SEB Research firmasından stratejist Per Hammarlund, geçtiğimiz aylarda yaptığı açıklamada "Yetkililer (Türkiye) iki seçenekle karşı karşıya kalacak. Ya piyasaları stabilize etmek için faiz kullanacaklar ya da sermaye kontrolü empoze edecekler" dedi.
REKLAMMerkez Bankası Başkanı Naci Ağbal'ın görevden alınması sonrası TL'de yeniden başlayan değer kaybı sürüyor. Farklı bir faiz politikası benimseyen Şahap Kavcıoğlu'nun atanması sonrası geçen süre içinde Dolar/TL kurunun yükselişinin önüne geçilemiyor.
Dolar/TL kurunda görülen ani değişim "sermaye kontrolü" getirilebileceği yönünde söylentileri de beraberinde getiriyor.
SEB Research firmasından stratejist Per Hammarlund, Reuters'a yaptığı açıklamada "Yetkililer (Türkiye) iki seçenekle karşı karşıya kalacak. Ya piyasaları stabilize etmek için faiz kullanacaklar ya da sermaye kontrolü empoze edecekler" dedi.
Hammarlund ayrıca "Sermaye kontrolü seçeneği daha yüksek" diye konuştu.
Kredi derecelendirme kuruluşu S&P Global de, Türk Lirası ve finansal piyasalar üzerindeki baskının artmaya devam etmesi halinde Türkiye'nin ek sermaye kontrolleri getirme riskinin artacağı uyarısında bulundu.
Ekonomik krizlere çözüm aracı olarak değerlendirilen sermaye kontrolü nedir?
Sermaye kontrolleri, belirli bir bölgeden, örneğin bir ülkeden sermaye girişini ve çıkışını kontrol etmeye yönelik yasal veya düzenleyici önlemler olarak biliniyor. Böylelikle yurtiçi ekonomiye giren ve çıkan yabancı sermaye akışını sınırlamış oluyor.
Bu önlemler genellikle, bir para biriminin döviz kurunu kontrol etmek adına veya sermaye kaçışını önlemek için alınıyor.
Bu kontroller vergileri, tarifeleri, mevzuatı, hacim kısıtlamalarını ve piyasaya dayalı kuvvetleri içeriyor. Sermaye kontrolleri, hisse senetlerini, tahvilleri, bonoları ve yabancı para cinsinden yapılan ticareti etkileyebiliyor.
Bir hükümet sermaye kontrolü ile yatırımcıların yabancı para cinsinden varlık edinmelerine engel getirilebileceği gibi yabancıların da yerel varlıkları almasının önüne geçilebilir.
Sermaye kontrolü neden eleştiriliyor?
Sermaye kontrolü, para biriminin sermaye akışına daha hassas olan gelişmekte olan ülke ekonomileri tarafından uygulanıyor.
Sermaye kontrolü ile volatilite sorunu yaşayan döviz kurunun kontrol edilmesi adına bazı ekonomistler bu politikanın ekonominin güvenliğini artırdığı savunuyor.
Ancak verimliliği düşürdüğünü ve ekonomik gelişmenin önüne geçtiği de birçok kişi tarafından da eleştiriliyor.
Gelişen ve globalleşen ekonomide finansal piyasaların birbirine entegre bir hale gelmesiyle sermaye kontrolleri büyük ölçüde devreden çıktı.
Uzun yıllardır gelişmiş ekonomilerde sermaye kontrolü politikaları uygulanmıyor.
Fakat ekonomide kriz döneminde girildiğinde sermaye kontrolü kararı alınabiliyor. Genelde sermaye kontrolü son çözüm olarak değerlendiriliyor.
Yakın zamanda hangi ülkeler sermaye kontrollü uyguladı?
En son sermaye kontrolü kararı alan ülke Arjantin olmuştu. Eylül 2019'de Arjantin hükümetinin kısa süreli borcunu ödemekte sıkıntı çekmesi üzerine ülkeden 3 milyar dolar değerinde yabancı para çıktı.
Ülkedeki yabancı para rezervlerinin azalması ve yabancı para cinsinden borç ödemelerinin aksaması hükümetin bu kararı almasına neden oldu.
REKLAMYunanistan'da ortaya çıkan borç krizi sonrasında Avrupa Merkez Bankası'nın 29 Haziran 2015'te Yunanistan'a verdiği desteği dondurma kararıyla Yunanistan bankalarını kapatarak sermaye kontrolü politikalarını devreye sokmuştu. Atina'nın sermaye kontrolü politikası toplam 4 yıl sürdü.
Euro bölgesinde olan Kıbrıs, 2012'de bankacılık krizine cevabının bir parçası olarak 2013 yılında geçici sermaye kontrolleri uygulamaya başladı. Nisan 2015'te sermaye kontrolleri kaldırıldı.
2008'deki krizden en çok etkilenen ülkelerden İzlanda, IMF'nin tavsiyesi üzerine bir takım sermaye kontrolleri uygulamaya başladı.