Binlerce muhalif ve sözde “terörist”e karşı yürütülen tasfiye operasyonu Türkiye’deki cezaevlerini doldurdu. Cumhurbaşkanı Erdoğan şimdi daha fazlasını inşa etmek istiyor
REKLAMTunca Öğreten’in evinin kapısı önünde ayak seslerini duyduğunda Aralık ayı sabah saat 4:00 civarıydı.
20 kadar silahlı terörle mücadele polisi, onu tutuklamadan önce kapıyı kırıp içeri girdi ve nişanlısıyla birlikte yaşadığı evi yağmalarcasına aradı.
Öğreten, 24 gün boyunca 10 metrelik polis hücresinde diğer 4 kişiyle birlikte tutuldu. Kaldığı hücrede tuvalet ya da duş yoktu; elindeki su şişeleriyle kendini temizleyip boş şişelere tuvalet ihtiyacını boş şişelere gidermeye zorlandı.
“Onlara beni hapishaneye götürmeleri için yakardım” diyor Öğreten: “Cezaevi bu işkenceden daha iyi olurdu.”
Yargıç, sonunda 10 ay boyunca çaresizce kaldığı hapishaneye gönderilmesini emretti.
Öğreten yalnız değil.
NATO için önemli bir müttefik olan Türkiye, 2016’daki başarısız darbe girişimi sonrasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hükümeti tarafından muhalefete karşı alınan tedbirler doğrultusunda on binlerce öğretmen, avukat, öğrenci, hakim ve diğer yetkilileri göz altına aldı.
Adalet Bakanlığına göre ülkedeki 384 cezaevi ve göz altı merkezinde 20 Mart’tan beri 224 bin 974 tutuklu var, ve yasal kapasitelerinin yaklaşık yüzde 7’si aşılmış durumda.
Türkiye şu anda Rusyanın ve küçük post Sovyetik diktatörlük Beyaz Rusya’nın ardından Avrupa’da kişi başına en çok hapishane nüfusu düşen üçüncü ülke konumunda. (Dünya sıralamasında başı Amerika Birleşik Devletleri çekiyor.)
Bakanlığın Aralık ayında yaptığı açıklamada bu problemi çözmek için beş yıl içinde 228 cezaevi daha inşa edeceklerini duyurdu.
NBC News’e konuşan Cumhuriyet Halk Partisi parti sözcüsü ve eski hukukçu Barış Yarkadaş, “20 kişi için tasarlanan hapishanelerde 45’ten fazla kişinin tutulduğunu” söylüyor ve ekliyor: “Bazıları yerlerde uyuyor ve solunum hastalıkları geliştiriyorlar. Erdoğan hükümetinin çözümüyse daha fazla cezaevi inşa etmek.”
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül ise, yorum talebine hemen yanıt vermedi.
Bir NATO müttefiki “değilmiş gibi davranıyor”
251 kişinin hayatını kaybettiği başarısız darbe girişimini sonrası süreçte haberler tanklara tırmanan siviller ve kemerlerle şiddetli şekilde dövülen asker görüntülerin baskın kullanımıyla ele alınmıştı.
Fakat Erdoğan’ın muhalif görüşlüler üzerindeki zafer kazanmışcasına intikamı onun daha az acımasız olmadığını kanıtladı.
Erdoğan hiç vakit kaybetmeden Pensilvanya’da sürgün hayatı yaşayan 77 yaşındaki nüfuzlu din adamı, aynı zamanda eski müttefiki Fethullah Gülen’i darbeden dolayı suçladı; Gülen darbeyle ilgisi olduğu iddialarını reddetti, Beyaz Saray ise onu suçlu iadesi talebi sonrası teslim etmemek için direndi.
Türkiye, Fethullah Gülen takipçilerini, Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) üyesi olarak tanımlıyor ve ordu, polis teşkilatı ve yargı başta olmak üzere devlet kurumlarına sızma yoluyla uzun süredir devam eden devleti devirme kampanyası yürütmekle suçluyor.
