Rumenler temiz bir yönetim istiyor

Rumenler temiz bir yönetim istiyor
By Hans von der Brelie
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button
Aşağıda yerleştirilen video haber linkini kopyalayın/yapıştırınCopy to clipboardCopied

Insiders, rüşvetle boğuşan AB'nin en fakir üyesi Romanya'da

“Şu an bu ülkeyi bir mafya grubu yönetiyor. Bugün iktidarda olan Sosyal Demokrat Parti’nin yetkililerinin birçoğu, temelde kanunlara aykırı hareket ediyor. Dolayısıyla tüm bu reformları sadece yasalarla daha fazla sorun yaşamamak için geçirmek istiyorlar.”

Romanya’nın başkenti Bükreş. Avrupa Birliği fonlarında yolsuzluk, vergi kaçakçılığı ve dolandırıcılık gibi suçlamalardan ülkenin ileri gelen politikacıları hakkında soruşturma açıldı. Şimdi aynı karar vericiler adalet sisteminde çok kapsamlı bir reform planı başlattı.

Romanya’da yolsuzlukla mücadelede tanınan bir isim, Attila Biro ile randevulaştık. Kendisi, ödüllü araştırmacı gazetecilerden oluşan Rise Project liderlik ediyor. İktidardaki Sosyal Demokrat Parti Başkanı Liviu Dragnea’nın iddia edilen karanlık faaliyetlerini detaylı şekilde anlatmaya başlıyor:

“Şu an Romanya’nın en etkili siyasetçisi ve aynı zamanda TelDrum adlı bir inşaat şirketini kontrol eden Liviu Dragnea’dan bahsediyoruz. Romanya gizli servisi tarafından hazırlanan bir rapora göre TelDrum aslında onun tarafından kontrol ediliyor. Bu şirket, ulusal ve yerel kamu bütçesinden kasasına yasa dış aktarılan yüz milyonlarca Euro ile büyümüş ve büyütülmüştür. Liviu Dragnea, memleketi Teleorman ilinin yerel bütçesini de kontrol ediyor.”

Euronews:
“Bunlardan ne avantaj elde ediyor?”

Atilla Biro:
“TelDrum şirketinin oğlunun lüks arabasına on binlerce Euro ödediği ispatlandı. Devlet ve yerel bütçeden 400 milyon Euro’nun bu şirkete aktarıldığını gördük. Şirketten arkadaşlarına ve nihayetinde oğlunun cebine gitti bu paralar.”
Dragnea’nın kalesine Teleorman’a gitmek için yola koyulduk.

Insiders: Romania - Part 1Dragnea aleyhine TelDrum şirketi üzerinden organize suç örgütü kurduğu iddiasıyla soruşturmalar açıldı. Tüm bu incelemeleri tetikleyen ve Dragmea’nın varlıklarına el koyulmasını sağlayan Romanya yolsuzlukla mücadele savaşçılarıyla buluşuyoruz.

Yerel araştırmacı gazeteci Carmen Dumitrescu ile Tuna Nehri üzerinde Belina davasıyla ilgili konuşuyoruz.

Karanlık finansal sözleşmeler ve kamu mallarının özel şirketlere usulsüzce devredilmesi.

Euronews:
“Kısaca, sorun ne, nerede yolsuzluk yapıldı?”

Carmen Dumitrescu:
“Sorun Belina Adası’yla ilgili. Bu ada Romanya Devletine ait bir toprak parçası. Bölgesel Kalkınma ve Avrupa Birliği Fonları Bakanı Sevil Shhaideh bazı yasa dışı belgeler imzalayarak Tuna nehrinde bulunan Belina adasını Teleorman İl Konseyi yönetimine geçirdi. Yani TelDrum şirketine milletin adasını verme kararı aldı. TelDrum da Sosyal Demokrat Parti’nin başkanı Liviu Dragnea’ya ait bir şirket.”

Dragnea ise devam eden soruşturmayı iktidar partisini yok etmeyi hedefleyen şiddetli bir saldırı olarak niteledi.

