriyorlar. Chronos’un amacı, bir volkanik sistemi sakinlik durumundan, faaliyet durumuna getiren zaman çizelgesini ortaya çıkarmak” sözleriyle volkanik bir taşı incelemenin önemini anlattı.

Aktif bir yanardağın içerisinde araştırma yapmak imkansız olduğundan, araştırmacılar ilk volkanik taşları inceliyor ardındansa magmadan örnekler alıyor.

Kaya bilimci Diego Perugini kahve yapımıyla yanardağları gözlemleme stillerini benzetiyor: “Model şu şekilde işliyor: Yeraltı magma odasına sıcak magma varınca, kahve ile süt karıştırdığınızda bir fincan Cappucino’da gördüğümüze benzer bir karıştırma işlemi tetikleniyor. Süt ve kahveyi ne kadar karıştırırsanız, homojenlik o kadar yüksek olur. Bu bilgi sayesinde kayaların içinde, bu karıştırma işleminin başlangıcından ve patlamanın başlangıcından ne kadar zaman geçtiğini anlayabiliriz.”

Bu yolla Perugia Üniversitesi’nde volkanik taşları kıran eriten ve örnekler alan, dünyanın ilk magma mikseri üretildi. Her bir volkanik sistem mineral yapılanma bakımından farklı olduğundan her volkan da kendi parmak izini taşıyor.

Volkan bilimci, Daniele Morgavi: “Taşı erime noktasına getiriyoruz. Ardındansa viskometre kullanarak magmanın fiziksel özelliklerini inceliyoruz ve yüksek derecelerde viskozite yani akmazlık (ağda) oranına bakıyoruz” dedi.

Bir zamanlar katılaşmış olan karıştırılmış magma, daha sonra yeni özelliklerini bulmak için derinlemesine analiz ediliyor. Farklı aşamalardaki testlerin tekrarlanması, yapısal ve kimyasal değişikliklerin kronolojisini elde etmeyi sağlıyor. Chronos oldukça önemli bilgileri açığa çıkarıyor ve bu modelin güvenilirliğini artırıyor.”

Volkan bilimci, Daniele Morgavi önemli bir noktanın altını çiziyor: “Asıl merak uyandıran gelişme ise, karıştırma işleminin başlamasından patlamanın başlangıcına kadar geçen sürenin 20 ya da 30 dakika civarında olması. Gezegende son 200 yılda gerçekleşen volkanik patlamalar üzerine yaptığımız istatistiksel analiz, bu karıştırma işleminin vakaların yüzde 99’unda gerçekleştiğini gösteriyor.”

Volkanik patlamalar dünyanın ön görülmesi en güç doğal afetlerinin başında geliyor. Yanardağların zaman çizelgelerinin patlama öncesi sinyallerle bağlantısını çözebilmek volkanik faaliyetlerin insanlık üzerindeki potansiyel etkisini azaltmaya yardımcı olacak.

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

İtalya, Campi Flegrei süper yanardağı nedeniyle dev tahliye planı hazırlamaya başladı

Ölümcül yılan zehrinden şifa bulmak mümkün mü?

Motorlu araçların hayatımızı tehdit eden partiküller salmasına engel olunabilir mi?