Adalet Bakanlığına göre en az 169 bin devlet memuru, asker ve başka işlerde çalışanlar işten atıldı ya da hükümetteki görevlerinden alındı. Ülke içinde erişimi yasaklanan TurkeyPurge.com gibi aktivist internet sitelerine göre sayılar çok daha yüksek. Darbe sonrası iki yıldan fazla süre geçti, hâlâ göz altılar ve ihraçlar devam ediyor; Anadolu Ajansı’na göre bu ay darbeyle suçlanan 12 kişi tutuklandı.
“Bu günlerde mahkemede ‘terörist’ olarak suçlanmak için Gülen’le bağlantısı olduğu bilinen bir üniversitede öğrenim görmen ya da banka hesabın olması yeterli” diyor FETÖ ile bağlantısı olduğu iddiasıyla tutuklanan avukat Adnan Şeker. Darbeyle bağlantılı olduğuna dair hiçbir iddiayı kabul etmiyor: “Bu şiddeti uygulayanlara sempati bile duymuyorum.”
REKLAM
Erdoğan ayrıca 2 yıl süren ve geçen ay sonlanan olağanüstü hali sürecini de Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye tarafından terör örgütü olarak tanımlanan Kürt ayrılıkçı grubu PKK gibi yasa dışı gruplarla bağlantılı olmasından şüphelenilen herkesi tutuklamak için kullandı.
Bunlardan biri de casusluk ve “üye olmadan terör grupları adına suç işlemek” iddiasıyla 2016 yılında tutuklanan Kuzey Carolinalı evanjelik papaz Andrew Brunson. Papaz Brunson cezaevinden çıkarıldı ancak ev hapsine tutuluyor ve gelecek ay mahkemeye çıkarılması bekleniyor.
Brunson 50 yaşında, 23 yıldır Türkiye’de yaşıyor ve İzmir’deki küçük ‘Diriliş Kilisesi’ni işletiyor. Erdoğan’la bağlantısı olan Daily Sabah gazetesiyse geçen ay Brunson’un cemaatinin önde gelen bir üyesinin sosyal medyada PKK bağlantılarını paylaştığını bildirdi.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na şahsen itirazda bulunarak “masum bir insan” olarak nitelendirdiği papazın ev hapsinden azledilmesini istedi.
Washington ve Türkiye arasında oldukça gergin ilişkilerin gelişmesine neden olan davada Beyaz Saray, Türkiye Adalet ve İçişleri Bakanlıklarına yaptırım uyguladı ve bunun sonucunda Başkan Donald Trump çelik ticaret tarifelerinin artırılmasına yönelik ani kararını açıkladı.
REKLAMTutuklananlar arasında ayrıca ABD-Türkiye vatandaşı, NASA’da bilim insanı Serkan Gölge de bulunuyor; Gölge FETÖ’yle bağlantılı olmakla suçlanırken ABD Dışişleri Bakanlığı’na göre bunun için “güvenilir hiçbir delil yok.”
Baskı, üç çalışanının PKK ile bağlantılı olmakla suçlandığı Ankara’daki ABD büyükelçiliğinde de görülüyor; bunlar arasında bu sene tutuklanmadan önce otuz yıldan uzun süredir orada çalışan Türkiye vatandaşı Hamza Uluçay da var.
Ocak ayında Erdoğan’ın hükümeti ohal gölgesinde verilen kararları gözden geçirmek üzere bir komisyon oluşturdu, ancak komisyonun üyeleri Gülen’le bağlantılı okulların kapatılmaya zorlanması ve görevden almaların onaylanmasından sorumlu yetkililerle aynı kişilerdi.
İnsan Hakları izleyicilere göre “Bu arada bu insanların kamuda çalışma hakkı ellerinden alındı, banka hesapları donduruldu ve pasaportlarına el konuldu.” ve ayrıca 102 binden fazla kişi komisyona başvurdu ancak komisyon henüz karar aşamasına geçmedi.
