Dünyanın en önemli beş yükselen ekonomisi Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin liderleri Brezilya'nın ev sahipliğinde BRICS Zirvesi'nde 11. kez buluştu.
REKLAMDünyanın en önemli beş yükselen ekonomisi Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin liderleri Brezilya'nın ev sahipliğinde BRICS Zirvesi'nde 11. kez buluştu.
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 42'sini, dünya gayri safi yurt içi hasılasının ise yüzde 23'ünü oluşturan bu ülkeler hem ekonomik hem de politik anlamda oldukça yüklü bir gündemi iki gün boyunca masaya yatırıyor.
Küresel ekonominin yavaşladığı bir dönemde öncelik olarak kendi ülkelerine dönük yatırımları canlandırmanın yollarını arayan liderler, Venezuela ile Bolivya konusunda yaşadıkları anlaşmazlığa da çözüm yolları arıyor.
Peki ekonomik anlamda farklı seviyelerde olan ve siyasi kutuplaşmalar yaşayan bu BRICS ülkeleri küresel tabloda nasıl bir görev üstlenebilir?
BRICS ülkelerinin oluşturulmasındaki temel hedef neydi?
2001'de Goldman Sachs bankası uzmanlarının ilk olarak kullandığı 'BRIC' kelimesi Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte 21. yüzyılın en büyük beş yükselen ekonomisini tanımlıyor. 2011'de Güney Afrika Cumhuriyeti'nin de gruba eklenmesi ile kelime 'BRICS' olarak bugünkü halini aldı.
2009'dan itibaren devlet başkanları seviyesinde her yıl toplanan ülkeler siyasi bir diyalog kurma hedefi güttü. 2014'te ise BRICS çatısı altında Yeni Kalkınma Bankası'nın (NDB) temelleri atıldı. Bu sayede ülkeler ABD ve Avrupa'nın hükmündeki Uluslararası Para Fonu'na (IMF) rakip bir kurum oluşturdu. 50 milyar dolarlık bir sermayeye sahip banka, dünyanın en büyük çok taraflı kurumlarından biri haline geldi.
BRICS neyi hedefliyor?
BRICS ülkeleri Avrupa ve Amerikanın kontrolündeki çok taraflı bir sistem içinde "daha adil bir uluslararası yönetim"e ulaşmayı hedefliyor.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov çarşamba günü yaptığı açıklamada üyeleri bir araya getiren değer ve politikaları tasvir etti. "Grubun çoğulculuk değerlerini koruması, uluslararası ticarette ayrımcılık yapmadan şeffaflığı desteklemesi, açık, özgür ve kapsayıcı olması, uluslararası ekonomik kalkınmada tek taraflı tüm ekonomik ve korumacı kısıtlamaları reddetmesi diğer ülkelerin bizimle ilgilenmelerinin sebebi". ifadelerini kullanan dışişleri bakanı, BRICS'in kalkınmakta olan birçok ülke için çekim bölgesi haline geldiğinin altını çiziyor.
BRICS gelişmekte olan diğer ülkelere yayılabilir mi?
Bu soruya liderler kalkınma bankasının diğer ülkelere de açılması meselesini iki günlük zirvede görüşerek yanıt arıyor. NDB Başkanı Kundapur Vaman Kamath da bankanın Birleşmiş Milletler'in tüm üyelerine açık olup görevinin ise gelişmekte ve kalkınmakta olan diğer ekonomilerle BRICS üyeleri arasında sürdürülebilir kalkınma projelerine kaynak ayırmak olduğunun altını çizdi. Üye sayısının artacağını da belirten başkan bu ülkelerin isimleri konusunda bilgi vermedi.
BRICS hala bir anlam ifade ediyor mu?
Ekonomik görüş farklılıkları
S&P Global Ratings'in geçen ekimdeki bir yazısında, "Beş ülkenin uzun vadedeki ekonomik hedeflerindeki ayrışma BRICS'in uyumlu bir ekonomik bir bütün olarak görülmesini engelliyor." ifadesiyle bu grubun bir anlamının kalmayabileceğine dikkat çekildi.
Bu, ülkelerin ekonomik durumlarına bakıldığında da ortaya çıkan bir saptama. Zira son 20 yılda Çin ve Hindistan istikrarlı bir ekonomik performans sergilerken Brezilya, Rusya ve Güney Afrika Cumhuriyeti beklentilerin altında kaldı. Üstelik BRICS ülkeleri arasındaki farklılıklar sadece ekonomi ile sınırlı değil.
Siyasi bölünmeler
Brezilya'nın yeni devlet başkanı Jair Bolsonaro seçim kampanyası sırasında Çin'i Brezilya'yı "satın almakla" suçladı ve ikili ilişkileri 'torpillemekle' tehdit etti.
Devlet başkanı, Çinli mevkidaşı Şi Cinping ile çarşamba görüştü. Uzmanlar bu görüşmenin ilişkileri düzeltmede bir adım olabileceği kanısında.
Fakat Brezilya'nın Rusya ve Çin ile fikir ayrılığı yaşadığı Venezuela konusunda bir çözüme varılacağı meçhul. Bir diplomat basına kapalı şekilde görüşülen konuya zirve sonunda yayınlanacak ortak deklarasyonda yer verilmeyeceğini belirtti.
Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales'in istifası da diğer bir anlaşmazlık konusu. Brezilya kararı memnuniyetle karşılarken Rusya yaşananları bir "darbe" olarak değerlendirdi.
Kalkınma bankası hakkında da bazı üyeler, küresel ekonomik yavaşlamanın yaşandığı bir dönemde kurumun ülkelere kredi vermekte gecikmesinin sorun yarattığını ileri sürdü.
REKLAMKüresel arenadaki etkisi
Uluslararası Ekonomi Politikaları Profesörü Kristen Hopewell 2017'de yayınladığı bir araştırmasında, BRICS'in beklenilen yükselişi yakalayamadığına yönelik 'yıkıcı' açıklamaların gerçeği yansıtmadığını belirtiyor.
"Bu ülkelerin ittifak kurmak için çok farklı olduğu kanısının aksine büyümekte olan güçler, işbirliği ve birlik içinde çalışabileceklerini kanıtlıyor. ABD ve diğer güçlerin hükmü ile başarıyla mücadele etmek için işbirliğine gidebildiklerini belirtiyor.