Avrupa'nın gündemi ve AB-Türkiye ilişkileri açısından 2020 yılına bakış

Maske takan bir Avrupalı yılbaşı süslemeleri altında
Maske takan bir Avrupalı yılbaşı süslemeleri altında © AFP
By Sertaç Aktan
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button
Aşağıda yerleştirilen video haber linkini kopyalayın/yapıştırınCopy to clipboardCopied

Kronolojik sırayla Avrupa gündemini ve AB-Türkiye ilişkilerini ilgilendiren gelişmeleri başlıklar halinde hatırlayalım.

REKLAM

2020 dünyanın geri kalanı gibi Avrupa için de harika bir yıl olmadı.

Serbest dolaşım nedeniyle virüs salgını Avrupa'yı en kötü durumda olan yerlerden biri haline getirdi. İkinci dalga ile birlikte yıl sonundaki durum pandeminin başından bu yana en kötü noktaya ulaşmış halde.

Bununla birlikte tüm yıl boyunca Londra ve Brüksel Brexit sonrası için bir ticaret anlaşması üzerinde çalıştı ve müzakereler son ana kadar sürdü.

Taraflar yılın bitimine birkaç gün kala uzlaşmayı başardı ancak tüm parlamentoların tartışıp onaylaması için yeterli zaman kalmadı. Bu nedenle anlaşma tüm onayları alması için Şubat 2021 sonuna kadar geçici şekilde yürürlülüğe girecek.

Onaylanmaması halinde ise anlaşmasız Brexit gerçekleşecek ve tarafları zor bir duruma sokacak.

Anlaşmanın detayları henüz açıklanmadı ancak Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen İngiltere'nin AB kuralları ve standartlarına uymayı kabul ettiğini, uyulmadığı takdirde de AB'nin müdahale etmek için etkili araçlara sahip olduğunu belirtti.

Bu da Londra'nın iki kırmızı çizgisinin geçildiği anlamına geliyor.

Bunlarla birlikte Macaristan ve Polonya'nın AB değerlerinden iyice uzaklaşması ve problemli üyeler haline gelmeleri 2020'nin en önemli AB gündemlerinden biri oldu.

Çünkü haklarında hali hazırda ihlal prosedürleri bulunan bu iki ülke mali fonlardan yararlanmak için getirilmek istenen 'hukukun üstünlüğü' koşulunu kabul etmeyerek Covid-19 kurtarma paketinin de içinde olduğu bütçeyi veto ettiler.

AB vetoları aşmak için bu iki ülkeyi dışlayan ayrı bir grup oluşturma seçeneğini kabul edince de geri adım atarak onay vermek zorunda kaldılar ancak bu durum birliğe aylar kaybettirdi.

Dış ilişkilerde de ABD'deki Trump hükümeti ile olan mesafeli tutum devam ederken, Doğu Akdeniz'de Türkiye ile hatlar sürekli gerildi.

Benzer şekilde gerek göçmen konusu gerek Libya'daki gelişmeler gerekse Azerbaycan-Ermenistan çatışması sırasında alınan pozisyonlar Türkiye'yi 2020 boyunca AB'nin öncelikli gündem maddeleri arasında tuttu.

Ayrıca başta Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş olmak üzere AB'den ve Türkiye'nin de üyesi olduğu Strazburg'daki Avrupa Konseyi'nden yıl boyunca pek çok kez siyasi tutuklular ve gazetecilerin serbest bırakılması için çağrılar geldi.

Şimdi gelin kronolojik sırayla Avrupa gündemini ve AB-Türkiye ilişkilerini ilgilendiren gelişmeleri başlıklar halinde hatırlayalım:

Ocak

Avrupa Birliği'nde 2020 yılı Hırvatistan'ın üye olmasından bu yana ilk defa dönem başkanlığını alması ile başladı.

21 Ocak'ta bir önceki yıl Türkiye’ye kredi vermeyi durduran Avrupa Yatırım Bankası (AYB), 2020'de de çok kısıtlı bir kredi politikası uygulayacağını açıkladı.