Gerçek ismini vermeyen Gheorghe takma isimini verdiğimiz yerel rehberimiz, Dragnea’nın geniş ağından korktuğu için yüzünü saklayarak açıklama yapmayı kabul ediyor:

“Belina Adası özel şirkete kiralanmadan önce buraya balık tutmak için gelirdik. Adada mangal yapardık. Ancak artık çitler var ve alana giriş yasak. TelDrum şirketinin devralmasının ardından halkın adaya girişi engellendi. Adaya sadece şirket çalışanları ayak basabiliyor, sıradan halka yasak.”

Euronews:
“Özel mülkiyetin başladığı bu sınırı geçemiyoruz. Bir zamanlar serbestti fakat şu anda artık hiçbir girişe izin verilmiyor.”

Daha fazlası var. Sosyalist Başkan Dragnea, yol yapım ihalelerini haksızca gölge şirketi TelDrum’a kazandırmak ve ihaleye fesat karıştırmakla suçlanıyor.

Ayrıca yol yapımında kullanılan ekipman fiyatları olduğundan fazla gösterilerek 20 milyon Euro’nun üzerinde Avrupa Birliği fonu sahte belgelere dayanarak kullanılmış. Avrupa Birliği’nin yolsuzlukla mücadele birimi OLAF davayı yürütüyor. Brüksel, parayı geri istiyor …

Carmen Dumitrescu:
“Çünkü bu paralar Avrupalı vergi mükelleflerinin cebinden çıkıyor. Tüm hileli plan Liviu Dragnea’nın paravan şirketi TelDrum’u kullanarak kırsal yolların inşasında elde ettiği haksız paralarla ilgili. Kamuya açık ihalelerin sahte olduğu gerçeği göz önüne alındığında, dolandırıcılığın ne düzeyde olduğunu ve Romanya Yolsuzlukla Mücadele Şube Müdürlüğünün neden soruşturma başlattığını da anlayabiliyoruz.”

Dragnea’nın politik kariyerine başladığı yer Turnu Magurele’deyiz. Sokaktaki insanlara sorduğumuzda, Dragnea’ya desteğin azaldığı açıkça belli oluyor.

Adi Maruntelu:
“Teleorman halkı ile dalga geçen ve yoksulluğu buraya getiren adam, Dragnea’yı aşağı indirmek harika. 53 yaşındayım ve iş bulamıyorum! Onun yolsuzluklarından dolayı burada iş yok! O ve çetesi bu ülkeyi rezil kepaze etti. Bizi kandırdılar. Ama bizler kandırılmamıza rağmen hala gittik ve bu Sosyal Demokrat Parti’ye oy verdik. Çocuklarımız bunlar yüzünden ülkeyi terk etti. Onurumuzu geri kazanmak zorundayız. Onları indirmek için omurgalı olmalı, dik durmalıyız.”

Bükreş‘e geri dönüyoruz…

Laura Kövesi başkanlığındaki Rumen Yolsuzlukla Mücadele Müdürlüğü’ndeyiz. Kurumun amacı yolsuzluğa bulaşmış yöneticileri ortaya çıkarıp adalete teslim etmek. Son beş yıl içinde yapılan özverili çalışmalar sonucu, bir Başbakan, iki Başbakan Yardımcısı, 11 bakan ve 50’den fazla milletvekili olmak üzere 70’den fazla üst düzey politikacı yargılanmaya başlandı.

