Yerel seçimlerin odağında sandık güvenliği var: Tutanakların takibi spekülasyonları önleyecek

REKLAM

31 Mart günü gerçekleştirilecek olan yerel seçimlerde Türkiye genelinde 57 milyon 58 bin 636 seçmen oy kullanacak.

Cumhuriyetin kuruluşundan bu zamana 18 genel, 14 yerel, 1 cumhurbaşkanlığı seçimi ve 7 referandum düzenlendi. Ancak son birkaç seçimden beri seçim aksaklıkları, güvenliği ve şaibeler konusu giderek tartışmaların odağına yerleşmiş durumda.

Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Sadi Güven, geçtiğimiz günlerde seçim güvenliği konusunda bir açıklamada bulundu. Vatandaşların, oy kullandıkları sandıktan çıkan sonucun ıslak imzalı tutanağını, eş zamanlı olarak bu sandığın ilçe ve il birleştirmesini Türkiye geneline kadar YSK’nın internet sitesinden kontrol edebileceğini belirten Güven, herkesin kolay erişimini sağlamak için sistemin basitleştirildiğini söyledi.

Buna göre, ıslak imzalı tutanaklar PDF formatında olup değiştirilmesi mümkün olmayacak.

Ankara için 25 bin gönüllü müşahit, 25 bin sandık görevlisi

YSK Başkanı, “Herkes kendi oy kullandığı sandıktan çıkan sonuca baksa spekülasyonlar ortadan kalkar,” diye ekledi.

Cumhuriyet Halk Partisi – İyi Parti ortaklığındaki Millet İttifakı’nın Ankara Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Mansur Yavaş, 2014 yerel seçimini 30 bin civarında bir oy farkıyla kaybetmişti.

Yavaş, geçtiğimiz günlerde sandık güvenliliğine ilişkin gönüllülük hareketini “Gönüllü Başla, Gönüldaş Ol” sloganıyla Twitter hesabından duyurdu. 12.500 sandığın olacağı Ankara özelinde 2 bin kadar avukatın da gönüllü olduğu kampanyada, 25.000 sandık görevlisi ve 25.000 gönüllü müşahit bulunacak.

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Türkiye’de daha önce de olduğu gibi yerel seçimleri izlemiyor.

Seçimleri Avrupa Konseyi izleyecek

Avrupa Konseyi’nden bir heyet ise, seçim kampanyası ve hazırlıkları konusunda geçtiğimiz günlerde Ankara’da temaslarda ve ön incelemelerde bulundu. Konsey’den 24 kişilik bir ekip 31 Mart günü de seçimi ülke genelinde takip edip parti temsilcileriyle görüşecek.

Euronews Türkçe’ye konuşan Millet İttifakı seçim koordinasyon merkezi sorumlusu ve eski milletvekili Murat Özkan, “1950 yılından beri seçimler yapılıyor. Ama bir süredir seçimlere dair şaibe belirtileri ortaya çıktı ve bunlar halen giderilemedi,” diyor.

Millet İttifakı, sandık güvenliğini dijital ve manuel düzeyde denetleyebilen elektronik bir yazılım planladı. Ankara çapında tüm sandık görevlilerine 24 Mart günü kapsamlı bir eğitim verilecek; bölgesel eğitimler de bir süredir yapılıyor.

“Amacımız şaibelerin önüne geçmek, seçmenin gönül rahatlığıyla sandığa gitmesini sağlamak ve adil bir seçim olmasına katkımızı sunmak. Seçimler bir ülkenin namusudur,” diyor Özkan.

Seçim bölgelerinde görevli olacak avukatların da sayımlara dair itirazlarda hızlı bir şekilde devreye girmeleri, sandık kurulları ve ilçe seçim kurullarını hukuki düzeyde daha etkin takip etmeleri sağlanıyor.

Bazı sandıklar taşındı veya birleştirildi

Kısa süre önce YSK, güvenlik gerekçesiyle Doğu ve Güneydoğu’da 14 ildeki sandıkları taşıma ve birleştirme kararı almıştı.

Hacettepe Üniversitesi İletişim Bilimleri Bölümü Toplum ve İletişim Ana Bilim Dalı öğretim üyelerinden Siyaset Bilimci Prof. Emre Toros, sandık birleştirme ve taşıma uygulamalarının seçmenin oy verme kararlarında tutarsızlıklar doğurabileceği görüşünde.

“Evinin karşısındaki sandıktan oy vermek yerine 20 km ötedeki kent merkezinde oy kullanmaları için A partisinin otobüsüyle taşınan seçmen eğer B partisine oy verecekse, bu durumdan rahatsız olabilir, Sandık taşımaktansa gerekli güvenlik önlemleri alınmalıydı.”

Toros’a göre, seçim güvenliğin artırılması için hukuki düzenlemeler sabitlenmeli, demokratik ilkelere uygun davranılmalı, seçimi yürütürken hiçbir yetkili kurum üstünlük iddiasında bulunmamalı, sayım sistemi açık olmalı, baskı şiddet mekanizması olmamalı.

