"İngiltere'nin AB'den ayrılması İrlanda Adası'ndaki barış sürecine zarar verir"

Brexit için geri sayım başladı. 60 gün sonra Avrupa Birliği ile İngiltere yollarını ayıracak. Euronews muhabiri ve Brexit uzmanı Shona Murray İrlanda Cumhuriyeti Başbakanı Leo Varadkar ile Brexit'i ve İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden anlaşmalı veya anlaşmasız ayrılığının İrlanda Adası için olası sonuçlarını konuştu.

Shona Murray, euronews: Sayın İrlanda Başbakanı Leo Varadkar, Dünya Ekonomik Forumu'nun düzenlendiği Davos'ta Brexit hususunda bu hafta ilginç gelişmeler oldu. Örneğin Polonya Dışişleri Bakanı anlaşmasız ayrılığın engellenmesi için tedbir maddesinin 5 yıllık bir süreyle sınırlandırılmasını önerdi. Anlaşmasız ayrılık vatandaşları İngiltere'de yaşayan pek çok Avrupa ülkesini endişelendiriyor. Siz bu öneriyle ilgili ne düşünüyorsunuz?

Leo Varadkar, İrlanda Cumhuriyeti** Başbakanı**: İrlanda'da son 20 yıldır barış içinde yaşamamızın nedenlerinden biri Avrupa Birliği'nin kuzey ile güneyin arasındaki pek çok farkı silmiş olması. En büyük korkumuz, İngiltere'nin Kuzey İrlanda'yı da yanına alıp birlikten ayrılması. Bu durum farklılıkların yeniden ortaya çıkmasına ve barış ortamının zarar görmesine neden olur. Davos'ta ve her yurt dışı gezimde İrlanda'nın nasıl bir risk altında olduğunun anlaşılması için çaba sarfediyorum. "Backstop" protokolü, yani tedbir maddesi şu anlama geliyor; Brexit'in sonucu her ne olursa olsun İrlanda Adası'nda yeniden fiziki sınır inşa edilmesine engel olmak için Kuzey ve Güney İrlanda halklarına serbest ticaret anlaşmaları yapma süresi tanımak. Elbette, buradaki en büyük sıkıntı zaman sınırlaması. Çünkü aslında tedbir maddesi diyor ki önümüzdeki 3 yılda, 5 yılda veya 10 yılda adanızda sınır inşa edilmeyecek. Ama bu süre sona erdikten sonra sınır inşa edilebilir. İşte sorun tam da burada başlıyor. İnsanların, özellikle İngiltere'deki Brexit taraftarlarının sıklıkla İrlanda'da sınır istemediklerini ama "backstop" protokolünü de istemediklerini söylediklerini işitiyorum. Peki karşılığında ne öneriyorlar? Tek vaatleri önümüzdeki iki yılda henüz varolmayan bir teknolojinin yardımıyla soruna çözüm bulmak.

Shona Murray, euronews: Soruna bir çözüm bulma sözü veren İngiliz hükümetine inanmıyor musunuz? Belki de sorunun başlangıç noktası burasıdır...

Leo Varadkar, İrlanda Cumhuriyeti Başbakanı: İyi niyetli olduklarına inanıyorum. Ama Brexit sürecinin ilk gününden bu yana sonuçları iyi ölçüp tarttıklarına inanmıyorum. Benim açımdan, uzun vadede bir sınır oluşturulmasına engel olacak tek şey Avrupa ortak pazarının kurallarına birebir uyan veya çok yakın kuralların uygulanması. Fakat bu İngiltere'nin kendi kararlarını alması görüşüyle çatışıyor.

"AB'den çıkmak isteyenler bunun ne anlama geldiği konusunda hem fikir değil"

Shona Murray, euronews: Yani diyorsunuz ki Brexit'in hedefleri Hayırlı Cuma Anlaşması'nın yükümlülüklerine ters düşüyor. Kısaca Brexit'e 60 gün kala İngilizler hala hem karnım doysun hem pastam dursun diyorlar...

