Çin'in Wuhan kentinde başlayıp üç ayda 200'den fazla ülkeye ulaşan SARS-CoV2 virüsü ile ilgili bilimsel çalışmalar hızla sürse de halen insanların aklında yanıtlanmayı bekleyen yüzlerce soru var. Euronews Now programının canlı yayına katılan uzmanlar salgınla ilgili merak edilenleri cevapladı.
REKLAMDünyada 1 milyondan fazla kişiye bulaşan yeni tip koronavirüs ilk tespit edildiğinde, henüz adı konmadan "gizemli hastalık" olarak haberlere konu oldu.
Çin'in Wuhan kentinde başlayıp üç ay içinde 200'den fazla ülkeye ulaşan patojenle ilgili insanların aklında yanıtlanmayı bekleyen yüzlerce soru var. Bilimsel çalışmaları hızla sürdüren uzmanlar bile virüsü tamamen anlayabilmek için henüz erken olduğunu söylüyor.
Euronews Now programının canlı yayına katılan İnfeksiyon Hastalıkları uzmanı Dr. Nathalie McDermott, Dr. Isaac Bogoch ve psikolog Dr. Brock Chisolm, şu ana kadar elde edilen bilgiler ışığında sizden gelen soruları yanıtladı.
Cuma günü TSİ 21.00'de de farklı uzmanlardan oluşan bir grup Euronews İngilizce'nin Twitter, Youtube, Instagram ve Facebook sayfalarında yine sizden gelen sorular için karşınızda olacak.
Bu salgın daha ne kadar kötüye gidecek?
Dr. Dermott, "Yanıtlaması zor bir soru" diyerek başlıyor söze;
"Farklı ülkelerde salgının bir süre daha yayıldığını göreceğiz. Avrupa'da durum kontrol altına alındıktan sonra dünyanın diğer taraflarında, özellikle Afrika'da yayılma hızının arttığına tanıklık edeceğiz."
Bu görüşe tamamen katıldığını söyleyen Dr. Bogoch ise ekliyor: "Bu virüsü sadece üç aydır tanıyoruz. Bazı ülkeler diğerlerine göre salgınla daha uzun süredir mücadele ediyor. Asya ülkelerinde kamu sağlığı ile ilgili alınan önlemler hafifletilirken, salgın Amerika'da maalesef henüz yeni başlıyor. Yani lafın kısası "bilmiyoruz". Uzun olarak anlatmak gerekirse de, biraz daha sürecek diyebiliriz. Ancak burada 'biraz' derken sabırlı olmalıyız çünkü haftalardan değil aylardan söz ediyoruz".
Salgın sırasında sakin ve huzurlu kalmak için neler yapmalıyız?
Dr. Chisom: "Sevdiklerinizle ve yakınlarınızla iletişim halinde kalın. Yüz yüze görüşme yerine farklı iletişim araçlarıyla irtibatı kesmemeye çalışın. Diğer bir önerim de; elimizi yıkamak gibi, kontrolün bizde olduğu şeyleri elden bırakmayalım. İleride ne olur diye düşünmek yerine anı yaşamak bence şu an en doğrusu. Demek istediğim, gelecek için kaygılanmaktansa şu an ne yapılması gerekiyorsa ona odaklanmalıyız".
Bu virüs hamileleri nasıl etkiliyor?
Dr. McDermott: "Şu an için bu konuyla ilgili elimizdeki veriler çok sınırlı fakat her geçen gün elde edilen bilgiler artıyor. Çin'deki vakalara baktığımızda, hamilelerin bu virüsten çok daha fazla etkilendiğini söyleyemeyiz. Anne karnındaki bebekler için de aynı durum geçerli.
Ancak, doğum esnasında enfekte olan bir annenin virüsü doğan bebeğine geçirme ihtimali bulunuyor. Yeni doğan bebeklerin enfekte olsalar dahi hastalanmadıklarını ya da çok hızlı toparladıklarını biliyoruz".
Virüs, nüfusu daha az olan Avrupa ülkelerinde, nüfusun daha yoğun olduğu Asya'ya göre neden daha hızlı yayılıyor?
Dr. McDermott: "Bu, salgın sürerken değil de bittiğinde yanıtlayabilmeyi umduğumuz güzel bir soru. Pandemi sona erdiğinde daha fazla araştırma yapıp, virüsün bulaşma dinamiğini daha iyi anlayabileceğimizi umut ediyoruz. Çin'in, virüsü tespit eder etmez, yayılmasının başlamasıyla Wuhan kentini karantinaya aldığını biliyoruz. Avrupa'da ise, semptom göstermeyenlerin virüsü bulaştırabileceğinin farkına varmayıp, salgını kontrol edebileceğimizi sandığımız rahat bir dönem oldu. Bunun farkına vardığımızda ise İtalya'da ilk vakanın tespit edilmesinin üzerinden çoktan bir kaç hafta geçmişti.
Aynı zamanda, salgının zamanlaması da Avrupa'da okul tatilinin olduğu ve bir çok ailenin seyahat ettiği bir döneme denk geldi. İtalya'da virüse maruz kalan çok sayıda kişi daha sonra ülke dışına tatile çıktı. Dolayısıyla, salgın tatil döneminde Avrupa'da hızla yayıldı".
Covid-19'a iki kere yakalanmak mümkün mü? Virüsün mutasyona uğraması yanıtı değiştirir mi?
Dr Bogoch: "Gerçekçi olmak gerekirse, bu sorunun tam cevabını bilmiyoruz. Ancak, genel kanı salgın sırasında bu hastalığa ikinci kez yakalanma olasılığının olmadığı yönünde. Virüslerin zamanla değiştiğini de biliyoruz. Yani salgında enfekte olup bağışıklık kazanan biri ileride yeniden hasta olmayacak diye bir şey yok. Gerçekten bilmiyoruz, şu an sadece ortaya çıkan teoriler üzerinden gidiyoruz".
Virüs insan vücudu dışında ne kadar süre yaşayabilir?
Dr Bogoch: "New England Journal of Medicine tıp dergisi bu konu üzerinde bir araştırmanın raporunu yayınladı. Bu araştırmada, virüsün karton, plastik ve metal gibi yüzeylerde ne kadar yaşadığı incelendi. Sonuçta, virüsün bulunduğu yüzeye göre iki saatten iki güne kadar yaşayabildiği ortaya çıktı."
"Yüzeylerde çok daha uzun süre tespit edilebilse de bu virüs (SARS-CoV2) belirli bir zaman sonra enfekte etme özelliğini kaybediyor. Burada aslında kişisel hijyenin altını çizmek gerek, çünkü gün boyunca asansör butonu, kapı kolları, merdiven trabzanı gibi birçok yüzeye dokunuyoruz. Bu virüsün yüzeylerde iki güne kadar yaşadığı göz önüne alındığında, el temizliğinin ne kadar önemli olduğu da ortaya çıkıyor".
Temizlikte abartıya gitmenin psikolojimize yansıması ne olur?
Dr. Chisolm: "Burada verebileceğim tavsiye, bizim elimizde olan şeylere odaklanmamız, el yıkamak gibi. Elimizde olmayan şeyleri de kontrol altına almaya çalışmayalım. El yıkama, kapı kollarını temizleme, alkolle silme vs... Ama kendinizi izole ediyor ve kimse ile görüşmüyorsanız veya ailenizde hep aynı kişiler varsa temizliği abartmak sorunlarınıza yenilerini ekler".