Mevsimlik tarım işçilerinin yaşam koşulları, koronavirüs salgınıyla mücadelede onları kırılgan bir kesim haline getiriyor. Ankara merkezli Kalkınma Atölyesi kurucusu Ertan Karabıyık euronews Türkçe'ye konuştu.
REKLAMİçişleri Bakanlığı, koronavirüs salgını nedeniyle sokağa çıkma yasağı getirilen 20 yaş altı gençlerle ilgili haftasonu ek bir genelge yayınlayarak, 18-20 yaş arasında olup mevsimlik tarım işçiliği yapanların sokağa çıkma yasağından muaf tutulacağını bildirdi.
Peki çalışma, barınma ve beslenme koşulları, normal şartlar altında da işçi sağlığı ve güvenliği standartlarını karşılamayan mevsimlik tarım işçileri, salgından nasıl korunacak?
Kalkınma Atölyesi, her hafta Türkiye ve dünya çapında Covid-19'un mevsimlik gezici tarım işçileri ve onların çocukları üzerindeki etkileri ve bu kapsamda yapılanları, iller ve ülkeler düzeyinde ortaya koyan haritalar yayınlayacağını açıkladı.
Mevsimlik tarım işçilerinin yoğun şekilde görüldüğü Adana Seyhan Belediyesi'nin mevsimlik gezici tarım işçilerinin çadırları dezenfekte edildi ve bölgedeki işçiler pandemi hakkında bilgilendirildi. Öte yandan Adana Yüreğir Belediyesi'ne bağlı ekipler, narenciye ve bahçe ürünlerinde hasada devam eden tarım işçilerinin çadırlarını dezenfekte edip, bilgilendirme faaliyetlerine ek olarak virüsün yayılabileceği alanları temizlediler ve tarım işçilerine maske ve dezenfeksiyon malzemesi temin ettiler. Adana Valiliği ise, Adana ovasında geçici çadır yerleşimlerinde yaşayan 2 bin mevsimlik gezici tarım işçisi aileye hijyen kiti dağıtımı planladı.
Adana'da mevsimlik tarım işçileri genellikle domates, biber, patlıcan, kavun ve karpuzun yanı sıra narenciye, soğan, fıstık alanlarında faaller.
Bu konuda soru önergesi verildi
CHP Adana milletvekili Burhanettin Bulut, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'ya verdiği soru önergesinde, tarımsal üretimin devam ettiği Çukurova'da tarım işçisinin minibüs ve traktörlerde sosyal mesafe kuralını şartlar gereği gözetemeyerek yan yana yolculuk yaptığını, birlikte yemek yediğini ve gün boyu tarla veya seralarda çalıştığını belirterek bu yönde tedbir alınması çağrısında bulunmuştu.
Gaziantep'in Islahiye ilçesinde ise koronavirüs salgını sedebiyle mevsimlik tarım işçilerine yönelik hijyen ve genel sağlıkla ilgili bilgilendirme çalışması yapılarak, işçilerin ateşleri ölçülüyor ve kayıt altına alınıyor.
Elverişli seyahat ve taşınma imkanı talep ediliyor
Mevsimlik tarım işçileri her ne kadar çok örgütlü olamasalar da Şanlıurfa'da kurdukları dernek aracılığıyla geçtiğimiz günlerde Covid-19 şartlarına uygun seyahat ve taşınma imkanı talep etmişler, tarlalarda da temizlik imkanları, maske, eldiven ve dezenfektan gibi hijyen koşullarının sağlanmasını istemişlerdi.
Özellikle çay hasadı yaklaşırken Rize de mevsimlik tarım işçileri konusunda birçok tedbir alıyor. Rize Valiliği, "varış kontrol" uygulaması başlatarak il dışından gelenlere, oluşturulan arama noktalarında sağlık kontrolleri yapıyor, ancak bu uygulamanın gezici tarım işçileri için nasıl uygulanacağı henüz merak konusu. Rize Umumi Hıfzısıhha Kurulu, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada çay gübrelemek için Rize'ye gelecek işçilerin gelişlerini ertelemelerini, yaş çay gübreleme işinin birinci sürgün sonunda yapılmasını önermişti.