Leo Varadkar, İrlanda Cumhuriyeti Başbakanı: İngiltere'de bu konuda pek çok farklı görüş olduğu bir gerçek. Bana öyle geliyor ki hala birlikten çıkma veya kalma konusunda ikiye bölünmüş durumdalar. Bu elbette tamamen kendi kararları, ben karışmak istemem. Ayrıca kesinlikle birlikten çıkmak istediğini söyleyenler arasında da bunun ne anlama geldiği konusunda fikir ayrılıkları var. Bu iki yıldır karşı karşıya olduğumuz bir sorun. Biliyorsunuz şu anda İngiliz hükümeti kendi kendiyle pazarlık halinde. Partiler kendi içlerinde bölünmüş durumda. Fakat bu İngiltere adına Avrupa Birliği'nin veya İrlanda'nın çözebileceği bir sorun değil. Yapabileceğimiz tek şey kendi çıkarlarımızı korumak. Kendi barış sürecimizi, vatandaşlarımızın menfaatlerini, ekonomimizi, çiftçilerimizi, ihracatçılarımızı korumak ve yapacağımız şey tam olarak bu. Brexit'in İngilizler'in kendileri için oluşturduğu bir sorun olduğunu asla unutmamalıyız. Brexit ile kendilerine zarar verdiklerini düşünüyorum ve bu onların seçimi. Fakat Brexit'e oy vermemiş kişiler için de sorun yaratıyorlar, örneğin birlikte kalma yönünde oy kullanan Kuzey İrlanda halkı ile Brexit'i istemeyen İrlanda Cumhuriyeti halkı için.

Shona Murray, euronews: Anlaşmasız ayrılığa engel olmanın İngiliz hükümetinin elinde olduğunu da daha önce söylemiştiniz, bunun yol açabileceği zararı biliyoruz. Theresa May sorumsuzca mı davranıyor?

Leo Varadkar, İrlanda Cumhuriyeti Başbakanı: Bu konuda ne yaptığını, ya da en azından ne yapmaya çalıştığını anlıyorum. Eğer anlaşmasız ayrılık ihtimalini elerse parlamentonun üzerindeki karar verme baskısını ortadan kaldırmış olur. Ama mart ayında hala anlaşmasız ayrılığa doğru ilerliyor olursak, bu ne İngiliz, ne İrlanda ne de diğer Avrupa Birliği ülkeleri vatandaşlarının menfaatine olur. Lizbon Anlaşması'nın 50. maddesi uzatılarak bu durumdan kaçınmak mümkün.

• AB Brexit müzakerecisi Barnier: Şu anda en olası senaryo anlaşmasız ayrılık

• İngiltere: Brexit'ten vazgeçmeyen Theresa May'in B planı

• Paris Brexit için en kötü senaryoya hazırlanıyor; İngiltere Kraliçesi endişeli

Shona Murray, euronews: Eğer tedbir maddesi anlaşmasız ayrılığa neden olabilecek en büyük sorun ise, İrlanda'nın bir sınır örmesi gerekecek, ortak pazar çerçevesinde böyle bir sorumluluğu var. Gümrük birliği alanının korunması gerek. Bu durumda nasıl bir çözüm öneriyorsunuz?

Leo Varadkar, İrlanda Cumhuriyeti Başbakanı: Sanırım şunu söylemem önemli: Benim için Kuzey İrlanda ile İrlanda Cumhuriyeti arasında fiziki bir sınırın olmayacağını garanti altına almayan hiçbir anlaşma anlaşma değildir. Böyle bir şeyi kabul edemem. Eğer anlaşmasız ayrılık durumu söz konusu olursa bu hepimiz için büyük bir sorun teşkil eder. İngiltere de Dünya Ticaret Örgütü'nün kurallarına uymakla yükümlü. Dünya Ticaret Örgütü'nün kurallarını uygulamaya başlayana kadar ticaret anlaşmaları imzalayacak bir pozisyonda olmayacaklar. Ayrıca Hayırlı Cuma Anlaşması çerçevesinde, barış sürecinin devamlılığını sağlamak için hem İngiltere'nin hem de İrlanda'nın yükümlülükleri var. İlk başta da söylediğim gibi bu ekonomik hedeflerden, ticaret hedeflerinden daha önemli. Yani öyle sanıyorum ki İngiltere, İrlanda Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği'nin masaya birlikte oturması gerek. İkili uzlaşmalar olamaz. Avrupa Birliği'nin yetkileri çerçevesinde müzakere edilmeli. Ve bu zaten yapıldı. Elimizde bu çerçevede hazırlanmış bir anlaşma var. O zaman neden kargaşa içinde geçecek bir anlaşmasız ayrılık dönemi sonrasında şimdikine benzer bir anlaşmayı imzalamak yerine elimizdeki anlaşmayı imzalamıyoruz?

