Rus yapımı S-400 hava savunma sisteminin alınması yönünde Ankara'nın kararı NATO Genel Sekreteri'nin Ankara ziyaretinin odağına yerleşti. Ancak Türkiye kararlılığını korurken, ittifakları birbirinin alternatifi olarak görmüyor.
REKLAMNATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in Pazartesi günü gerçekleştirdiği iki günlük Ankara ziyaretinin odak noktasında tartışmalı S-400 hava savunma sistemi tedariki yer aldı.
Müttefik 29 ülkenin NATO nezdindeki daimi temsilcilerinden oluşan Kuzey Atlantik Konseyi’nin (NAC) Akdeniz Diyaloğu’nun (AD) 25. kuruluş yıldönümü çerçevesinde AD ortaklarının temsilcilerinin katılımıyla Pazartesi günü gerçekleşen konsey toplantısının yanı sıra, Stoltenberg ile Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ikili bir görüşme gerçekleştirdi.
Uzmanlara göre NATO'nun en yetkili kişisi tarafından yapılan bu ziyaret, "köprüden önceki son çıkış" için bir ara buluculuk yapmaya, ittifakı ve bölge güvenliğini korumaya yönelik bir adım.
Ancak, Ankara S-400 hava savunma sistemi tedariki konusundaki kararlılığını koruyor ve bu konunun kendi egemenlik haklarına girdiğini ileri sürüyor.
"Alternatif değil, tamamlayıcı"
Stoltenberg'in ziyareti vesilesiyle konuşan Erdoğan, "Türkiye'nin farklı ülke ve bölgelerle geliştirdiği ilişkiler, birbirinin alternatifi değil tamamlayıcısıdır." diyerek tavrını bir kez daha teyit etti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Pazar günü Kanal 7’de yayınlanan Başkent Kulisi programında yaptığı açıklamada, "S-400'le ilgili karar verilmiştir. Türkiye bir anlaşmaya imza attıktan, söz verdikten sonra bu sözünü yerine getirir." demişti.
Stoltenberg ise, Çavuşoğlu'yla ortak basın açıklamasında "NATO üyelerinin hangi askeri ekipmanı alacaklarının kendi kararı olduğunu, ancak potansiyel olarak ortaya çıkabilecek bazı sonuçlardan endişe duyduğunu" belirtti. S-400 hava savunma sistemi, hiçbir şekilde NATO'nun mevcut sistemlerine entegre edilemeyecek.
Savunma analisti Arda Mevlütoğlu'na göre; Stoltenberg'in açıklaması, ABD'nin S-400 alımının ardından olası yaptırımlarının ittifaka etkisinden ve bu meselenin ittifakı zayıflatabileceğinden duyduğu endişeyi yansıtıyor. Keza, NATO, bir müttefik ülkenin başka bir müttefik ülkeye yaptırım uygulamasını istemiyor.
"Domino etkisi yaratabilir"
"NATO – Rusya ilişkilerinde gerilimin, özellikle Doğu Avrupa ve Baltık’ta yüksek olduğunu biliyoruz. Böyle bir ortamda S-400 alımının yaratacağı domino taşı etkisi, NATO’nun Rusya’ya karşı duruşunu zayıflatacak bir etki yaratabilir," diyor uzman Mevlütoğlu.
Ankara'ya uygulanacak yaptırımların başında ABD yapımı F-35 savaş uçakları geliyor.
Türkiye, F-35’lerin üretim sürecinde yer alan ülkelerden biri olup, uçak gövdesi ve kablo sistemi gibi F-35’in bazı parçaları burada üretiliyor.
Türkiye, F-35’lerden 100 adet satın almayı planlasa da, F-35’lerin Türkiye’ye transferinin sınırlandırılmasına yönelik yeni bir tasarı kısa süre önce ABD Temsilciler Meclisi’ne sunuldu.
Öte yandan, Mevlütoğlu'na göre, S-400 krizi, şimdiye kadar Türkiye – ABD arasında bir konu olarak kalırken, Stoltenberg'in konuşmasının satır aralarında artık bu meselenin Türkiye – NATO anlaşmazlığı haline gelebileceğine dair bir endişe söz konusu.
Türkiye, S-400 kararına gerekçe olarak, on yıldır NATO müttefiklerinden savunma sistemi satın almak için sürekli girişimlerde bulunduğunu, ancak bu süreçte en iyi teklifin Ruslardan geldiğini ileri sürüyor.
ABD ve Almanya’nın Patriot sistemlerini Türkiye’den geri çekmesinin ardından Türkiye’de sadece İspanya ve İtalya’ya ait Patriot bataryaları bulunuyor.
NATO AWACS uçaklarına vurgu
Stoltenberg - Çavuşoğlu ortak basın toplantısının başında, Konya 3’üncü Hava Üssünde konuşlanan NATO AWACS uçaklarının Türkiye’deki varlığı ve NATO’nun Türkiye’ye yaptığı yatırımların vurgulanmış olması ise uzmanlara göre simgesel önem taşıyor.
"Bu uçaklar yalnızca ittifak için değil, Türkiye’nin gözetleme ve istihbarat ihtiyaçları açısından da çok büyük önem taşıyor. S-400’lerin teslimatı ve konuşlanması durumunda bu uçakların varlığı ve operasyonlarının devamı tartışma konusu olacaktır." diyor Mevlütoğlu.
Bu yıl teslim edilmesi öngörülen S-400'leri kullanacak yaklaşık 100 Türk askerin beş ay sürecek olan eğitimi bu ay sonunda Rusya'da başlayacak.
REKLAMLondra’da bulunan King’s College’de Orta Doğu çalışmaları alanında uzman Simon Waldman’a göre ise; Afganistan ve Kosova’daki NATO misyonlarına katkısı ve ittifakın kullanımındaki üsler ve askeri altyapı sebebiyle Türkiye NATO açısından önemli bir üye.
Euronews Türkçe’ye konuşan Waldman, “Türkiye’nin Rusya ile yaptığı S-400 anlaşması, Ankara’nın ibresini Batı’dan çevirip, NATO’yu sadece çok daha geniş, çok-boyutlu bir güvenlik şemsiyesinin bir parçası olarak gördüğünü gösteriyor,” diyor ve ekliyor:
“Türkiye artık NATO ile aynı stratejik endişeleri paylaşmıyor ve dolayısıyla önceliklerine dair uluslararası dinamikler farklılık gösteriyor. Türkiye’nin temel güvenlik endişeleri ulusal düzeyde. NATO bir dönem başarılıydı çünkü üyeleri benzer güvenlik kaygılarını paylaşırdı, ama durum artık öyle değil.”
Türkiye, S-400 tedariği halinde, ABD Kongresi'nin 2017 Ağustos ayında çıkardığı ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) kapsamına girmesinden dolayı yaptırımlara muhatap olabilir ve yaptırımlar Türkiye ekonomisinde sarsıntıya yol açabilir.