İsrail'in ABD destekli ilhak planı, Batı Şeria için ne anlama geliyor?

İsrailli yerleşimciler, Batı Şeria'daki bir evin yıkılışını izlerken
İsrailli yerleşimciler, Batı Şeria'daki bir evin yıkılışını izlerken © AP
By euronews
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

Filistin topraklarının büyük kısmını ilhak etmeyi savunan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun rakibi Benny Gantz ile koalisyon üzerinde anlaşmasının ardından bu yöndeki endişeler de artmış durumda

REKLAM

Arap ülkelerinin dışişleri bakanları, video konferans yoluyla olağanüstü toplantı yaparak, İsrail'in ABD destekli Batı Şeria'yı ilhak planını görüşecek.

Filistin topraklarının büyük kısmını ilhak etmeyi savunan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun rakibi Benny Gantz ile koalisyon üzerinde anlaşmasının ardından bu yöndeki endişeler de artmış durumda.

Netanyahu-Gantz anlaşması, ABD Başkanı Donald Trump'ın tartışmalı Orta Doğu planında ana hatları verilen ilhakın uygulanması için bir çerçeve içeriyor. İlaveten yeni koalisyon hükümetinin en önemli hedefleri arasında işgal altındaki Batı Şeria'da yer alan yasa dışı Yahudi yerleşim birimleri ile Ürdün Vadisi'ni "İsrail'e ilhak etme" bulunuyor.

İşte bölgedeki gerilimi alevlendirmesi beklenen İsrail'in potansiyel ilhak adımıyla ilgili bazı kilit noktalar;

Trump ne öneriyor?

1990'larda yapılan Oslo Anlaşmaları, Filistinlilere işgal altındaki Batı Şeria'nın bazı bölgelerinde otonomi sağlıyor. Ancak, C Bölgesi olarak adlandırılan Batı Şeria'daki toprakların yüzde 60'ı İsrail sivil ve askeri idaresinin tam kontrolü altında. Buna tüm İsrail yerleşim birimleri de dahil.

Trump'ın planına göre ABD, İsrail'in bu bölgeleri ilhakına destek veriyor.

İsrail, 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda Doğu Kudüs dahil Batı Şeria'nın kontrolünü ele geçirdi ve o tarihten bu yana işgal altında tutuyor. Batı Şeria'da 250'den fazla yasa dışı Yahudi yerleşimi bulunuyor ve inşa edilen yerleşimlerde 600 binden fazla Yahudi yerleşimci yaşıyor.

ABD nasıl pozisyon aldı

İsrail'de peş peşe 3 seçim yapıldı. Üç sonuçsuz seçimin ardından 20 Nisan'da imzalanan Netanyahu-Gantz anlaşması, siyasi çıkmaza bir son verecek gibi görünüyor.

Amerika Birleşik Devletleri, İsrail'in Batı Şeria'nın çoğunu ilhak etme adımını tanımaya hazır olduğunu açıkladı. Bununla birlikte Washington, yeni kurulacak birlik hükümetinin Filistinlilerle müzakere etmesi gerektiğini bildirdi.

ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü önceki gün yaptığı açıklamada, "İsrail adımını tanımaya hazırız." ifadesini kullandı.

Gantz ve Netanyahu neyin üzerinde anlaştı?

Netanyahu, Trump'ın 'Yüzyılın Barış Planı' olarak tanımladığı planı, İsrail için "tarihi" bir fırsat olarak gördüğünü belirtiyor. Eski genelkurmay başkanı Gantz ise İsrail'in tek taraflı hareket etmesini endişe ile karşılıyor. Bu arada ABD dışında hiçbir ülke İsrail'in ilhak planına desteğini açıklamış değil.

Ortaklık anlaşmasında şu ifade yer alıyor:

"Başbakan (dönüşümlü göreve gelecek başbakan), ABD ile tam mutabakat içinde ve koordineli bir şekilde hareket edecek. Bölgesel istikrarı koruma, barış anlaşmalarını sürdürme ve gelecekteki barış anlaşmaları için çaba gösterme ihtiyacı da dahil olmak üzere İsrail devletinin güvenlik ve stratejik çıkarlarını gözetirken konuyla ilgili uluslararası diyalog yürütecekler. İsrail Başbakanı, ilhak planını 1 Temmuz'da onay için parlamentoya (Knesset) getirebilecek"

Neye yol açacak?

Ürdün Vadisi'nde 65 bin Filistinli ile yaklaşık 10 bin İsrailli yaşıyor. Buradaki Filistinlilerin akıbeti bilinmiyor. Ayrıca kendilerine İsrail belgeleri (vatandaşlığı) verilip verilmeyeceği belli değil.

Bölgede yer alan ancak anlaşmaya dahil edilmeyen ve yönetimi halen Filistinlilerde olan Eriha kenti de bulunuyor. Söz konusu ilhaka göre Eriha, etrafı İsrail'in ilhak ettiği topraklarla çevrili bir yerleşim birimi gibi kalacak.

Filistinlilerin ve uluslararası toplumun tepkisi

Filistin yönetimi, İsrail'in işgal altındaki Batı Şeria'yı ilhak planlarını görüşmek üzere Arap Birliği üyesi ülkelerin Dışişleri Bakanlarının acilen toplanmasını istedi. Devlet Başkanı Mahmud Abbas, İsrail'in, Filistin topraklarının herhangi bir parçasını kendi topraklarına ilhak etmesi halinde İsrail-ABD-Filistin arasındaki anlaşmaları iptal edilmiş sayacaklarını söyledi.

BM

Birleşmiş Milletler Orta Doğu Barış Süreci Özel Koordinatörü Nickolay Mladenov, İsrail'i işgal altındaki Batı Şeria'yı ilhak planları konusunda uyararak, bu tür bir adımın uluslararası hukuku ihlal edeceği, iki devletli çözümü bitireceği ve müzakerelerin yenilenmesine kapıları kapatacağını söyledi.

AB

Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de, İsrail'in her türlü "ilhak" girişiminin uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirterek, Birliğin gerekli adımları atmaya hazır olduğunu ifade etti.

REKLAM

İsrailli askeri uzmanlar

İsrailli eski üst düzey askeri uzmanlarca yapılan çağrıda, ilhak planının 1 Temmuz'da İsrail Meclisinde onaylanmasının ardından "durumun kontrolden çıkabileceği" ve Filistin Yönetimi ile güvenlik koordinasyonunun ortadan kalkacağı vurgulandı. Çağrıda ilhak planından vazgeçmenin İsrail'in geleceği için "acil ve şart" olduğu kaydedildi.

Ek kaynaklar • AFP, AA

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Pompeo'nun açıklamalarına Filistinlilerden tepki: ABD ara bulucu olamayacağını gösterdi

Arap Birliği: İsrail koronavirüs salgınını Filistin topraklarını ilhak için kullanıyor

İsrail, işgal altındaki Batı Şeria'da Filistinlilere ait sekiz bin dönüm araziye el koydu