Anayasa Mahkemesi 15 Temmuz’dan sonra gerçekleşen FETÖ/PDY soruşturmalarında 3 ayrı dosyada 3 savcının tutuklanmasında “kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı”nın ihlal edildiğine karar vererek bu kişilere tazminat ödenmesine hükmetti.
REKLAMAnayasa Mahkemesi (AYM) 15 Temmuz darbe girişiminden sonra meslekten ihraç edilen ve tutuklanan hakim ve savcılarla ilgili önemli bir karara imza attı. AYM üç ayrı dosyada üç savcının tutuklanmasında “kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı”nın ihlal edildiğine karar vererek bu kişilere tazminat ödenmesine hükmetti. AYM bu üç savcının tutuklanması için gerekli olan “suç işlendiğine dair kuvvetli belirti”nin yeterince ortaya konulamadığı sonucuna vardı. Savcılar karar verildiği esnada tahliye olduğundan ihlalin giderilmesi için yeniden yargılamaya gerek duyulmadı.
AYM, 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) kararıyla meslekten ihraç edildikten sonra “Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ve/veya Paralel Devlet Yapılanması (PDY)” kapsamında yürütülen soruşturmalarda tutuklanan 3 savcının başvurusunu karara bağladı. Bu kişiler; Serik Cumhuriyet savcısı iken ihraç olan Mustafa Açay, Artvin Cumhuriyet savcısı iken meslekten uzaklaştırılan E.A. ve Alaşehir Cumhuriyet savcısı iken ihraç edilen Ali Aktaş.
Resmi Gazete’de yayımlanan AYM’nin 3 ayrı gerekçeli kararlarına göre olayların akışı şöyle:
1. Eski Alaşehir Savcısı Ali Aktaş:
Ali Aktaş Temmuz 2016’da tutuklandıktan sonra Mayıs 2017’de tahliye oldu. Eski savcı Şubat 2019’da ise beraat etti. Aktaş hapiste iken yakınları tarafından getirilen Kur’an-ı Kerim’in bazı sayfalarının farklı yerlerinin yırtılmış olması ve Nisa Suresi’nin bazı ayetlerin işaretlenmesi iddianamede terör örgütü üyeliğiyle ilişkilendirildi. Ancak AYM bu durumun hangi suretle atılan suça delil olabileceğinin açıklanmadığına dikkat çekti.
AYM tanık ifadesinin de Aktaş’ın “FETÖ/PDY” ile bağlantılı olabileceğine dair doğrudan ve somut olmadığı; ayrıca diğer tanık beyanları ile değerlendirildiğinde çelişkiler olduğunu kaydetti. AYM tutuklama için gerekli olan “suç işlendiğine dair kuvvetli belirti”nin yeterince ortaya konulamadığı sonucuna vardı. Yüksek Mahkeme, Ali Aktaş’a 20 bin TL tazminat ödenmesine hükmederken bu kişi tahliye olduğundan “Tazminat dışında ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gereken bir hususun bulunmadığına” karar verdi.
2. Eski Artvin Cumhuriyet Savcısı E.A.:
Temmuz 2016’da tutuklanan eski Artvin cumhuriyet savcısı E.A Ekim 2017’de tahliye edildi. E.A Nisan 2018’de beraat ederken istinaf süreci devam ediyor.
AYM gerekçeli kararında “Görevden uzaklaştırma ve/veya kamu görevinden çıkarma tedbirlerinin uygulanmasının –tek başına- suç işlediğine dair kuvvetli bir belirti olarak kabulü mümkün değildir.” dedi.
"FETÖ’den işlem yapılan telefonda görüşmek hayatın akışına uygun"
AYM başvurucunun meslekten ihraç edilmesinin “FETÖ/PDY’ye üye olma suçu kapsamında işlem yapılan kişilerle telefon görüşmesi yapmasına dayanıldığını” belirterek E.A’nın “herkesle görüştüğünü ve görüştüğü kişilerin yapısını bilmesinin mümkün olmadığını” yönünde ifade verdiğini kaydetti. Yüksek Mahkeme, “Başvurucunun hayatın olağan akışına uygun bu savunması karşısında- içeriği belli olmayan- bu görüşmelerin örgütsel bir görüşme olduğuna yönelik savunmanın aksini gösterir bir delil soruşturma makamlarınca ortaya konulamamıştır.” diyerek iddia makamının aleyhte delil sunamadığını vurguladı.
"Tanık beyanları kişisel kanaattan ibaret, somut bilgiler içermiyor"
AYM soruşturma mercilerinin iki tanığın vermiş olduğu beyana dayandığına dikkat çekerek “ancak bu tanık beyanlarında başvurucunun FETÖ/PDY üyesi olduğuna, bu örgütle bir örgütsel bağlantısı olduğuna veya hangi örgütsel eylemlerde bulunduğuna ya da başvurucunun örgütsel konumuna ilişkin herhangi bir veka veya olguya dayanılmadığını” bildirdi. Yüksek Mahkeme “Sözkonusu tanık anlatımı, kişisel kanaatin açıklanması niteliğinde olup eylem bilgilerini ihtiva etmemekte ve bu anlamda yargı makamlarının denetim yaparak söz konusu beyanları doğrulamasına ya da çürütmesine imkan vermemektedir.” diyerek tanık beyanlarının hangi şartlarda esas alınabileceğini ortaya koydu.
Anayasa Mahkemesi, E.A.’nın tutuklama kararında ve soruşturma sürecindeki belgelerde yer alan tespit ve değerlendirmeler kapsamında” somut olayda suç işlendiğine dair kuvvetli belirtinin ortaya konulamadığı” sonucuna vardı.
Yüksek Mahkeme E.A.’nın “kişi hürriyeti ve güvenlik hakkının ihlal edildiğine” karar vererek 27 bin 500 TL tazminat ödenmesine hükmetti. Anayasa Mahkemesi, E.A. tahliye olduğundan “Tazminat dışında ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gereken bir hususun bulunmadığına” karar verdi.
3. Eski Serik Savcısı Mustafa Açay
Temmuz 2016’da tutuklanan Mustafa Açay Kasım 2017’de tahliye oldu. Anayasa Mahkemesi, Açay’ın tutuklama kararında ve soruşturma sürecindeki belgelerde yer alan tespit ve değerlendirmeler kapsamında” somut olayda suç işlendiğine dair kuvvetli belirtinin ortaya konulamadığı” sonucuna vardı. AYM “kişi hürriyeti ve güvenlik hakkının ihlal edildiğine” karar vererek 27 bin 500 TL tazminat ödenmesine hükmetti. Anayasa Mahkemesi, Mustafa Açay tahliye olduğundan “Tazminat dışında ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gereken bir hususun bulunmadığına” karar verdi.
"Görevden uzaklaştırma tek başına suç işlendiğinin kuvvetli belirtisi değildir"
AYM gerekçeli kararında “görevden uzaklaştırma ve/veya kamu görevinden çıkarma tedbirlerinin uygulanmasının –tek başına- suç işlediğine dair kuvvetli bir belirti olarak kabulü mümkün değildir.” dedi.