İdlib konusunda uzmanlar bir askeri operasyonun mutlaka olacağı ancak Tahran zirvesinde bu operasonun çerçevesi ve sınırlarının karara bağlanacağını düşünüyor
REKLAMİdlib'deki son durum ve Tahran zirvesinin olası sonuçları uluslararası alanda tartışılmaya devam ediyor. Zirveye birkaç gün kala Rus savaş uçaklarının bölgeyi bombalaması ve buna gerek ABD gerekse Türkiye tarafından verilen tepkiler Tahran zirvesini bölgenin geleceği için daha da hayati hale getirdi.
Konuya ilişkin uzmanlar Euronews'a konuştu. The Century Foundation düşünce kuruluşundan Suriye uzmanı Aron Lund:
"Siyasi açıdan baktığınızda Suriye'nin kuzeyindeki İdlib muhaliflerin ve ayaklanmacı örgütlerin kontrolündeki son yer. Türklerin gözetimindeki birkaç alanda varlıklarını sürdürdüklerini biliyoruz ancak orada rejim ile gerçek çatışma içinde değiller. Dolayısıyla isyanın canlı olduğu ve rejimi hala tehdit ettiği tek yer İdlib."
İdlib düşerse 2011'de başlayan süreç sona erer
Lund'a göre bu alan da rejim kontrolüne geçer veya buradaki direnişçiler ve örgütler işlevsiz hale getirilirse oyun bitecek. Lund Suriye'de tüm savaşın sonu gelmese de 2011'de başlayan sürecin noktalanmış olacağını ileri sürüyor ve ekliyor:
"İdlib zaten evinden barkından olmuş, savaştan kaçmış, yardıma muhtaç ve kaybedecek çok az şeyi kalmış sivillerle dolu. Daha fazla kaçacak sığınacak yeri kalmayan büyük acılar çekmiş bu insanların içlerinde ölümüne savaşma dürtüsü birden alevlenebilir. Dolayısı ile askeri bir operasonun sonucu her şeyden önce bu operasyonla gerçekten ne elde edilmek istendiğine bağlı."
Esad için esas sıkıntı Türk askerlerinin bölgedeki varlığı
Esad'ın direnişçi ve cihadçı örgütlerden çok daha kuvvetli bir askeri güce sahip olduğunun altını çizen Lund, meseleyi Esad için komplike hale getiren unsurun Türk askerleri olduğunu belirtiyor ve Rusya ile de arası iyi olan Türkiye ile daha fazla takışmak istemediğini söylüyor.
Uzmanlar bir konu üzerinde hem fikir görünüyor. Tahran'daki görüşmeler sonrası bir tür saldırı mutlaka olacak ama saldırının limitleri ve şekli bu zirvede belirlenecek.
Her halükarda rejimin tüm bölgeyi ele geçirebilmesi için Rusya'ya ihyitacı var ve Ruslar da ne Türkler ile olan ilişkileri bunun için feda etmek niyetinde ne de güneydoğudaki Irak sınırında ABD askerleri ile karşı karşıya gelmek arzusunda.
Ne var ki, ABD askerlerinin olduğu yerlerde Kürt gruplar var ve bu alanlar aynı zamanda rejimin kontrol altına almak istediği petrol ve gaz rezervlerinin yanı sıra tarımsal arazilerin bulunduğu yerler. Bu sebeplerden ötürü İdlib'de her ne olursa olsun uzmanlar farklı seviyelerde çıkar çatışmalarının devam edeceğini düşünüyor. Bu çatışmaların daha siyasi, daha diplomatik ve daha ekonomik düzlemlerde olması bekleniyor.
En olası sonuç: İnsani kriz
En ciddi endişelerden biri de oluşacak göç dalgası. Chatham House Ortadoğu ve Kuzey Afrika Programı'nın başındaki Lina Khatib şunları söylüyor:
"En olası sonuç büyük ölçekli bir insani krizin yaşanacak olması. İdlib çatışması önemli çünkü burası tüm muhaliflerin son durağı. İdlib'in düşmesi demek Esad rejimi için muhaliflere karşı kazanılmış kesin zafer anlamına geliyor."
Rejim yanlısı gruplar silah bırakmayı reddedecek
Khatib'e göre de İdlib'in alınması rejime askeri zafer getireblir ancak tüm Suriye için savaş bitmiş olmayacak. Bu çıkar çatışmaları içerisinde yeni bir aşamanın başlangıcı olacak. Rejim karşıtı gruplar militanlara dönüşecek ve hükümet yanlısı gruplar da işin sonunda silah bırakmayı reddedecek ve yeni bir sorun haline gelecek.