29 Ocak'ta Avrupa Parlamentosu Brexit antlaşmasını onayladı.

Ocak ayı sonunda Avrupa'da ilk koronavirüs vakaları tespit edildi.

REKLAM

Çin'de yayıldığı duyulan bu virüs için ilk 10 milyon Euroluk araştırma bütçesi ayrıldı ama elbette Avrupa bundan çok daha fazlasını ayırması gerekeceğini o sırada henüz bilmiyordu.

Rum kesiminin, Brüksel'i Doğu Akdeniz'de petrol ve doğal gaz araması yapan Türkiye'ye karşı daha sert tutum almaya zorlama girişimleri Ocak ayında da devam etti.

Rumlar Kırım'daki Moskova yanlısı yetkililere yönelik AB yaptırımlarının uygulanmasını engelledi.

Daha sonra Belarus kınama ve yaptırımları konusunda da Rumlar benzer stratejiler izledi.

Yunanistan da aynı şekilde yıl boyunca Türkiye'ye sondaj girişimleri nedeniyle sert yaptırımlar uygulanması için baskıda bulundu ancak önce Ekim sonra da Aralık ayındaki zirvelerde bu olası yaptırımlar iki kez ertelendi.

REKLAM

Şubat

Şubat ayı itibarı ile başta güney Avrupa olmak üzere kıta genelinde her ülkede Covid-19 vakaları görülmeye başlandı ve ay boyunca ülkeler çeşitli ulaşım ve dolaşım kısıtlamaları getirdiler.

Ancak önlemler ve standartlar konusunda bir birlik yoktu. Avrupa'da panik giderek yükseldi.

19 Şubat tarihinde Almanya'nın batısındaki Hanau kentinde düzenlenen iki silahlı terör saldırısında dokuz kişi öldü. Hayatını kaybedenlerden beşinin Türkiye kökenli olduğu ve saldırının ırkçı nitelik taşıdığı açıklandı.

20 Şubat'ta AB Suriye rejiminin İdlib saldırılarına yönelik bir deklarasyon yayınladı ve "Bu yaşananlar kabul edilemez" mesajı vererek saldırıların sorumluları için Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'ni işaret etti.

Mart

2 Mart tarihinde Avrupa Komisyonu tarafından ilk kez 'Koronavirüs ile mücadele ekipleri' oluşturuldu ve tüm Avrupa'da Covid-19 önlemleri ve alarm seviyeleri genel bir standarda bağlanarak üye ülkeler arasında tam işbirliği sağlandı.

REKLAM

4 Mart'ta Avrupa Komisyonu 2050 yılına kadar Avrupa'yı karbon-nötr hale getirecek ve tüm üye ülkeler için bağlayıcı olacak olan Avrupa İklim Yasası'nı teklif etti.

13 Mart'ta Covid-19'un neden olduğu ekonomik zararları telafi edecek ilk koordineli finansal önlem paketi oluşturuldu.

23 Mart'ta AB maliye bakanları, ülkelerin salgın ile daha rahat mücadele edebilmesi için AB bütçe kurallarını gevşetme konusunda uzlaştı.

26 Mart'ta Avrupa Parlamentosu olağanüstü toplantı yaparak Covid-19 önlemlerini görüştü. Bu toplantıda parlamenterler birlik tarihinde ilk kez uzaktan oylama yaptı.

Aynı günlerde devlet liderleri de ilk telekonferans zirvelerini gerçekleştirdiler. Bu sanal zirvede Hırvatistan'daki deprem, AB sınırlarında yaşanan göçmen sorunu ve genişleme konuları ele alındı.

REKLAM

Liderlerin Arnavutluk ve Kuzey Makedonya ile üyelik müzakerelerini başlatma kararı Parlamento'da da kabul edildi.

30 Mart'ta AB salgın nedeniyle büyük maddi kayıplar yaşayan havayolu şirketlerine yardım paketi hazırladı.

Aynı gün AB-Vietnam arasındaki serbest ticaret anlaşması onaylandı. Bu antlaşma AB'nin gelişmekte olan bir ülkeyle imzaladığı en geniş kapsamlı serbest ticaret anlaşması oldu.

