Avusturya’nın başkenti Viyana’da İran nükleer anlaşması ve ABD’nin bu anlaşmaya geri dönmesinin görüşüleceği toplantı yarın başlayacak
REKLAMAvusturya’nın başkenti Viyana’da İran nükleer anlaşması ve ABD’nin bu anlaşmaya geri dönmesinin görüşüleceği toplantı salı günü başlayacak.
Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan İran nükleer anlaşmasına taraf Almanya, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve İran’dan diplomatların katılımıyla gerçekleştirilecek toplantıya Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi adına AB Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreter Yardımcısı ve Siyasi Direktörü Enrique Mora başkanlık edecek.
İran nükleer anlaşmasının seyrini ele almak üzere taraf ülkelerin temsilcilerinin katılımıyla belirli periyotlarda gerçekleştirilen KOEP Ortak Komisyonu, ABD’nin 2018’de tek taraflı olarak nükleer anlaşmadan çekilme kararı ve İran'a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya başlaması sonrasında anlaşmayı hayatta tutmak ve yaptırımlardan Avrupalı yatırımcıların etkilenmesini önlemeye odaklandı.
İran’ın KOEP kapsamında yerine getirmesi gereken taahhütleri kademeli olarak askıya alması ve gönüllü olarak uyguladığı Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) EK Protokol’ünü uygulamama kararı nükleer anlaşmaya yönelik umutların azalmasına neden oldu.
Biden yönetiminden olumlu sinyaller
Ancak ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin göreve başlamasıyla nükleer anlaşmaya dönebileceklerinin sinyallerini vermesi, atmosferin yumuşamasına yol açtı.
KOEP Ortak Komisyonu, 2 Nisan Cuma ABD’nin anlaşmaya dönme ihtimalini tartışmak üzere video konferans yönetimle gerçekleştirdiği toplantıda, yaptırımların kaldırılması ve nükleer faaliyetlere ilişkin tedbirlerin görüşülmesi için 6 Nisan’da Viyana’da yüz yüze olarak bir araya gelme kararı aldı.
ABD’nin anlaşmaya dönüşünün görüşüleceği toplantıda KOEP’e taraf ülkelerin temsilcileri ABD’li yetkililerle ayrı ayrı görüşecek.
ABD, İran ile doğrudan görüşmeye hazır
Yarınki toplantıda İran ve ABD’nin doğrudan görüşmesi beklenmiyor ancak Washington yönetimi bu ülkeyle doğrudan görüşmeye de hazır olduklarını duyurdu.
Uzmanlar, toplantıdan beklentilerin somut bir sonuç elde edilmesinden ziyade tarafların yakınlaşması açısından önemli olduğuna işaret ederek, nihai karar için daha uzun bir zamana ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekiyor.
Beyaz Saray'dan "İran konusunda duruşumuz değişmedi" mesajı
Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, görüşme öncesi, "ABD Başkanı Joe Biden'ın, İran ile müzakerelere nasıl yaklaşacağımız ya da yaklaşmamız gerektiği konusunda duruşu değişmedi." açıklamasında bulundu. Psaki, Beyaz Saray'da düzenlediği günlük basın toplantısında gündemi değerlendirdi ve gazetecilerin sorularını yanıtladı. Bir gazeteci Viyana’da İran nükleer anlaşması ve ABD’nin bu anlaşmaya geri dönmesinin görüşüleceği toplantıların yarın başlayacağını anımsatarak, Biden'ın nükleer anlaşmaya geri dönme sürecinin uzamasından dolayı hayal kırıklığına uğrayıp uğramadığını sordu.
Psaki, diplomasinin zaman gerektirdiğini vurgulayarak, "Şu anda bu anlaşmaya geri dönüş sürecinin ne kadar süreceğine ya da bizi neler beklediğine ilişkin bir tahminde bulunamam. Şimdilik Avrupalı müttefiklerimi üzerinden dolaylı görüşmeler olacak ve diplomasi bizim önceliğimiz olmaya devam edecek." yanıtını verdi. Biden'ın İran'a yönelik yaptırımların kaldırılması konusunda bir politika değişikliğine gidip gitmeyeceğinin sorulması üzerine Psaki, "Biden'ın, İran ile müzakerelere nasıl yaklaşacağımız ya da yaklaşmamız gerektiği konusunda duruşu değişmedi. Gelecek günlerde, İran'ın nükleer anlaşmanın şartlarına geri dönmesi için atması gerektiği adımlar konuşulacaktır. Bundan sonra da ABD'nin yaptırımlar konusundaki adımları görüşülebilir. Şu anda görüşmelerin çok başındayız." değerlendirmesinde bulundu.
Nükleer anlaşma
Ortak Kapsamlı Eylem Planı, İran'ın nükleer faaliyetlerinin denetlenmesi ve düzenlenmesi, bunun karşılığında yaptırımların kaldırılması amacıyla Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) daimi üyeleri ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin'in yanı sıra Almanya ve AB ile İran arasında 2015'te imzalanmıştı.
ABD'nin İran'a uyguladığı yaptırımlardan AB'li yatırımcıların etkilenmemesi ve bu ülkeyle ticari ilişkilerin sürdürülmesi için Almanya, Fransa ve İngiltere tarafından INSTEX adı verilen bir mekanizma 2019'da hayata geçirilmiş ve bu kapsamda ilk para transferi ve ticari faaliyetler de gerçekleştirilmişti.
Anlaşmayla ilgili görüşmelerin yapıldığı Viyana'da mevcut katılımcıların son yüz yüze toplantısı Şubat 2020'de düzenlenmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı, 3 Nisan'da anlaşmanın taraflarının "ABD'nin nükleer anlaşmaya dönmesi konusunda" İranlı yetkililerle yaptığı toplantıdan memnuniyet duyduğunu açıklamıştı.