Tarım ve Orman Bakanlığı, tarımsal üretimin aksamaması ve gıda arz ve güvenliğinin bu süreçten etkilenmemesi için mevsimlik tarım işçilerine dair hijyen ve koruyucu önlemler ile nakil ve barınma koşullarının iyileştirilmesi için aldığı kararları 29 Mart günü internet sitesinden açıkladı ve bu kararların takibi konusunda 81 ildeki tarım ve orman müdürlüklerini görevlendirdi.
Gerçekçi ve uygulanabilir çözümler gerekli
Ancak, Ankara merkezli Kalkınma Atölyesi kurucusu Ertan Karabıyık, euronews Türkçe'ye yaptığı açıklamada, "Alınan kararların etkili olabilmesi için kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, meslek örgütleri, özel sektör firmaları hem beşeri, hem de parasal kaynakları harekete geçirmeli; gerçekçi ve uygulanabilir çözümler üzerinde çalışmalı" diyor ve ekliyor:
"Ayrıca hem tarım işçilerine hem de tarla / bahçe sahiplerine acilen nakdi destekler verilmeli."
Kalkınma Atölyesi bu konuda açıkladıkları önerileri 5 Nisan'da kamuoyuna duyurdu. Buna göre, tarımsal üretimin yoğun olduğu ve mevsimlik gezici tarım işçilerinin bulunduğu illerde ilgili komisyon kurulmasını öneren Kalkınma Atölyesi, bu komisyonların illerin spesifik durumlarına özgü önlemler almalarını ve bu önlemleri ilgili bütün kurumlara duyurmalarını talep ediyor.
Öte yandan, ülke düzeyinde tarım aracılarının yer aldığı (Whatsapp gibi) bir mesajlaşma grubu kurulması ve bilgilendirmelerin de bu grup üzerinden yapılması da getirilen diğer öneriler arasında. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yönetilen mevsimlik tarım işçilerine yönelik bilgilendirici bir sosyal medya hesabının da açılması talep ediliyor. Dolayısıyla, tarım aracılarıyla sürekli irtibat halinde olunması kritik önemde.
Ayrıca bilgilendirme yapılırken yabancı göçmen işçilerin kendi dillerinde yapılmasına da özen gösterilmesi gerekiyor. Kalkınma Atölyesi, Suriyeli göçmen işçilerin Kızılay Kart başvurularının kolaylaştırılması ve bu kartın verileceği çadır yerleşimlerindeki TC vatandaşlarına da bu karttan pandemi süresince verilmesi gerektiğini kaydediyor.
Konutlarda barınma imkanı
Kalkınma Atölyesi, mevsimlik tarım işçilerinin yaşam ortamlarının iyileştirilmesi için; tarım işçisi istihdam eden tarla/bahçe sahipleri ile firmaların öncelikli olarak işçilerin çadır yerleşimi yerine konutlarda barınmaları için çözüm geliştirmelerini, tarım aracılarına geçici çadır yerleşim alanlarındaki kişisel mesafeye dair bilgilendirme yapılmasını, çadır yerleşimindeki çadırlar arasındaki mesafenin en az 10 metre olmasını, mevsimlik gezici tarım işçileri nüfusu altı kişiden fazla olan aileler için Kızılay, AFAD, firmalar ve sivil toplum kuruluşları tarafından çadır desteği verilmesini öneriyor.
Bu konuda getirilen öneriler arasında, sağlıklı, yeterli ve sürekli su temini; ailelere hijyen malzemesi (katı, sıvı sabun, kolonya, tuvalet kağıdı, hijyenik ped, çocuk bezi vs.) ve kuru gıda desteği sağlanması; çadır yerleşimlerindeki elektrik ve su kullanımının ücretsiz hale getirilmesi ve işçilerin kurduğu geçici çadır yerleşimlerindeki araziler için herhangi bir kira bedeli alınmaması da yer alıyor.
Ayrıca, işçilere tarla ve bahçelerde yemek yeme, dinlenme alanları tahsis edilmesi ve bu alanlarda kişisel mesafe için uygun büyüklükte olması da öncelikler arasında sayılıyor.
REKLAMTürkiye'de Temmuz 2019'da Adana, Manisa, Bursa, Konya, Ankara, Eskişehir'de 82 bin kişi mevsimlik tarım işçisi olarak alandaydı. Bu illerde 262 geçici çadır yerleşimlerinde kalan işçilerin yarısı çocuktu. Ancak mevsimlik tarım işçilerinin tam rakamına dair resmi bir sayım henüz yapılmış değil; zira çok dinamik olan bu rakam üründen ürüne ve mevsimden mevsime değişiyor.