Nisan

2 nisan tarihinde Avrupa Adalet Divanı göçmenleri kabul etmeyen Macaristan, Polonya ve Çekya'yı suçlu buldu.

8 Nisan'da Avrupa Komisyonu pandemi ile mücadele için ihtiyaç duyan üye ülkelere 15 milyar euroluk destek paketi oluşturdu.

REKLAM

14 Nisan'da da Avrupa Konseyi bu pakete 3 milyar euro daha eklenmesine karar verdi.

17 Nisan tarihine kadar Avrupa Birliği dünyanın farklı yerlerinde salgın kısıtlamaları nedeniyle mahsur kalan yarım milyon AB vatandaşını özel izinler ve uçuşlarla Avrupa'ya evlerine ücretsiz olarak geri getirdi.

23 Nisan'da AB liderleri üye ülkeler, iş dünyası ve çalışanlar için 540 milyar euroluk finansal destek paketi üzerinde uzlaştı.

Daha büyük bir Covid kurtarma fonu için de çalışmalar başladı.

28 Nisan'da da AB ve Meksika Serbest Ticaret Antlaşması müzakerelerinde uzlaşmaya vardı.

REKLAM

Mayıs

Mayıs ayının ortasına gelindiğinde AB üye ülkelerin kademeli olarak seyahat kısıtlamalarını kaldırmaları için yöntem ve yönetmelikler yayınladı.

Bu şekilde turizm sezonu ile ekonominin yeniden canlanması hedeflendi.

O dönem makul görünen ve fazla itiraz ile karşılaşmayan bu karar yıl sonuna doğru ikinci dalgaya sebep olacaktı.

27 Mayıs'ta Covid-19 Kurtarma Fonu 750 milyar Euro olarak belirlendi ve 2021-2027 AB bütçesi içerisine eklendi.

Bu şekilde AB'nin 7 yıllık toplam bütçesi 1,85 trilyon euroya ulaştı.

REKLAM

Haziran

Haziran ayının başında Avrupa Birliği iki önemli yeni büro kurdu.

Bunlardan ilki organize suç örgütleri ile kıta çapında mücadele edecek olan Avrupa Finansal ve Ekonomik Suçlar Merkezi,

diğeri de başta Covid-19 ile ilgili olmak üzere insanları önemli konularda dezenformasyona maruz bırakmayı amaçlayanlara karşı alanında uzman kişilerden oluşan Avrupa Dijital Medya Gözlemciliği bürosu.

Temmuz

Almanya'nın dönem başkanlığını aldığı Temmuz ayında Berlin'in sloganı 'Avrupa'nın toparlanması için hep birlikte' oldu. (Together for Europe's Recovery)

3 Temmuz'da Avrupa Komisyonu Covid-19 vakalarında kullanılmak üzere ilk kez Remdesivir adlı ilacı onayladı.

REKLAM

8 Temmuz'da AB'nin 2050 iklim hedefleri çerçevesinde enerjinin geleceğine yönelik olarak 'Avrupa Temiz Hidrojen İttifakı' planı açıklandı.

Elektrikli araçlar kadar hidrojen teknolojisine de yatırım yapılması ve bu şekilde alternatifler geliştirilmesi amaçlanıyor.

17-21 Temmuz tarihleri arasında AB liderleri 5 ay sonra ilk kez Brüksel'de yüz yüze bir zirve gerçekleştirdi ve hem 7 yıllık bütçe hem de Covid kurtarma fonunun miktarı üzerinde anlaşma sağlandı.

Bu zirvede AB'nin finansal prensipleri ile hukukun üstünlüğü prensibi yan yana vurgulandı ve AB değerlerine saygı gösterilmesinin önemi hatırlatıldı.

