24 Haziran'dan sonra Cumhurbaşkanlığı'na bağlanan kurumlar

REKLAM

24 Haziran Cumhurbaşkanı ve 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimi'nin ardından Türkiye parlamenter sistemden 'Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçti. 16 Nisan 2017 referandumu sonuçları doğrultusundaki bu değişiklik sayesinde cumhurbaşkanı, kaldırılan başbakanlık makamının icra yetkisini devraldı. Bakanlık sayısında ve yapısında da değişiklik yapıldı. Devlet yönetimindeki yenilikler Temmuz ayı süresince yayımlanan Kanun Hükmünde Kararnameler, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ve Genelgeler ile hayata geçirildi.

Yeni mevzuat kurum ve kuruluşlar açısından önemli değişiklikler getirdi. Bazı kurumlar Cumhurbaşkanlığı’na doğrudan bağlanırken, bazıları ilgili Bakanlıkların yetkisine bağlandı. Bazı kurumların üst kademe yöneticilerini atama yetkisi de cumhurbaşkanına verildi. Yeni kurumlar oluşturulurken, bazı köklü kurumlar kaldırıldı. Bu değişimi en kapsamlı şekilde yansıtan mevzuat 9 Temmuz tarihli Resmi Gazete'nin 3. mükerrer sayısında yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) oldu. Bu KHK ile yeni yönetim sisteminde Cumhurbakanlığı'na ait olacak yetkiler yasalara yansıtıldı. İşte son bir ay içerisinde devlet yapısında gidilen değişiklikler...

Hangi kurum ve kuruluşlar doğrudan Cumhurbaşkanlığı’na bağlandı ?

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi gereğince Başbakanlık makamının kaldırılması, bu makama bağlı kurum ve kuruluşların geleceğini belirsizleştirdi. Bu belirsizlik uzun sürmedi, 10 Temmuz 2018 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı’na bağlı kurum ve kuruluşlar açıklandı. Birçoğuna ilişkin ayrıntılar ilgili Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri’yle netleştirildi. Bazı kurum ve kuruluşların değişen görev ve yetkileri ise önümüzdeki günlerde yayımlanması beklenen Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile netleşecek. İşte Cumhurbaşkanlığı’na bağlı kurum ve kuruluşlar :

Devlet Arşivleri Başkanlığı

Kaldırılan Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü yerine kurulan Devlet Arşivleri Başkanlığı, arşiv hizmet ve faaliyetlerini düzenlemek, kamuda belge yönetimini sağlamak üzere faaliyet gösterecek. Düzenlemeye göre kurum başkanı, cumhurbaşkanına karşı sorumlu olacak ve cumhurbaşkanı tarafından belirlenen amaç, politika ve stratejilere uygun olarak kurumu [yönetecek.](Devlet Arşivleri Başkanlığı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 11)

Devlet Denetleme Kurulu (DDK)

Devlet Denetleme Kurulu, 1981 ylında Cumhurbaşkanlığı'na bağlı olarak kuruldu. Kurul, yönetim işlerinin hukuka uygun, düzenli ve verimli bir şekilde yürütülüp, geliştirilmesi amacıyla görev yapıyor. Cumhurbaşkanınca atanan başkan ve üyelerden oluşan Kurul , cumhurbaşkanının isteği üzerine, yargı organları dışındaki tüm kamu kuruluş ve kurumlarında, kamu niteliğinde olan meslek kuruluşlarında, kamu niteliğinde olan meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi ve işveren meslek teşekküllerinde ve kamuya yararlı derneklerde inceleme, araştırma ve denetlemelerde bulunmakla yükümlü. 15 Temmuz’da yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Kurul’un yetki alanı Genelkurmay Başkanlığı, Kuvvet Komutanlıkları, Milli Savunma Üniversitesi ile her türlü askeri okul, birlik ve birimleri ve ayrıca Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı ile Savunma Sanayii Destekleme Fonunun yeraldığı bazı ortaklıkları da kapsayacak şekilde [genişletildi.](Devlet Denetleme Kurulu Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 5) Böylece yalnızca yargı ve Meclis Kurul’un denetim alanı dışında kaldı.