Eski bir basketbolcu olan Kövesi, yolsuzluk ağlarına karşı çetin bir mücadele veriyor. Hükumetin gündemdeki adalet sistemi revizyonuna da net bir dille itiraz ediyor:

“Reformların, daha iyi ve şeffaf bir sistem için yapılmak istendiğini düşünmüyorum. Bilakis değişiklikler, Yolsuzlukla Mücadele Müdürlüğümüzün yürüttüğü son soruşturmaları engelleyecek. Hakimlerin açtığımız son davalara verdiği cesur kararlar da bu reform kararının alınmasında etkili oldu. Zanlıyı suç üstü yakalamak için düzenlediğimiz gizli operasyonlarda bazı kayıt cihazları kullanıyoruz. Reformlarla bu tür araçların kullanılmasını yasaklamak istiyorlar. Bu durum sadece yolsuzlukla mücadeleyi değil, uyuşturucu kaçakçılığı, insan ticareti veya siber suç soruşturmalarını yürüten savcıların çalışmalarını da engeller. Mevzuatı kırpıyorlar, soruşturmada delil toplamak için kullandığımız araçlarımızı elimizden alıyorlar.”

Sosyal demokratların saldırısına uğrayan Kövesi, siyasi taraf tutmakla suçlanıyor. Yolsuzlukla mücadele birimi çalışanları, şüphelinin hangi partiden olduğuna bakmıyor. Kim şüpheli ise dinleme veya kayıt cihazı gibi araçlarla rüşvet suçu ortaya çıkarılmaya çalışılıyor.

Insiders: Romania - Part 2Mimar Serban Marinescu ile buluşuyoruz. Serban, Muhafazakar Parti Belediye Başkanı Emilian Francu’nun yönettiği Ramnicu Valcea kasabasında, bir meydanın tadilatını yapmak için ihaleye girer. Kendisinden rüşvet istenir ve sonra yolsuzlukla mücadele birimine ihbarda bulunur. Mimar rüşveti ortaya çıkarmak için kurdukları tuzağı şöyle anlatıyor:

Serban Marinescu:
“Projemiz kabul edildi ve ihaleyi kazandık. Sonra bir adam geldi ve ‘bana yüzde 10 vereceksin çünkü bu şehir bana ait’ dedi.”

Euronews:
“Peki belediye başkanıyla tanıştığınızda ne oldu?

Serban Marinescu:
“Küçük bir kağıda bir şeyler yazdı ve ‘merhaba’ dedi sonra masaya koydu: ‘Belki bunu okumalısın …’ dedi.”

Euronews:
“Vay be, sanki polisiye filmlerindeki gibi …”

Serban Marinescu:
“Aslında öyleydi… Arkadaşım biraz telaşlandı. Üzerinde gizli bir video kamera vardı. Kağıdı kamerayla kaydetmeye çalışıyordu. Kağıdı okudu ve şöyle dedi: ‘Evet, bunu yapacağız yüzde 10’u ödeyeceğiz’. Rüşvetçi belediye başkanı tamamen rahatladı ve ortak olduğumuzda beraber iyi şeyler yapabileceğimizi söylemeye başladı …”

Rüşvetçi belediye başkanı şimdi cezaevinde. Bu Romanya’da hala umut olduğu anlamına geliyor.

Halk, yolsuzlukla mücadele protestosunu “Umut Yürüyüşü” olarak adlandırıyor. Fakat korku da var. Gündemdeki kanun değişiklikleri, çeşitli rüşvet suçlarını yasal hale getiriyor. Kalabalığın önünde yürüyen kişi Bükreş‘e 450 kilometre uzaklıktaki Cluj şehrinden. Sosyal medya aracılığıyla Bükreş‘te düzenlenen büyük protestoya katılmak için on bir gün boyunca elinde AB bayrağı ile yürümüş.

Euronews:
“Avrupa bayrağını neden taşıyorsunuz?”

Sorin Bobis:
“Avrupa bayrağını taşıyoruz çünkü Romanya Avrupa Birliği’nin bir parçası. Batı ile Doğu yani Romanya ile Avrupa Birliği arasında haksız bir sınır çizgisi istemiyorum. Biz Avrupa Birliği’nin bir parçasıyız ve orada kalmak istiyoruz.”

Yürüyerek, arabayla, otobüsle, trenle, uçakla, Bükreş‘e ulaşan gruplar, gün boyu protesto için başkentte toplanıyor.