30 Temmuz'da AB tarafından ilk defa özel ve tüzel kişilere siber saldırı gerekçesiyle yaptırım uygulandı.

REKLAM

Ağustos

Ağustos ayının başında Avrupa Komisyonu Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta meydana gelen patlama sonrası yardım eli uzatmak için toplamda 63 milyon euro ayırdı.

19 Ağustos'ta AB liderleri Belarus gündemi ile acil sanal zirve gerçekleştirdi.

9 Ağustos'ta gerçekleşen Belarus seçimleri ve sonrasında yaşananlar nedeniyle Belaruslu yetkililere ilk yaptırım kararları alındı.

Bu zirve ve sonrasında Belarus'taki durum yılın geri kalanında da AB'nin gündeminde olmaya devam etti.

21 Temmuz'da AB ve ABD arasında 20 yıl aradan sonra ilk kez gümrük tarifelerini azaltma konusunda anlaşmaya varıldı.

REKLAM

27 Temmuz'da Avrupa Komisyonu Covid-19 aşısı üretmekte olan AstraZeneca ile ilk anlaşmayı imzaladı. Daha sonra buna benzer 5 firma ile daha anlaşmalar yapıldı.

Eylül

1 Eylül itibarı ile tüm taşıtlara ilişkin yeni çevre ve güvenlik standartları tüm AB'de uygulamaya girdi. Çok sayıda eski aracın devri kapandı.

19 Eylül'de AB'den Libya'ya silah ambargosunu delen biri Türk üç şirketi yaptırım listesine aldı.

24 Eylül'de AB Lukaşenko'nun yeni dönem cumhurbaşkanlığını tanımadığını açıkladı

27 Eylül'de yapılan referandumda İsviçre halkı AB ile olan serbest dolaşım anlaşmasını yürürlükte tutma kararı aldı.

REKLAM

30 Eylül'de ise Avrupa Komisyonu AB üyelerine yönelik birlik tarihindeki ilk 'Hukukun üstünlüğü' raporunu yayınladı. Rapora göre birçok üye temel konularda AB standartlarını karşılayamıyor.

ve son olarak Euro Bölgesi'nde Mayıs ayından bu yana düşen enflasyon eylül ayında da negatif olarak açıklandı.

Ekim

Ekim başında yayınlanan Avrupa Komisyonu 2020 İlerleme Raporu'na göre Türkiye'nin artık ilerlemediği aksine gerilemekte olduğu ifade edildi.

12 Ekim'de AB'nin Libya delegasyonu Türkiye-Libya arasındaki deniz yetki anlaşmasının deniz hukukuna aykırı olduğunu ileri sürdü.

15 Ekim tarihinde AB, Putin yönetiminden 6 isme muhalif Aleksey Navalny'nin zehirlenmesi konusunda yaptırım kararı aldı.

REKLAM

16 Ekim'de Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve İspanya, İsrail'in Batı Şeria'daki yeni konut inşasına evam etme kararını tanımadıklarını belirten ortak bir yazılı açıklama yaptılar.

Yine 16 Ekim'de Fransa'da sınıfta Charlie Hebdo karikatürlerini gösteren bir öğretmenin başı kesilmesi sonrası Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un yaptığı konuşma ve bu konuşmaya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın verdiği sert karşılık iki ülke ilişkilerini germenin yanı sıra AB-Türkiye ilişkilerini olumsuz etkiledi.

Birkaç hafta süren ve tırmanan tansiyon Fransız mallarına boykot çağrısına kadar vardı. Macron ise Türkiye ile olan gümrük birliğinin sonlandırılmasını istedi.

22 Ekim'de İspanya 1 milyon Covid-19 vaka sayısını geçen ilk Avrupa ülkesi oldu

23 Ekim'de Brüksel Fransa'yı yeni güvenlik yasası konusunda uyardı ve polislerin görüntülerini yayınlamayı kısıtlayan bu yasanın basın özgürlüğünü tehdit ettiği belirtildi.

REKLAM

30 Ekim'de AB ülkeleri Covid-19 aşısının tüm Avrupa'da aynı anda ve aynı koşullarda dağıtılmasını öngören prosedürleri üzerinde anlaştı.