Diyanet İşleri Başkanlığı

Başbakanlığa bağlı olarak faaliyet gösteren Diyanet İşleri Başkanlığı yeni sistemde Cumhurbaşkanlığı'na bağlandı. 703 sayılı KHK’nın 141. maddesiyle öğrenci yurtları, eğitim kurumları, gençlik merkezleri ve kampları, ceza infaz kurumları, sağlık kuruluşları, sosyal hizmet kurumları ve benzeri yerlerde işbirliği esasına göre manevi danışmanlık ve din hizmeti sunmak, yazılı, görsel, işitsel ve dijital medya vasıtasıyla toplumu din konusunda aydınlatmak, göçmen, engelli, bağımlı gibi desteğe muhtaç kesimlere yönelik manevi danışmanlık hizmetleri yürütmek, kurban ibadetinin usulüne uygun şekilde yerine getirilmesi amacıyla gerekli tedbirleri almak, vekaletle kurban organizasyonu gerçekleştiren kurum ve kuruluşların bu kapsamdaki faaliyetlerini denetlemek ve ihtiyaç duyulan yerlerde okuma salonu, aile ve dini rehberlik merkezi, gençlik çalışmaları merkezi ve benzeri yerler açmak gibi yeni faaliyet alanları tanımlandı. Ayrıca Başkanlık tarafından yönetilen cami, mescit ve Kur’an kurslarının müştemilatındaki yerlerin kiralanması, işletilmesi ya da işlettirilmesi ile ilgili iş ve işlemleri yürütme yetkisi de tanındı. Diyanet İşleri Başkanlığı Hac ve Umre hesaplarının denetlenmesinde de söz sahibi [olacak.](KHK/703 Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname)

Genelkurmay Başkanlığı

1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 37. maddesiyle Genekurmay Başkanlığı doğrudan Cumhurbaşkanlığı'na, 336. maddesiyle de Kara, Deniz ve Hava Kuvvet Komutanlıkları ise Milli Savunma Bakanlığı’na [bağlandı](Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 1). 703 sayılı KHK ile kaldırılan ve Genelkurmay Başkanlğı’nın görev ve yetkilerini tanımlayan kanun, ilgili Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yürürlüğe girinceye kadar uygulanmaya devam edilecek. Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı ise daha önce olduğu gibi İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyetlerini [sürdürecek.](KHK/703 Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname)

İki yıl öncesine kadar Kuvvet Komutanlıkları doğrudan Genelkurmay Başkanlığı’na bağlı iken, Genelkurmay Başkanı’nın Başbakana karşı sorumluluğu bulunuyordu. Ağutos 2016’daki Olağanüstü Hal (OHAL) sürecinde Genelkurmay Başkanlığı ve Kuvvet Komutanlıkları Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanmıştı. Bu şekilde 2007 yılında kamuoyunda geniş yankı bulan “Genelkurmay Başkanlığı kime bağlı” tartışmalarına da son nokta konulmuştu.

Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği (MGK)

Daha önce yine Başbakanlığa bağlı olarak görev yapan kurullardan biri olan MGK yeni sistemde Cumhurbaşkanlığı’na bağlandı. Genel Sekreterlik, teşkilat, görev, yetki, çalışma usul ve esaslarını düzenleyen ilgili Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile milli güvenliğin sağlanması ve milli hedeflere ulaşılması amacıyla MGK’nın belirlediği görüşler dahilinde cumhurbaşkanı tarafından tespit edilen siyaset doğrultusunda siyasi, ekonomik, kültürel ve ekonomik dahil bütün menfaatlerin ve ahdi hukukun her türlü dış ve iç tehdide karşı korunması ve kollanması için çalışmalar yürütmekle [görevlendirildi.](Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin Teşkilat ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 6)

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT)

2017 yılına kadar Başbakanlığa bağlı olarak görev yapan MİT, OHAL kapsamında yayımlanan 694 sayılı KHK ile Cumhurbaşkanlığı'na bağlanmıştı. 703 sayıı KHK ile Teşkilat Müsteşarı ve Müsteşar Yardımcıları şeklindeki kadro unvanları değiştirilerek MİT Başkanı ve Başkan Yardımcıları [oldu.](KHK/703 Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname)

Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı

Türkiye Büyük Millet Meclsi’ne bağlı bir kurum olarak faaliyet göstermekte olan Milli Saraylar Genel Sektererliği, yeni mevzuat ile Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı adıyla Cumhurbaşkanlığı’na bağlandı. Başkanlık, Cumhurbaşkanlığı'nın yönetiminde bulunan saray, köşk ve kasırlar ile bunlara bağlı taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının tespitini, tasnifini, periyodik bakımını, muhafazasını, restorasyonunu ve tanıtımını [yapacak](Milli Saraylar Ä°daresi Başkanlığı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 12).

Savunma Sanayi Başkanlığı

Kurulduğu 1989 yılından bu yana Savunma Sanayi Müsteşarlığı adıyla çalışmalarını yürüten kurum, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde Savunma Sanayii Başkanlığı olarak yeniden yapılandırıldı. Başkanlık yeni yapısıyla modern bir savunma sanayiinin geliştirilmesi ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nin modernizasyonunun sağlanması amacıyla faaliyet göstermeye devam [edecek](Savunma Sanayii Başkanlığı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 7).

