Başkan Donald Trump'ın ABD askerlerini Kuzey Suriye'den çekme kararı sonrası Türkiye ile olan iş bağlantıları tekrar gündemde
REKLAMBaşkan Donald Trump'ın Pazar gecesi geç saatlerde ABD askerlerini Kuzey Suriye'den çekme kararı, Kongre'deki Cumhuriyetçilerin ve Demokratların sert tepkilerine yol açtı. Aynı zamanda Amerika'nın tüm dünyadaki müttefikleri arasında da alarm çanlarını çaldırdı.
Trump, ABD’nin bölgedeki askeri müdahalesine son verme vaadinin bir parçası olarak bu kararı savunurken, ülkesindeki sadık destekçileri bile bunun Türkiye'ye büyük bir askeri harekata yeşil ışık yaktığı konusunda uyardı. Oradaki Kürt azınlık, IŞİD ile mücadelede ABD'nin önemli bir müttefikiydi. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hedefi konumunda.
IŞİD ile mücadelede ABD önderliğindeki koalisyonun parçası olan SDG'nin ana yapısını YPG oluşturuyor. Ankara ise YPG'yi PKK'nın Suriye'deki uzantısı olarak kabul ediyor.
Başkan, ABD'nin Kürtleri terk ettiğini inkar etti. Konuyla ilgili attığı tweette "Suriye'den ayrılma sürecinde olabiliriz, ama hiçbir şekilde özel insanlar ve harika savaşçılar olan Kürtleri terk etmedik.” dedi.
Trump, başkanlığı boyunca birçok konuda Erdoğan'ı destekledi. Örneğin yaz aylarında Türkiye'nin Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi almasının ardından Ankara'ya yaptırım uygulanmasını isteyen Cumhuriyetçi senatörleri toplantıya çağıran Trump, kendilerinden “esneklik” istedi. Yaptırımların uygulanmasının da önüne geçmiş oldu.
'Trump'ın kararlarında iş ilişkilerinin rolü olması fikri endişe verici'
Trump'ın Erdoğan'la yaptığı telefon görüşmesinden kısa bir süre sonra ABD askerlerini Suriye'den çekme kararı almış olması, politika yapıcılarının yanı sıra Trump'ın ticari çıkarlarını çıkar çatışmaları için potansiyel bir alan olarak gören hükümet etik kurulu arasında da paniğe yol açtı.
Obama yönetimi sırasında Dışişleri Bakanlığı müsteşarı olan Wendy Sherman da Trump'ın "bizi Suriye'de soykırıma yol açmanın eşiğine getiren" bir karar almış olmasının "kesinlikle şaşırtıcı" olduğunu söyledi. Sherman aynı zamanda, Trump’ın kararlarında, “kağıt üzerinde” kendisinin ve ailesinin halen devam eden iş ilişkilerinin rolü olması her zaman endişe kaynağıdır.” dedi.
Trump ve ailesinin uzun zamandır Türkiye'de ve Türkiye ile ticari ilişkileri var. Bunun en belirgin örneği Trump adını lisanslayan Trump Towers İstanbul. Trump Kuruluşu internet sitesinde binalarını "Tarihi İstanbul şehrinin simgelerinden" olarak tanımlıyor.
Türk şirketler Trump Kuruluşu’nun başlıca müşterileri
Washington Post'un haberine göre kuruluş, biri ofis, diğeri rezidans olan iki binaya Trump ismini koymak için 10 milyon dolara yakın para ödedi.
Kuştepe’de eskiden futbol sahası olan arazinin üzerinde Taşyapı-Doğan-Trump ortaklığıyla iki kule ve bir alışveriş merkezi yapıldı. Taşyapı 2009 yılında ortaklıktan çekilirken proje iki yıl gecikmeyle 2012 yılında tamamlandı.
Erdoğan da 2012 yılında kulelerin açılış törenine katıldı. Ivanka Trump da katıldığı için kendisine teşekkür eden bir mesaj tweetlemiş; ancak gelen tepkiler üzerine Erdoğan'ın kurdele kestiği fotoğraf sosyal medyadan kaldırılmıştı. Ivanka Trump sonraki yıllarda da birçok kez Türkiye’ye iş ziyareti yaptığını duyurmuştu.
Türk hükümetiyle bağlantılı şirketler de Trump Kuruluşu’nun başlıca müşterileri. NBC News için yapılan bir analizde, kuruluşun, ticari bağlantıda olduğu tüm ülkeler içinde en fazla Türkiye, tam 14 kez Trump mülklerini ziyaret etti.
Etik kurulu gözlemcileri sık sık bu ticari ilişkilerin karar mekanizmasına zararları hakkında uyarılarda bulunuyor. George W. Bush'un başkanlığı döneminde Beyaz Saray'da etik konularında avukatlık yapan Richard Painter NBC News'e verdiği demeçte, "Şimdi her şeye ek olarak müzakere masasında bir de onun ticari çıkarları bulunuyor." şeklinde konuştu.
“Türkiye'nin yanlış yöne giden bir demokrasiye sahip olduğunu" söyleyen Painter ayrıca "Roosevelt ailesinin 1930'larda Almanya'da ticari çıkarları olduğunu düşünebiliyor musunuz?. Dünyanın dört bir yanındaki sıcak noktalarda iş çıkarları olan bir başkana sahip olmamalıyız” dedi.
Öte yandan 2016 yılında ise Michael Flynn'ın, Türkiye hakkında lobi faaliyeti yapmak için Türk Hükümeti'nden 530 bin dolar alması ve bunu gizlemesi ABD medyasının gündeminde baş sıralara oturmuştu. Flynn'ın avukatı da Türkiye’nin çıkarlarının ABD’de temsil edilebilmesi için lobi faaliyeti yürütüldüğünü ve yüklü bir miktar ödeme alındığını kabul etmişti.
İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre de Trump, ABD’nin, Erdoğan’ı insan hakları ihlalleri, tutuklu gazeteciler gibi birçok konuda eleştirmesi gerekirken bunu yapmadı.
Trump ile Yalçındağ dostluğu
Ivanka Trump'ın Türkiye'deki başlıca iş bağlantısı, İstanbul'daki Trump Towers'ın geliştiricisi olan Doğan Holding'in kurucusu Aydın Doğan'ın damadı olan Mehmet Ali Yalçındağ. Yalçındağ kendisini Trump ve ailesinin yakın dostu olarak görüyor. Doğanlar'ın Trump Towers'a 400 milyon dolar yatırım yapmasından sonra Trump, ilişkileri için "Onlarla büyük, büyük bir dostluğumuz var" dedi.
Yalçındağ, Trump’ın New York’taki 2016 seçim zafer kutlamasına da katıldı. Hatta 2017 yılında Washington’daki Trump International Hotel’de, ABD’nin Ticaret Sekreteri Wilbur Ross’un da dahil olduğu üç gün süren Türk-Amerikan İş Konseyi’ne (TAIK) başkanlık etti.
REKLAMSadece Trump ismi milyon dolarlar kazandırdı
Trump'ın mali yıl özetlerine göre Trump isminin Türkiye'deki Trump Towers İstanbul mülküne lisanslanması birlikte şirket, 2015 ve 2016'da 1 milyon ila 5 milyon dolar arasında telif hakkı kazandı.
2016 yılında Trump’ın ‘Müslümanların ABD’ye girişi yasaklansın’ açıklaması, Türkiye’deki ticari faaliyetlerini olumsuz etkileyeceği görüşü de doğru çıkmadı.