Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Rusya nükleer silahlanmayı sınırlandırma konusunda yeni bir çerçeve anlaşması için müzakerelere başlıyor
REKLAMAmerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Rusya nükleer silahlanmayı sınırlandırma konusunda yeni bir çerçeve anlaşması için müzakerelere başlıyor.
Her iki ülkeden temsilciler İsviçre'nin Cenevre kentinde bir araya geliyor.
ABD Başkanı Donald Trump daha önce Rusya ve Çin ile birlikte her türlü nükleer silahı kapsayacak şekilde bir sınırlandırma anlaşması yapmak istediğini belirtmiş ve bu konuda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'le birebir görüşmeler yapmıştı.
Müzakere öncesi Reuters, Amerikalı üst düzey bir yetkiliye dayandırdığı haberinde Pekin'in halihazırdaki nükleer anlaşmaların tarafı olmadığını ve yeni görüşmelere katılmak isteyip istemeyeceğinin henüz belirsiz olduğunu belirtmişti.
Çin Dışişleri Bakanlığı ise müzakerelere katılma niyetinde olmadıklarını açıkladı.
Cenevre'deki görüşmelere katılan heyetlerde kimler bulunuyor?
Amerika Birleşik Devletleri'nin temsil eden heyetin liderliğini Dışişleri Bakan Yardımcısı John Sullivan yapıyor. Sullivan'a Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi Tim Morrison ve Pentagon, genelkurmay başkanlığı ve Ulusal Güvenlik Ajansı'ndan temsilciler eşlik ediyor.
Rus heyetin başkanlığını ise Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov yürütüyor.
Müzakerelerde neler konuşulacak?
Tek günlük toplantıda taraflar daha çok birbirlerinin pozisyonunu anlamaya çalışacak. Trump silahların kontrolü konusunda 21'inci yüzyıla ait modern bir sözleşmenin önceliği olduğunu açıklamıştı. ABD heyeti ilk olarak Rusya'nın böyle bir anlaşmaya ne kadar sıcak bakacağını test edecek.
Amerikan yönetimi söz konusu anlaşmayı 2011 yılında yürürlüğe giren ve 2021 yılı şubat ayında sona erecek 'New START' anlaşmasının bitimine yetiştirmek istiyor.
Amerikalı yetkililer 'New START'ın uzatılmasına sıcak bakmıyor ve soğuk savaş döneminde imzalanan Orta Menzilli Nükleer Güçler (INF) anlaşması ile ilgili bir görüşme olmayacağını belirtiyor.
New START ve INF nedir?
Orta Menzilli Nükleer Güçler anlaşması 1987 yılında imzalandı ve ABD ile Sovyetler Birliği'nin karaya konuşlu orta (1000 - 5500 kilometre) ve kısa menzilli (500 - 1000 kilometre) füzelerinin yasaklanmasını öngörüyor.
1991 yılı itibarı ile her iki ülke toplamda 2692 füzesini imha etti ve fırlatma rampaları sıkı denetimlerden geçirildi.
Amerika Birleşik Devletleri ilk olarak 2014 yılında Rusya'nın anlaşmayı ihlal ettiğini ileri sürdü ve takip eden yıllarda hazırlanan raporlarda bu ihlallerin sürdüğünü belirtti. Rusya ise bu iddiaları reddetti.
2 Şubat 2019'da Trump Rusya'nın ihlalleri ve Çin'in nükleer silahlarından duyulan endişelere atıfta bulunarak INF anlaşmasını askıya aldığını ve 6 ay içerisinde tamamen çıkılacağını açıkladı. Bundan kısa bir süre sonra da Putin de anlaşmadaki yükümlülüklerini askıya aldıklarını açıkladı.
- ABD'nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından Rusya da anlaşmayı askıya aldığını duyurdu
- ABD, düşük güçlü W76-2 nükleer başlıklarını üretmeye başladı
- NATO ve Rusya arasında Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması'nda kriz çözülemedi
Yeni Stratejik Silahların Azaltılması Sözleşmesi (The New Strategic Arms Reduction Treaty) 8 Nisan 2010'da Prag'da imzalandı ve 5 Şubat 2011'de yürürlüğe girdi. On yıl geçerli olan anlaşma 2009 yılı aralık ayında sona eren 1991 START 1 anlaşmasının yerine geçti.
Anlaşma stratejik nükleer savaş başlıklarının bin 550 adede düşürülmesini öngörüyor. Ayrıca fırlatmaya hazır durumdaki kıtalararası balistik füze ve denizaltılarına konuşlu balistik füze ve nükleer silah taşıyabilen bombardıman uçağı sayısını 700'e; operasyona hazır olan ya da olmayan fırlatma rampası, denizaltı ve bombardıman uçağı sayısını 800'e indirilmesi şartları da bulunuyor.
Fırlatmaya hazır olmayan füze sayısında bir sınırlama bulunmuyor fakat bunların üretiminin ve konuşlandırılmasının sıkı uluslararası denetim altında yürütülmesi öngörülüyor. Sözleşme nükleer olmayan konvansiyonel savaş başlıklarını kapsamıyor.