Türkiye Varlık Fonu Yönetimi A.Ş.

Yaklaşık iki yıl önce Başbakanlığa bağlı olarak sermaye piyasalarında araç çeşitliliği ve derinliğine katkı sağlamak, yurt içinde kamuya ait varlıkları ekonomiye kazandırmak, dış kaynak temin etmek, stratejik ve büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek için kuruldu. Çeşitli finansal varlıklara yatırım yaparak gelirini artırmayı hedefleyen yapı, devletin sahipliği ve yönetimi altında çalışan fonlar olarak biliniyor. Fon bünyesinde THY, Halk Bankası, Ziraat Bankası, Borsa İstanbul, PTT, BOTAŞ, ETİ Maden, TPAO, Türksat, Türk Telekom ve Çaykur gibi dev şirketleri bulunduruyor. Türkiye Varlık Fonu, otoyollar, köprüler, havalimanları, nükleer santraller gibi altyapı projelerine kamu borcunu arttırmadan finansman sağlamayı hedefliyor. Sermaye piyasalarının büyüme ve derinleşmesini hızlandıracak olan fon, bankacılık sisteminin finans sektöründeki hakim rolünü de azaltacak. Fonun, ekonomik dalgalanma dönemlerinde piyasalarda istikrarı sağlayıcı bir rol üstlenmesi de amaçlanıyor. Fon Cumhurbaşkanlığı'nın 1 Numaralı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı'na [bağlandı.](Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 1)

Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu (TMSF)

Bugüne kadar Başbakanlığa bağlı olarak faaliyet yürüten TMSF 15 Temmuz tarihli ve 2018/1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile Cumhurbaşkanlığı'yla [ilgilendirildi.](Bakanlıklara Bağlı, Ä°lgili ve Ä°lişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Ä°lgili 2018/1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi) 1983 yılında Merkez Bankası bünyesinde kurulan fon, tasarruf sahiplerinin haklarını yolsuzluk ve usulsüzlüklerden korumak amacıyla faaliyet yürütüyordu. 1994 yılında yaşanan ekonomik kriz sonrasında yetkileri genişletilen TMSF’ye bankaların mali bünyelerini güçlendirme ve gereğinde yeniden yapılandırma görevi de verildi. 1990’larda finans sektöründeki gelişmeler üzerine Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) oluşturması üzerine TMSF yetkilerinin bir kısmını bu yeni kuruluşa devretti. Yeni sistemde TMSF Cumhurbaşkanlığı ile, BDDK ise Hazine ve Maliye Bakanlığı’yla ilgilendirildi.

15 Temmuz 2016 tarihinde yaşanan darbe girişimi sonrasında başlayan OHAL sürecinde TMSF’nin yürüttüğü ana faaliyetlere terör örgütlerine aidiyeti, iltisakı veya irtibatı tespit edilen şirketlerle ilgili kayyumluk görev ve yetkileri de fonun görevleri arasına eklenmişti.

Yeni kurulan başkanlıklar hangileri?

Strateji ve Bütçe Başkanlığı

24 Temmuz tarihinde yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kurulan Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile bütçe planlaması ve yönetiminin daha verimli hale getirilmesi [amaçlanıyor.](Strateji ve Bütçe Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 13) Başkanlık, cumhurbaşkanı tarafından belirlenen temel hedef, ilke ve amaçlar çerçevesinde kalkınma planı, Cumhurbaşkanlığı Programı, orta vadeli program, orta vadeli mali plan, Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı ile sektörel plan ve programları hazırlamak, uygulamasını izlemek, değerlendirmek ve gerekirse değiştirmek ya da değişiklik önermekle görevli [olacak.](Strateji ve Bütçe Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 13)) Hazine ve Maliye Bakanlığı ile koordinasyon içinde çalışması öngörülen Başkanlık bütçe tekliflerini inceleyecek, ödenek, gelir ve nakit verilerini derleyerek bunları harcama politikaları açısından değerlendirecek. Başkanlık, kaldırılan Kalkınma Bakanlığı’nın bazı yekilerini de bünyesinde topladı. Kalkınma Bakanlığı, planlı ekonomik kalkınma modelleriyle bilinen Devlet Planlama Teşkilatı’nın görevlerini içerecek şekilde 2011 yılında yayımlanan 641 sayılı KHK ile kurulmuştu.