"İngiltere ABD'den klorlu tavuk ve hormonlu sığır eti ithal etmeye başlarsa bu ürünlerin topraklarımıza girmesine engel olmak durumundayız"

Shona Murray, euronews: Bununla beraber Avrupa Komisyonu sözücü bu hafta sınırda bir takım kontrollerin yapılacağını söyledi. Fransa gibi diğer birlik üyelerinden ortak pazarı korumak adına sınırlarda kontrol yapılması yönünde bir baskı bile gelse İrlanda hükümetinin kesinlikle karşı çıkacağı bir şey mi olur bu? 26 üye ülkeyle zorlu tartışmalara girmeye hazır mısınız?

Leo Varadkar, İrlanda Cumhuriyeti Başbakanı: Komisyonun söylediği şey aslında şuydu, hepimiz fiziki bir sınır veya gümrük kontrolü olmaması için elimizden gelen her şeyi yapacağız. Ama aynı zamanda ortak pazarı korumak gibi bir zorunluluğumuz var. Örneğin, Brexit sonrası İngiltere Amerika Birleşik Devletleri ile bir anlaşma yaparsa ve klorlu tavuk ile hormonlu sığır etleri İngiltere ve Kuzey İrlanda'ya ihrac edilmeye başlanırsa elbette kendi tüketicilerimizi ve çiftçilerimizi bu ürünlerden korumakla yükümlüyüz. Bu ürünlerin İrlanda'ya girmesini, İrlanda'nın böyle ürünlerin Avrupa Birliği'ne gireceği bir arka kapı olmasını istemeyiz. Bu sadece bir örnek. Başka pek çok örnek var. Biliyorsunuz, İngiltere yasaları şimdiden işçi haklarını daha az koruyor, daha düşük asgari ücret uygulamaları mevcut. Ücretleri düşürmeye devam edip İrlanda, Fransa ve Almanya'daki işçiler için adaletsiz bir rekabet ortamı oluştururlarsa bu sorun yaratır. Avrupa Birliği'nde serbest ticaretin yanı sıra adalet ve ahlak anlayışı da var. Yani öyle sanıyorum ki bu sorunları çözmemiz gerekecek. Ama tüm bu sorunlar 1-2 hafta içinde de hallolabilir.

Shona Murray, euronews: Son bir sorum var sayın başbakan. Kuzey'de bir bombalı saldırı oldu. Anlaşmasız ayrılık durumunda eski düşmanlıkların yeniden alevlenebileceği hususunda endişeleniyor musunuz?

Leo Varadkar, İrlanda Cumhuriyeti Başbakanı: Kuzey İrlanda'daki İrlanda Cumhuriyeti karşıtı şiddetten endişe duyuyorum. Derry'de birkaç gün önce bir bombalı araç vakası yaşandı. Kimse ölmediği için çok şanslıyız. Bunun doğrudan Brexit ile alakalı olduğunu veya İrlanda Parlamentosunun yüzüncü kuruluş yılıyla bağlantılı olduğunu söylemek istemiyorum. Fakat Brexit şu anda bağlamın bir parçası. Kuzey İrlanda'da iktidar paylaşımlı bir hükümetin veya yönetimin işe yaramamasının nedeni bu. Bu durum hem kuzeydeki vatandaşlar için, hem de sınır bölgelerindeki vatandaşlar için büyük bir stres unsuru. Her gün binlerce insan sınırdan geçip işe gidiyor. Binlerce kişi okula veya üniversiteye gitmek için sınırdan geçiyor. Hepsi gelecekleri hakkında endişeli. Yoluna girdiğini düşündükleri şeyler şu anda yeniden sorun teşkil ediyor. Bu da muhaliflerin kendi çıkarlarına kullanabilecekleri bir durum. Onların bunu yapmasına izim vermemeliyiz.

• Euronews Türkçe, WhatsApp'ta ücretsiz bültenimize abone olun, Türkiye ve dünya gündeminden seçtiğimiz haberler her gün telefonunuza gelsin! Abone olmak için tıklayın