Erdoğan’ın tasfiyelerinde statünün hiçbir önemi yok
New York Knicks’de forma giyen Türkiye vatandaşı basketbolcu Enis Kanter, Aralık ayında attığı bir dizi tweet sonucu, uzun zamandır eleştirdiği Erdoğan’a hakaret etmekle suçlandı. Savcılar Kanter’i gıyaben yargılamayı denemek ve eğer mahkum edilirse dört yıldan fazla hapis cezası vermek istiyor.
REKLAMKanter Salı günü Time’a görüşlerinden dolayı ülkesine dönemeyeceğini yazdı. “Bu ay babam Türkiye’de yargılanacak” diyen Kanter “Babam üniversitede profesör, terörist değil. NBA’da oynadığım için, herkese açık bir platformda sesimi duyurabildiğimden dolayı şanslıyım, bu yüzden Erdoğan’ın zulmünü ve insan haklarını nasıl hor gördüğünü herkesin bilmesi için her fırsatı değerlendiriyorum.” ifadelerini kullandı.
Türkiye bölgede önemli bir ABD ortağı, Irak ve Suriye’ye sınırı var ve İncirlik’te IŞİD'e karşı grev başlatılan ABD üssüne ev sahipliği yapıyor.
Dışilişkiler ve Silahlı Hizmetler Komitelerinin bir üyesi olan Senatör Sen. Jeanne Shaheen Brunson’u hapishanede ziyaret etti ve geçtiğimiz ay Washington’un bölgede alternatif bir üs araması gerektiğini önerdi. Ayrıca, Shaheeni “Türkiye önemli bir NATO müttefiki ama öyle davranmıyor.” ifadesini kullandı.
Satranç Oyunu
İstanbul’daki devasa adliye binasının altıncı katındaki 29 numaralı yüksek mahkeme salonunda, modern Türkiye’nin seküler kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün pirinç gravürü bulunur.
Perşembe sabahı doğrudan onunla yüz yüze kalan Tunca Öğreten, şafak öncesi tutuklanmasından beri sadece üçüncü duruşmasını bekliyordu.
REKLAMGeçtiğimiz Ekim ayında kefaletle serbest bırakılmasına rağmen Öğreten henüz kendisine yöneltilen iddialardan arındırılmış ya da yargılanmış değil. Türk yetkililer hâlâ dairesine yapılan baskında el konulan dizüstü bilgisayarını ve akıllı telefonu kendisine teslim etmedi.
“Allah aşkına, iPod’umu bile aldılar!” diyor Öğreten, “Sadece müzik var. Onla ne yapmak istiyorlar?”
Öğreten bu davayla hükümetin daha önce Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’la ilgili hacklenmiş maillerin bildirilmesinin intikamını aldığına inanıyor.
Tutuklanmasının beşinci gününe kadar bir avukat bile görmesine izin verilmedi ve hakkındaki suçlamalar en az iki kez değişti; Marxist terör örgütü olarak tanımlanan yasaklı DHKP-C’ye üye olmakla suçlandı.
2016 yılında bazı gazetecilere şirketin IŞİD’in Kuzey Irak’taki topraklarından yapılan petrol ticaretiyle bağlantılı olduğunu açığa çıkaran hacklenmiş e-postalar iletildiğinde Albayrak Enerji Bakanıydı. Şimdiyse Türkiye’nin enflasyonla sekteye uğramış ekonomisini yöneten Ekonomi Bakanı. Öğreten’in raporunun hiçbir zaman resmi olarak tartışılmamasına rağmen Albayrak suçlamaları reddetti.
REKLAM
“Tabii ki bunu beni cezalandırmak için yapıyorlar.” diyor Öğreten ve ekliyor, “İlk duruşmada hakim hiçbir soru sormadı. Türkiye’de habercilik yaptığımızda aldığımız risk işte bu.”