Kasım

2 Kasım'da Avusturya’nın başkenti Viyana’da 4 kişinin hayatını kaybettiği ve çok sayıda insanın yaralandığı bir IŞİD saldırısı gerçekleşti.

4 Kasım'da Polonya'da dev protestolara neden olan ve Avrupa'da tepki çeken kürtaj yasasında hükümet geri adım attı.

6 Kasım'da AB Belarus'un tartışmalı lideri Lukaşenko'yu yaptırım listesine aldı. Aynı gün Türkiye'de iki kişiye uygulanan Doğu Akdeniz yaptırımları bir yıl daha uzatıldı.

10 Kasım tarihinde Avrupa Birliği yönetimi, terörle mücadele için Avrupa'da yeni önlemler alma konusunda mutabık kaldı.

REKLAM

Bu çerçeve altında Schengen bölgesi reformu, AB sınırlarına giriş çıkışların daha sıkı kontrolü ve Avrupa'da imamların eğitilmesi için yeni bir kurumun oluşturulması gibi başlıklar yer aldı.

12 Kasım'da Avrupa Birliği hükümetleri Avrupa Yatırım Bankası için 1 trilyon euroluk iklim fonunu onayladı.

13 Kasım'da ilk olarak Euronews Türkçe'nin elde ettiği Avrupa Parlamentosu Türkiye taslak raporunda Raportör Nacho Sánchez Amor, ilişkilerde tarihi dibin görüldüğünü kayda geçirdi.

AB 20 Kasım'da para ve yatırım karşılığı ‘altın pasaport’ veren Kıbrıs Rum Kesimi ve Malta aleyhine yasal süreç başlattı.

22 Kasım'da AP'nin Sakharov ödülünün Belaruslu muhalif kadın siyasetçi Svetlana Tikhanovskaya'ya verileceği açıklandı.

REKLAM

23 Kasım'da Libya'ya giden bir Türk kargo gemisine Alman fırkateyni müdahale etti.

29 Kasım'da Karadağ ve Sırbistan karşılıklı olarak büyükelçilerini sınır dışı etme kararı aldı.

Aralık

1 Aralık'ta Macaristan'da muhafazakar sağ iktidarın eşcinsellik karşıtı olarak bilinen tanınmış bir üyesinin Brüksel'de eşcinsel seks partisinde olduğunun ortaya çıkması Avrupa'nın gündemine oturdu.

7 Aralık'ta AB Venezuella'daki seçim sonuçlarını tanımadığını açıkladı.

Ayrıca dışişleri bakanları toplantısında insan hakları ihlallerine karşı AB'nin yaptırım uygulayabileceği 'küresel insan hakları yaptırım rejimi' kabul edildi.

REKLAM

ve son olarak AB devlet liderleri Aralık zirvesinde Türkiye'ye olası sert yaptırımlar Mayıs 2021'e ertelendi ve sadece var olan yaptırım listesinin genişletilmesi kararlaştırıldı.

Bununla birlikte Türkiye dahil pek çok konuda ABD'deki yeni Biden yönetimi ile eş güdümlü hareket edileceği sinyalleri verildi.

Zirvede ayrıca terörle mücadele kapsamında yabancı devletlerin etkisi altında olan, finansmanları şeffaf olmayan ulusal, yerel, sivil ve dini tüm organizasyon ve kurumlara büyüteç tutulacağı kaydedildi.

Avrupa için 2020 böyle geçti. 2020 yılında dünyada ve Türkiye'de neler oldu bunlara ilişkin dosyaları da tr.euronews.com'u ziyaret ederek görebilirsiniz.

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Kazalarla anılan Boeing 737 Max, 20 ay sonra ABD'de ilk kez yolcu taşıdı

Covid-19 salgınında 'başlık parası' için çocuk gelinlerin sayısı arttı

Bir sonraki salgını önlemek için bilim insanları çalışmalarını yarasalara yoğunlaştırdı