Rusya Cumhuriyeti’nde Çeçenistan ve İnguşetya arasında 25 Eylül’de varılan toprak anlaşması, özellikle İnguşetya’da gerginliğin yeniden tırmanmasına yol açtı.
REKLAMRusya Cumhuriyeti’nde Çeçenistan ve İnguşetya arasında 25 Eylül’de varılan toprak anlaşması, özellikle İnguşetya’da gerginliğin yeniden tırmanmasına yol açtı.
Çeçenistan lideri Ramazan Kadirov ve İnguşetya liderleri Yunus Bek Yevkurov, iki cumhuriyetin yeni sınırlarını belirleyen anlaşmaya geçen ay sonu imza attı. Ancak, İnguşlar toprak değişiminin kendilerini mağdur ettiği ve verilimli, ekilebilir toprakların karşı tarafa verildiği gerekçesiyle Magas ve Sunja’da gösteriler düzenledi.
Resmi açıklamaya göre anlaşma eşit miktarda takası esas alıyor ve transfer edilen toprak 2 bin hektardan az. Kadirov’un protestocuları tehdit etmesi tepkileri artırırken, gösterilere şiddet karıştı.
Harita sorunu nasıl çıktı?
Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği’nin ortadan kalkmasıyla 1991 yılında dağıldı. 1993 yılında İnguşetya’nın lideri Ruslan Auşev ve Çeçenistan’ın lideri Cahar Dudayev ortak toprağın bölünmesi konusunda hazırlanan belgeye imza attı. Ancak Çeçenler daha sonra bu anlaşmaya itiraz etti. 26 Eylül 2018 tarihine kadar, bazı bölgeler gayri resmi bir sınıra sahip oldu ve bu durum iki halk arasında zaman zaman sınır gerginliklerine yol açtı. Yeni Çeçen lider Ramazan Kadirov, eski lider Dudayev hükümetinin Rusya tarafından “suçlu” ilan edildiği gerekçesiyle, eski yönetim tarafından imzalanan anlaşmaların geçersiz olduğu görüşünde ısrar etti. Kadirov, uzun bir süredir yeni bir kalıcı anlaşma için baskı yapıyordu.
İnguşlar şimdi neden itiraz ediyor?
Bu anlaşma Çeçenistan’ı değil, daha fazla İnguşetya’da yaşayanları rahatsız ediyor. Çünkü, İnguşetya, Rusya’daki en küçük özerk cumhuriyetlerden birisi.
Kuzey Osetya ile yaşanan çatışmalarda, bu cumhuriyet yine önemli ölçüde toprak kaybetti. Osetya ile ilgili kriz de hala aşılmış değil. Bu yeni anlaşmanın İnguşetya’nın bir kez daha toprak kaybına yol açacağı açık.
Yetkililer eşit miktarda toprak değişimi olduğu konusunda güvence verse bile, halk topraklarının en az yüzde 25’inin Çeçenlere kaptırdıkları görüşünde. Anlaşmaya karşı çıkan İnguşlar, Çeçenlere daha iyi ve ekilebilir toprakların ve petrol kuyuların yer aldığı bölgelerin de verildiği konusunda ısrar ediyor.
Moskova ne diyecek?
İnguşetya’daki gösterilerde halk, bu anlaşmaya imza atan Yunus Bek Yevkurov’u, “ihanet ve ulusal çıkarlara aykırı hareket” ekmekle suçluyor. Yine göstericiler, petrol kuyularının da Çeçenlere verilmesinden dolayı Yevkurov’a büyük tepki duyuyor.
Yevkurov’un Kadirov ile önceden pazarlık yapıp anlaştığı da İnguşetya’da konuşulan komplo teorileri arasında yer alıyor. Göstericilerin yanı sıra anlaşmaya karşı siyasetçilerin sayısı da her geçen gün artarken, Yevkurov iktidarı giderek zor günler geçiriyor.
Bölgede gerilim artarken bütün gözler Moskova’ya çevrilmiş durumda. Siyasi gözlemciler, Putin’in iki taraftan da talep gelmemesi halinde duruma müdahale etmeyeceği ve Kuzey Kafkasya’da yeni bir gerginliğin çıkmasını istemediği yönünde. Yine aynı gözlemciler, toprak değişim anlaşması iptal edilemeyeceği için bunun faturasını Yevkurov’un kendisinin ödemesine kesin gözüyle bakıyorlar.
Bölgedeki başka toprak sorunları ne?
1943-1944’de Nazilerle işbirliği suçlamasıyla Sibirya ya da Orta Asya’ya sürülen Çeçen, İnguş, Karaçay ve Balkarların topraklarına diğer halkların yerleştirilmesi, 1957’den sonra döndüklerinde mülklerin tam iade edilmemesi ya da başka yerlere yerleştirilmeleri bugün Kafkasya’daki toprak kavgalarının en önemli kaynağı olarak görülüyor. Bu türden anlaşmazlıklar Çeçenler ile Dağıstanlılar ve İnguşlar ile Osetler arasında sık sık gündeme geliyor.
Bu haberler de ilginizi çekebilir
Cemal Kaşıkçı: Suudi Arabistan'dan gelen 15 kişilik heyetin görüntüsü ortaya çıktı