Zamanını cezaevinde diğer mahkumlarla satranç oynayarak geçiriyor ve gardiyanlardan şiddet görmekten kaçınmayı başarıyor –kötü şöhreti olan çıplak aramalardan bile.
Mahkumlardan her gün kaçak eşya saklamadıklarını kanıtlamak için iç çamaşırlarını çıkarmaları isteniyor. Öğreten tepki göstermek için bir keresinde direkt olarak iç çamaşırını indirdi. “Bunu birkaç kere yaptıktan sonra sormayı bıraktılar” diyor gülerek.
Belki de hepsinin içinde en acımasız olanı, nişanlısı Minez’i görmesinin engellenmesiydi; Türkiye’de kanunlar cezaevinde sadece eşlerin ziyaretine izin veriyor. Sonuç olarak çift cezaevi şapelinde evlendi. “Sonunda beni ziyaret edebilirdi.” diyor Öğreten, “Onunla çok gurur duyuyorum. Her şeye karşı oldukça güçlüydü. O da gazeteci bu yüzden anlıyor durumu ama onun için de zor bir süreçti.”
Serbest bırakıldığından beri online haber sitesi olan Diken de dahil olmak üzere serbest gazeteci olarak çalıştığı işine geri dönebildi, ancak seyahat etmesi engellendi.
REKLAMAvukatları Perşembe günü seyahat engelinin kaldırılmasını ve Öğreten’in kişisel eşyalarının iade edilmesini istedi yargıçtan; kısa bir süre sonra hakim talebi reddetti.
“Hâlâ müzikçalarım onlarda” diyor Öğreten.
Alan Parker’ın çalkantı yaratan filmi “Midnight Express” macerasından 40 sene sonra Türkiye hapishanelerinde koşullar iyileşti – ancak hak grupları şiddet ve tacizin hâlâ yaygın olarak uygulandığını söylüyor.
The Stockholm Center for Freedom (SFC) “Türkiye’de şüpheli ölümler ve intiharlar” başlıklı araştırmasında Türkiye’de cezaevlerinde ve gözaltı merkezlerinde ölümlerde artış olduğunu ortaya koyuyor. Güncel davalardan biri, bir zamanlar Gülen hakkında çekilen bir televizyon belgeselinde yer aldığı için hapis cezasına çarptırılan emekli profesör Sabri Çolak’ın davası.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Türkiye raporunda, “göz altında tutulanların göz altı memurlarınca işkence gördüğü iddiası, zorla kaybetme iddiaları; meclis üyeleri de dahil on binlerce kişinin ohal sürecinde keyfi olarak tutuklandığı ve göz altına alındığı iddiaları”nı barındıran cezaevi istismarı vakaları kataloğuna değiniyor.
REKLAMAdalet Bakanlığı NBC News’e doğrudan cevap vermese de, ülke raporunu “tek taraflı” ve “öznel” olarak nitelendirdi ve istismar iddialarının hâlâ araştırılmakta olduğunu söyledi.
Bakanlık ayrıca Guantanamo’da insan haklarını ihlal eden ABD’nin “Türkiye’yi insan hakları ve özgürlüklerine saygı açısından değerlendirmeye cesaret etmesi”nin “ironinin sınırlarını zorladığı” açıklamasını yaptı.
New York merkezli Gazeteci ve Yazarlar Vakfının Ağustos ayında yayınlanan raporuna göre, Türkiye’deki mahkumların yaklaşık yüzde 44’ü hala yargılanma ya da temyiz bekliyor.
Öğreten durumu “Ohal bitmiş olmasına rağmen, biz hâlâ bunu her gün yaşıyoruz” diyerek değerlendiriyor.
Bu haberler de ilginizi çekebilir
REKLAMGürkaynak: Türkiye'nin kurumları, Venezuela olmamıza müsaade etmez
Almanya'daki Türklerin kimlik sorunu: Alman olmak ya da olmamak
Putin'den gerilimi düşüren açıklama: Uçağın vurulması tesadüfi olaylar zinciri