Euronews:
“Kalabalığa katılıyoruz. Nereden olduklarını ve düşüncelerini soracağız. Bükreş‘te ana tren garındayız. Merhaba, tanıştığımıza memnun oldum. Ben Hans Brelie, Euronews televizyonundan. Nerelisiniz? Buradan mı? Buraya neden geldiniz?”

Ioana Pasc:
“Romanya’nın merkezi Transilvania’daki Sibiu’dan geldik. Ulusal bir protesto için buradayız. Dolayısıyla ülkenin sadece kağıt üzerinde bir demokrasi olmasını istemiyoruz. Demokrasinin gerçekten harekete geçmesini istiyoruz. Gerçek bir demokrasi olabilmesi için adaletin bağımsız olması önemli. Bu yüzden bir sonraki Polonya veya Türkiye olmak istemiyoruz.”

Sosyalist Parti’nin merkez binasının önünde toplananlar, gündemdeki kanun değişikliklerinin, parti lideri Dragnea’yı ve işbirliği yaptığı kişileri hapisten kurtarmak için özel olarak hazırlandığını söylüyor.

Maria Voicu:
“Yeni yasalar yargının siyaset tarafından kontrolüne izin veriyor. Bunun anlamı, yolsuzluğa bulaşmış kişiler iktidar partisindense kovuşturmaya tabi tutulamayacak ve cezalandırılamayacak.”

Gizli bir yerde gençlerle bir araya geliyoruz. Sosyal medya aracılığıyla Romanya’nın her yerinden katılımcılarla oluşturdukları gruplarına “Yolsuzluk öldürür” adı vermişler.

Gösterinin başlamasına birkaç dakika kala grup üyeleri oldukça gergin. Protesto etkili olacak mı yoksa olmayacak mı?

Euronews:
“Adaleti savunuyoruz. Bu anahtar kelime. Sizce sorun ne?”

Angi Serban:
“Kanunların değiştirilmesi diktatörlüğe ilk adımdır. Daha önce bu başımıza geldi ve 1989’da bedelini kanla ödedik. 20 yıl sonra hala aynı noktadayız ve tekrar savaşıyoruz. Tekrar savaşacağız.”

Florin Badita:
“Çalışan bir adalet sistemimiz var. Ancak kendi kişisel çıkarları için yaralamak istiyorlar. Buna izin vermeyeceğiz.”

Hükumet, insanların karda kışta yorulup protestoları bırakacağını düşünse de durum öyle olmadı. Çünkü kalabalık her geçen dakika daha da arttı. Yalnız Bükreş‘te yaklaşık 50 bin kişi toplandı.

Insiders: Romania - Part 3Avrupa Komisyonu ve Avrupa Konseyi de endişeli. Ancak Bükreş tartışmalı reformu meclisten geçirmeye kararlı.

Sosyalist Parti lideri Dragnea, röportaj talebimize cevap vermedi. Sosyalistler grubunun Senato’daki Başkanı Serban Nicolae ise röportajımızı kabul etti.

Nicolae, yolsuzlukla mücadele eden figürlerin gizli servisle bağlantılı olduğunu üstü kapalı şekilde ima ediyor:

Serban Nicolale:
“Gizli cihazlar kullanarak tuzak kurmak, istihbaratla ortaklaşa iş yapan savcıları kullanarak bir soruşturma yürütmek yasadışı bir durumu ortaya çıkarır. Bu görevi kötüye kullanma anlamına gelir. Toplum için kanser gibidir. Özellikle yolsuzlukla mücadelede yargının güvenilirliğini zayıflatır.”

Euronews:
“Size göre Romanya Yolsuzlukla Mücadele Dairesi başkanının değişmesi gerekiyor mu?”

Serban Nicolale:
“Eğer Kövesi, gizli yöntemleri kullanmanın doğru olduğunu düşünüyorsa, gitmeli.”

Euronews:
“Yolsuzlukla suçlananlar yargılama öncesi neden tutuklanmamalı?”

