Avrupa'da İtalya ile birlikte en çok mülteci barındıran ülke Yunanistan. Zorlu şartlarda hayata tutunmaya çalışan ailelerin bu çocuklarının karşılaştığı en büyük sorunsa eğitim. Özellikle de Yunan adalarında sıkışan çocukların büyük bir çoğunluğu temel eğitimden yoksun.
REKLAMDünya üzerinde yaklaşık 28 milyon çocuk savaş, açlık, kuraklık, maddi imkansızlıklar gibi sebeplerle doğup büyüdüğü topraklardan uzakta yaşıyor. Toplam mülteci sayısının neredeyse yarısını oluşturan çocuklardan yaklaşık 10 milyonuysa sınır ötesinde, başka ülke topraklarında yaşam mücadelesi veriyor.
Avrupa'da İtalya ile birlikte en çok mülteci barındıran ülke Yunanistan. Zorlu şartlarda hayata tutunmaya çalışan ailelerin bu çocuklarının karşılaştığı en büyük sorunsa eğitim. 11 yaşındaki Leyla ve 12 yaşındaki ablası Magdoulin Yunanistan'a iltica ettikleri andan itibaren hiç okula gidememiş. Daha önceden Halep'te yaşayan ve savaş sebebiyle hiç okula gidemeyen bu kardeşlerin aldığı tek eğitim, özel bir hocanın onlara İdlib'deki mülteci kampında verdiği bazı dersler olmuş.
İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne konuşan Leyla büyüyünce doktor olmak istediğini söylüyor ve ekliyor: " Diğer çocuklar okula gidiyor ancak biz gidemiyoruz. Bu bizi üzüyor."
Dokuz kişilik aile 2017 Nisan ayında Türkiye üzerinden Sakız Adası'na iltica etmiş. Burası Ege Denizi'ndeki mültecilerin Avrupa Birliği sınırlarına giriş yaptığı beş temel noktadan biri. Ancak geçen bir seneyi aşkın süreye rağmen çocukların eğitimi konusunda hiçbir gelişme yaşanmamış. Bulundukları Souda Kampı'nda ve civarda okul yok. Kızların ağabeyi Ömer kardeşlerinin durumunu düşünmenin kendisini hasta ettiğini söylüyor. "Zaten Suriye'yi terk etme sebebimiz eğitim imkanlarının olmamasıydı." diyor.
Yunan yasalarına göre 5 ila 15 yaşındaki çocuklar okula gitmek zorunda. Ülkedeki mülteci ve göçmenlerin çocukları da bu imkanlardan yararlanma hakkına sahip. 2018 Temmuz'unda beş bin 300'ü 18 yaşın altında ve okul çağında olmak üzere 17 bin 700 kişi Yunan adalarında yaşıyor. Hükümetin kamplardaki imkanlarıysa sadece altı bin 300 kişiyle sınırlı.
Ancak yasalara göre iltica başvurusundan 3 ay sonra ailelerin çocukları okula yazdırması gerekiyor ya da farklı bir dille eğitime ihtiyacı varsa ailelere tanınan süre en fazla bir yılla sınırlandırılmış. Ancak Yunan adalarındaki çoğunluğu Suriyeli ve Afgan olan mülteci çocukların büyük bir kısmı okula gidemiyor ve temel eğitimden mahrum durumda.
İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün Sakız, Midilli ve Sisam adalarında yaptığı araştırmaya göre yaşları 5 ile 17 arasında değişen neredeyse hiçbir çocuk, bir sene boyunca herhangi bir eğitim almamış. Yunanistan'ın Göçmenlikten Sorumlu Devlet Bakanı Ioannis Mouzala, Alman Der Spiegel'e verdiği röportajda adalardaki durumun bu şekilde olmasını şöyle açıklıyor: "Eğer adaların imkanlarını genişletirsek, kaçakçıların ekmeğine yağ sürmüş oluruz. Ve 2015'te yaşadığımız kriz tekrarlanabilir."
