Avrupa Birliği ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki üniversitelerde rektör seçimi sürecine kimler dahil oluyor ve atamalar hangi merci tarafından yapılıyor?
REKLAMCumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2 Ocak'ta Resmi Gazete'de yayınlanan 5 atama kararı ile birlikte son bir yılda toplam 27 üniversiteye rektör atadı.
Boğaziçi Üniversitesi öğrencileri, Cumhurbaşkanı'nın 2015 seçimlerinde AK Parti İstanbul adayı olan Prof. Dr. Melih Bulu'yu üniversitelerine rektör olarak atamasına tepki gösterdi.
Peki, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki (ABD) üniversitelerde rektör seçimine kimler katılıyor ve atamalar kim tarafından yapılıyor?
Üniversite personeli ve öğrencilerin seçime katılımı
Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi'nde yayımlanan 'Türkiye, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Üniversite Yönetimlerinin Karşılaştırılması' adlı akademik çalışmaya göre Türkiye’de üniversite rektörlerinin seçimi profesör, doçent ve yardımcı doçent düzeyindeki akademisyenlerin oyları ile sınırlandırılıyor.
AB ülkelerinde ve ABD’de ise seçim sürecine idari personel, öğretim görevlileri ve öğrenciler de dahil oluyor.
Türkiye'de rektörlerin atanma süreci Yüksek Öğretim Kurulunun tercihi ve Cumhurbaşkanı'nın onayı ile gerçekleşiyor.
ABD'de farklı yönetim modelleri uygulanıyor:
- Amerika Birleşik Devletleri'nde Anglo-sakson yönetim modelini uygulayan üniversitelerde rektör, üniversite yönetim kurulu tarafından ve üniversite dışından seçiliyor. Rektör, Eğitim Bakanı tarafından atanıyor.
- Harvard Üniversitesi'nin kendine özgü bir modelinde rektör ataması mezunlar derneği tarafından yapılıyor.
- New York State Üniversitesi'nde ise rektörü üniversite personeli seçiyor, atanma işlemi mütevelli heyeti tarafından yapılıyor.
İngiltere
İngiliz üniversitelerinde rektör, profesörlerin haricinde özel sektör temsilcileri ve öğrencilerin de üye olduğu üniversite komiteleri tarafından aday gösteriliyor ve üniversite konseyi tarafından süresiz olarak atanıyor.
AB ülkeleri
- Almanya: Aralarında öğrenci temsilcilerinin de olduğu üniversite kurulu, rektör adayını belirleyip Eyalet eğitim bakanının onayına sunuyor. Rektör atama yetkisine sahip Eyalet eğitim bakanı, belirlenen adayı veto ederse kurul yeni bir aday belirliyor.
- Fransa: Rektör, öğretmen, öğrenci ve akademik personelden oluşan kişilerce seçilerek üniversite konseyine sunuluyor.
- Hollanda: Özel üniversitelerde rektör mütevelli heyeti tarafından atanırken kamu üniversitelerinde adaylar Bakanlar Kurulu tarafından tespit ediliyor ve Kraliçe adına Eğitim Bakanı tarafından atanıyor.
- İtalya: Rektör seçimine okul idaresi, akademik kadro ve öğrenci temsilcileri katılıyor ve atama Eğitim Bakanı tarafından yapılıyor.
- Yunanistan: Seçiciler kurulunun üniversitenin profesör ve doçentleri arasından seçtiği rektör Eğitim Bakanı tarafından atanıyor.
- İsveç: Aralarında bir öğrenci temsilcisinin bulunduğu 11 üyeli Üniversite Yönetim Kurulu'nun görüşü alınarak Bakanlar Kurulu tarafından atanıyor.