Serban Nicolale:
“Yolsuzluk yapan kişi üst düzey bir yetkili ise, bu kişiyi tutuklamanız gerekmez. Elde kesin kanıt olması gerekiyor. Duruşma öncesi önleyici tutuklama yaptırım değildir. Savcıların güç gösterisi yaptığı sokak yargısı gibi bir şey olur. Gecenin bir yarısı kameralar önünde üst düzey bir politikacının kelepçelenmesi bazı insanları memnun edebilir. Tıpkı antik Roma’da arenaya çıkmış gladyatörler gibi. Fakat bu adil bir yöntem değil. Sadece bir intikam, siyasi hırs ve istismar anlamına gelir. Bu da bir tür yolsuzluktur.”

Insiders: Romania - Part 4Hakimler ve savcıların çoğunluğu gündemde tartışılan reformu reddetti.

Konuyu görüşmek için Romanya Hâkimler Forumu üyesi Lucia Zaharia ile bazı Rumen sanatçıların, daha iyi bir geleceğin rüyasını tasvir ettiği tabloların sergilendiği şık bir restoranda buluştuk. Günümüz gerçeğiyle oldukça sert bir tezat olsa da…

Zaharia, yasa değişikliklerinin, yeterince tartışılmadan mecliste kabul edildiğini savunuyor ve ekliyor:

“Kanunlarda yapılan değişiklikler yargıçlara ve savcılara bir takım kısıtlamalar getiriyor. Dava dosyaları ellerinden alınabilir. Hatta durum görevden alınmaya kadar gidebilir. Şahsen, kendimi savunmasız hissediyorum. Herhangi bir hakimin ve savcının da aynı şeyi hissedeceğini düşünüyorum.”

Anayasa mahkemesi şu an bu önemli noktayı çöpe atmış durumda.

Rumenlerin iki yıldır niçin sokaklarda olduğuna dair cevabı “Colectiv Kulüp“te bulabileceğimizi düşünüyoruz. 2015’te çıkan yangında 64 kişi hayatını kaybetti.

Yangın önleme kontrollerinin zayıf olması yolsuzluk iddialarıyla birleşince çok sayıda insan protesto için sokaklara döküldü. “Yolsuzluk öldürür” hareketi bu şekilde kuruldu ve faaliyetine devam ediyor.

Yangında hayatta kalanlardan Mumu Romanya’da sistemin bozukluğuna vurgu yapıyor:

Mumu Christian Matei:
“Erkekler ve kızlar panikle kulüpten kaçmaya çalıştı ve kapının önünde sıkıştılar. Kapı açılmadı. İçerisi cehennem gibiydi. Tam bir cehennem. Burada aynı meslekten bir arkadaşım öldü. Bu kazanın yolsuzluk ve rüşvetle tabii ki doğrudan bağlantısı var. Çünkü belediye başkanı gerekli güvenlik kriterlerini kontrol ettirmeden buraya yetki belgesini verdi. Bir de insanların çoğu hastanelerde öldü. Romanya’da sağlık sistemi de bozuk. Ne belediye, ne sağlık ne adalet, her şey rüşvetle dönüyor bu ülkede. Adalet istiyorum. Adalet!”

Faydalı Linkler:Avrupa Komisyonu’nun Romanya’daki yolsuzlukla mücadele ve adli reform hakkındaki izleme raporları- Romanya Yolsuzlukla Mücadele Dairesi, adalet sistemi reformu üzerine

- Sivil toplum: önde gelen aydınların mektubu

- Romen dili Facebook Grubu / Ocak ayı gösteri amaçlı platform

- Soruşturulan hükümet üyelerinin dokunulmazlığına ilişkin tartışma

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Görünmez işçiler: Düşük ücretlerle Avrupa çiftliklerinde sömürülen ve tehlikeye atılan insanlar

İklim değişikliği, hava kirliliği ve ekonomik zorluk üçgeninde Polonya

Kaçak göçmenler AB'ye hangi yollardan giriyor?