Uzmanlar, özellikle sivil toplum örgütleri aracılığıyla vatandaşın da sandığına giderek daha çok sahip çıkmaya başladığına dikkat çekiyor. Sandıklarda oy kullanacak seçmenlerin belirtilen adreslerde yaşayıp yaşamadığının teyidi üzerinden yürütülen çalışmalar sonucunda YSK’ya ulaştırılan itirazlar neticesinde, 60 bin seçmenin seçim hakkı donduruldu.

REKLAM

Sorun çözme yeteneği geliştirilmeli

“YSK’nın da olası itirazlara karşı sorun çözme yeteneğinin olması gerekiyor. Buradaki en büyük sorun; bu sorunları çözmekle ilgili ortaya konan pratiklerin seçmen nezdinde tek yönlü görülmesi.” diyor Toros ve ekliyor:

“Tüm bunlar, gelişmekte olan demokratik olgunlukla alakalı. Seçimsel sorunların farkına varıldı ve aşmanın yolları aranır oldu. Seçim güvenliği kitleler arasında konuşulmaya başlandı. Vatandaşlar için doğal öğrenme süreci oldu.”

Toros, 2018 Temmuz ayında Türkiye temsili örneklemi kullanarak 1300 kişiyle yüz yüze görüşülerek yapılan "Türkiye'de Seçimsel Aksaklıklar" isimli saha çalışmasını gerçekleştirdi. Çalışmanın bulgularından biri; seçmenin yüzde 60’ının seçimleri özgür ve adil bulması.

Oy ve Ötesi Derneği, şeffaf bir seçim için 6 yıldır çalışmalarını sürdüren, siyasi partilerden bağımsız, gönüllü bir sivil inisiyatif. Bugüne dek 7 seçimde gözetmenlik yapıp, 30.000 gönüllüden Türkiye çapında 81 ile yayılan 260.000 gönüllüye ulaştılar.

Herkes sandığına sahip çıkmalı

“Herkes evinin önünü temiz tutsa, yaşadığımız şehir temiz olurdu, derler ya, o misal ‘herkes sandığına sahip çıksa seçimler adil ve şeffaf olur’ dedik ve yola koyulduk,” diyor derneğin basın sözcüsü ve Yönetim Kurulu üyesi Mustafa Köksalan.

REKLAM

Seçimden önce oyveotesi.org sitesi üzerinden kaydolan müşahitleri seçim mevzuatı ve uzlaşma içerisinde sorun çözme gibi konularda eğiten dernek, partiler aracılığıyla bu seçim gözetmenlerini sandık başına yerleştiriyor. Seçim gününde çağrı merkezi ve mobil uygulamalarla hukuki destek sağlıyor, seçim sonrasında ise tutanak kontrolü yapılıyor.

Ayrıca, gönüllü avukat organizasyonu yapan kurum, seçim günü olası hukuka aykırılıkları çok daha hızlı ve uzlaşmacı biçimde çözme konusunda katkı sunuyor.

31 Mart yerel seçimlerinde Türkiye genelinde Oy ve Ötesi’nin 194.664 sandığa yerleştirmek üzere en az 62.000 gönüllüye daha ihtiyaçları var.

Toplumun her kesiminden gönüllünün katıldığı Oy ve Ötesi müşahitlik ağında yaş ortalaması 35 olup çoğunluğu kadınlar oluşturuyor.

Büyükşehirler açısından bakıldığında, Ankara’da 6000, İstanbul’da 20.000, İzmir’de ise 6000 gönüllü Oy ve Ötesi çatısı altında görev alıyor.

REKLAM

“Oy ve Ötesi gönüllülerinin büyük bir bölümü sandığına sahip çıkmak için bize başvurduklarını belirtiyorlar, sandığına sahip çıkan demokrasiye sahip çıktığından ‘demokrasiye sahip çıkmak’ için gönüllümüz oldukları sonucuna varabiliriz,” diyor Köksalan.

Amaç, seçme hakkını korumak

Oy ve Ötesi, odak noktasının seçimlerin sonucu değil, “seçme hakkı” olduğunu özellikle vurguluyor.

Köksalan, “Seçme hakkımızı yaşatmak için onu devamlı olarak talep ediyor ve canlı tutuyoruz. Kayıtsız kalmıyoruz. Seçme hakkını önemseyen tüm seçmenleri de kayıtsız kalmamaya davet ediyoruz,” diyor.

Yüksek Seçim Kurulu’na ulaşan Euronews Türkçe’nin soruları yanıtsız kaldı.

WhatsApp'ta ücretsiz bültenimize abone olun, Türkiye ve dünya gündeminden seçtiğimiz haberler her gün telefonunuza gelsin! Abone olmak için tıklayın

REKLAM