İletişim Başkanlığı

24 Temmuz tarihli bir diğer Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kurulan İletişim Başkanlığı ise cumhurbaşkanınca belirlenen temel ilke, hedef ve amaçlar çerçevesinde devletin tanıtılması, kamuoyunun ve ilgili makamların zamanında ve doğru bilgilerle aydınlatılması, Türkiye’nin dış tanıtım faaliyetlerinin yönlendirilmesi, kamu diplomasisi için işbirliği ve koordinasyon sağlanması, Türkiye hakkındaki propoganda faaliyetlerinin takibi, yabancı ülkelerde Türkiye’nin menfaatleri doğrultusunda çalışmalar yürütülmesi gibi faaliyetlerden sorumlu olacak. Ayrıca vatandaşların kamu kurumlarıyla iletişimi, basınla ilişkiler gibi diğer faaliyetleri de yürütecek.

Başkanlık, her yıl kendi bütçesinin Anadolu Ajansı bölümündeki ödeneği aşmamak üzere ajans ile en çok 5 yıllık sözleşme yapmaya yetkili olacak. Başkanlık ayrıca daha önce Başbakanlığa bağlı olarak faaliyet gösteren Tanıtım Fonu ile ilgili iş ve işlemleri de yürütmekle [görevlendirildi.](Ä°letişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 14)

REKLAM

Aynı gün çıkan bir genelge ile Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) da İletişim Başkanlığı’na [bağlandı.](Bakanlıklara Bağlı, Ä°lgili ve Ä°lişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Ä°lgili 2018/2 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi) Daha öncesinde Başbakanlığa bağlı olan Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ise aynı genelge ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’yla ilgilendirildi. Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü ise 703 sayılı KHK ile kaldırıldı ve basın kartıyla ilgili işlemler de İletişim Başkanlığı’nın görev alanına dahil edildi.

Daha önce Başbakanlığa bağlı olan kurum ve kuruluşlara ne oldu?

Daha önce Başbakanlığa bağlı olup da Cumhurbaşkanlığı’na bağlanmayan diğer kurum ve kuruluşlar Cumhurbaşkanlığı [Kararnameleri,](Bakanlıklara Bağlı, Ä°lgili, Ä°lişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 4) [Genelgesi](Bakanlıklara Bağlı, Ä°lgili ve Ä°lişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Ä°lgili 2018/1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi) ve 703 sayılı [KHK](Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname) ile alanıyla ilgili Bakanlıklara bağlandı. Bu kurum ve kuruluşların büyük çoğunluğunun üst kademe yöneticilerinin ve kurul üyelerinin ataması ise ya doğrudan cumhurbaşkanı tarafından ya da cumhurbaşkanı onayıyla [yapılacak](Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 3).

Diğer yenilikler neler?

Yüksek Askeri Şurası (YAŞ)

Askeri stratejik anafikir ve silahlı kuvvetlerle ilgili konularda yalnızca barış zamanında görev alan Şura 8 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle yeni bir yapıya kavuşturuldu. Daha önce başbakanın başkanlığında toplanan Şura’ya artık cumhurbaşkanı başkanlık edecek. Şuranın üye sayısı da arttırıldı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Hazine ve Maliye Bakanı ile Milli Eğitim Bakanı da Şura üyesi olarak görev yapacak. Şura kararları da cumhurbaşkanı onayıyla [yetkinleşecek](Yüksek Askeri Şûranın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 8).

Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanması

Yabancı devletler ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak andlaşmalar ise 9 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yeniden düzenlendi. 1982 Anayasası’nın 90. Maddesine göre daha önceden TBMM’ne ait olan onay ve onaya uygun bulma görevi bu kararname ile cumhurbaşkanına verildi. Yen düzenlemede andlaşmalar cumhurbaşkanı kararıyla onaylanacak. Uygulama andlaşmaları ile ekonomik, ticari ve teknik münasebetli ve süresi bir yılı aşmayan , devlet maliyesine yük getirmeyen, kişi hallerine ve Türk vatandaşlarının yabancı ülkelerdeki mülkiyet haklarına dokunlmayan andlaşmalar cumhurbaşkanı tarafından doğrudan onaylanabilecek. Türk kanunlarında değişiklik getiren hükümler içeren her türlü milletlerarası andlaşmanın onaylanması veya bunlara katılma TBMM tarafında çıkarılacak bir kanuna bağlı olmaya devam [edecek](Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanmasına Ä°lişkin Usul ve Esaslar Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 9).

Bu haberlerimiz de ilginizi çekebilir:

REKLAM

İsveçli gencin THY uçağındaki protestosu Afgan göçmenin sınır dışı edilmesine engel oldu

Kurban Bayramı öncesi kurbanlıklara dijital kimlik: Tüm bilgiler artık 'cepte'