2015'te modern Yunanistan, tarihinin en büyük göç dalgasına maruz kaldı. Bu dönemde 10 milyon nüfuslu ülkeye bir sene içerisinde 800 bini aşkın göçmen ve mülteci giriş yaptı. Yunanistan bu göç dalgası karşısında elbette hazırlıksızdı. Barınma ve temel ihtiyaçlarda yaşanan sıkıntı bir yana bu durum mülteci çocukların eğitim sorununu da beraberinde getirdi.
Yunanistan'ın kaynakları yetersiz
Teoride, aşı olan her mülteci çocuk okula kayıt yaptırabiliyor. Ancak Yunan adalarında bu durum pratiğe dökülemiyor. Yunan hükümeti bu konuyla ilgili Önceliği Olan Eğitim Bölgeleri (ZEP/Zones of Educational Priorities) ve DYEP adında "Yunanca okuyup yazamayan çocuklar için öğleden sonra eğitimi" adlı programlar geliştirmiş. Bunlar yeterli olmayınca ZEP programı daha da geliştirilmiş.
Mülteci kamplarından dışarı çıkartılan bazı çocuklar, bu programlar sayesinde sivil toplum örgütlerinin de yardımıyla okula gidebilmiş ve Yunanca öğrenmeleri için ek ders almış. Ancak bu uygulama da yetersiz kalıyor. 2016-2017 arası birkaç yüz çocuktan sadece 47 mülteci öğrenci bu sisteme dahil edilebilmiş. Yunanistan Eğitim Bakanlığı bu sayıyı artırmak için konuyla ilgili son iki yıldaki çalışmalarını hızlandırdı.
STK'lardan eğitime gayri-resmi çözüm
Mülteci çocuk ve gençlerin büyük bir çoğunluğu resmi eğitimden faydalanamadığı için sivil toplum örgütleri (STK'lar) Yunan adalarında farklı yöntemler geliştirmiş. Açtıkları dersliklerde çocuklar STK'ların sağladığı öğretmenlerle eğitimlerini sürdürüyor. Ancak bu derslikler de sınırlı sayıda ve bölgeye göre kaliteleri değişiyor. Örneğin Sisam Adası'nda okul çağında olan 525 mülteci çocuktan yaklaşık 100 kadarı 2018 yılı itibariyle STK'ların bu derslikleri sayesinde eğitim hayatlarına devam edebildiler.
Midilli Adası'nda ise durum biraz daha farklı. Yaklaşık 170 çocuk mülteci kampı dışındaki bu dersliklerden faydalanabiliyor. Ancak bu çocuklara verilen eğitim süresi de yetersiz ve günlük 1,5 saatle sınırlı. Ayrıca bazı aileler kamp dışına çıkamıyor ve çocuklarına refakat edemedikleri için onları okula gönderemiyor. Bazı mülteci çocuklarsa dersleri anlamadığı için eğitimi bırakıyor. Çünkü eğitim dili İngilizce veya Yunanca... Çoğunluğu Arapça ve Farsça konuşabilen çocukların anadillerinde eğitim alabilme imkanları yok.
İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün verilerine göre STK'ların gayrı-resmi dersliklerinde haftada 4 ila 18 saat eğitim yapılıyor. Resmi Yunan okullarında bu süre 30 saatin üstünde... Çoğunluğu prefabrik dersliklerin öğrenci sayısı 50'den yüksek. Yunanistan'daki okullarda sınıflara ait öğrenci sayısıysa ortalama 18 civarında. Sivil toplum çalışanları sağladıkları eğitimin, resmi okullarda verilen eğitim kadar yeterli olamayacağını belirtiyor.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
7 kez uzatıldı, 2 yıl sürdü: OHAL'in bilançosu
Kıbrıs açıklarında göçmen teknesi battı: En az 19 kişi ölü
ABD'li pastör Brunson'ın tutukluluğunun devamına karar verildi