Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) son yönetmeliğine göre kripto varlıklar ödemelerde doğrudan veya dolaylı olarak kullanılamayacak. Peki TCMB'nin aldığı son karar ne anlama geliyor? Türkiye'de kripto para yasaklandı mı? Yatırımcılar açısından bu kararı nasıl değerlendiriyor?
REKLAMDünyada geleneksel yatırımcıların başta Bitcoin olmak üzere kripto paralara yönelmesi ile bu piyasada rekor seviyelerde ticaret hacmi yaşanıyor. Dev şirketler işlemlerini kripto para üzerinden yapacağını açıkladı.
Türkiye'de de son yıllarda para piyasalarındaki dalgalanmalar sonrası kripto para birimlerine olan talepte büyük artış meydana geldi.
Ancak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) son yönetmeliğine göre kripto varlıklar ödemelerde doğrudan veya dolaylı olarak kullanılamayacak.
Peki TCMB'nin aldığı son karar ne anlama geliyor? Türkiye'de kripto para yasaklandı mı? Yatırımcılar açısından bu kararı nasıl değerlendiriyor?
TCMB neden kripto para kararı aldı?
TCMB'nin açıklamasında kripto para ile ödeme yapılmasının taraflar açısından riskli olduğu alanlar şu şekilde sıralandı:
- Kripto varlıklar herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi değil
- Merkezi bir muhatap yok
- Piyasa değerleri aşırı oynaklık gösteriyor
- Anonim yapıları dolayısıyla yasa dışı faaliyetlerde kullanılabilme riski var
- Cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz kullanılabilmesi durumu sözkonsu,
- İşlemleri geri dönülemez nitelikte
Yönetmelikle ne amaçlanıyor?
TCMB'nin Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik'i, 30 Nisan'da yürürlüğe girecek.
Yine TCMB'nin açıklamasına göre yönetmelik ile ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamasına, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmemesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amaçlanıyor.
Kripto para yasaklandı mı?
Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç, "Kripto para yasaklanmadı, kripto varlık kavramı tanımlandı ve kullanım esasları belirlendi" dedi.
Koç konuyla ilgili sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
- Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelik çarpıtılmadan, iyi yorumlanmalı.
- Kripto para yasaklanmadı, kripto varlık kavramı tanımlandı ve kullanım esasları belirlendi.
- Çarpıtılan yorumların aksine belirlenen usul ve esaslar tamamen vatandaşımızı koruma amaçlıdır. Merkez Bankası, kripto paraların ödeme maksatlı kullanımını engelleyerek spekülatif hareketler nedeniyle oluşabilecek mağduriyetlerin önüne geçti.
- Bugüne kadar Türkiye’den blokzincir konusunda 30'un üstünde patent başvurusu yapıldı. Türkiye, oyun ve elektronik ticarette olduğu gibi finansal teknoloji alanında da unicornlar çıkaracaktır.
Borsalarda alım-satım işlemleri yasaklanıyor mu?
Düzenlemeye kripto paraların alım-satımına yönelik yasak geldiği yönünde görüşler dile getirildi. Ancak düzenlemede bu yönde bir yasak söz konusu değil.
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener de Merkez Bankası'nın söz konusu adımının ana nedeninin 'kripto paralara yatırım yapanları korumaya yönelik'.
Kripto paraya aracılık yapan aracı kurumların KYC'lerinin şeffaf bir şekilde toplanabilmesinin amaçlandığını belirten Şener, "Bu, yapılan yatırımların engellenmesine dönük ya da kontrol altına alınmasına dönük bir düzenleme değil." diyor.
Sektör temsilcileri ne diyor?
Sektör temsilcileri, düzenlemenin kripto varlıklara yönelik değil, ödeme sistemlerine ve elektronik para kuruluşlarına ilişkin yapıldığına işaret ediyor.
BtcTurk Üst Yöneticisi (CEO) Özgür Güneri, yönetmeliğin detaylarına bakıldığında, kripto varlıklara veya platformlara yönelik değil, ödeme sistemlerine ve elektronik para kuruluşlarına ilişkin bir düzenleme olduğunun anlaşıldığını söyledi.
Güneri, düzenlemenin iki başlığının olduğunu belirterek, "Bunlardan biri ödeme sistemlerinde kripto varlıkların kullanılması, diğeri de elektronik para kuruluşlarından bizim gibi platformlara fonların transfer edilmesi veya bunun çerçevesinde sunulacak hizmetler." dedi.
Güneri, Türkiye'de çok başarılı elektronik para kuruluşlarının bulunduğunu ifade ederek, şunları kaydetti:
"Kripto varlıklar da yeni gelişen bir alan. Dolasıyla mevcut yapı içerisinde bu iki yeni gelişen finansal teknolojiler (fintek) alanının bugün birbiriyle çok yan yana gelmesi konusunda regülasyonun bazı çekinceleri olduğunu yorumluyorum. Önümüzdeki dönemde kripto varlıklara ilişkin genel hatlarıyla düzenlemenin olacağını ve bunun sektörün lehine yapılacağını düşünüyorum."
Özgür Güneri, yapılan düzenlemede kripto para yatırımcıları açısından herhangi bir olumsuz gelişmenin olmadığını vurgulayarak, "Bu çerçevede de banklarla iş birliğimiz ve hizmetlerimiz kesintisiz devam ediyor. Genel hatlarıyla bakıldığında BtcTurk'e yatırılan ve çekilen tasarrufların önemli bir kısmı bankalar kanalıyla gerçekleşiyor. Bugün de kullanıcıların banka kanalını kullanarak 7 gün 24 saat para yatırma ve çekmesinin önünde hiçbir engel yok. Kullanıcılar tarafında bir mağduriyet söz konusu değil." ifadelerini kullandı.
REKLAMGeç saatlerde duyurulan düzenlemenin kripto para yatırımcıları tarafından şaşkınlıkla karşılandığını belirten Icrypex Hazine Uzmanı Gökçe Çalışan ise yönetmeliğin kripto paraların yasaklanması ile ilgisi olmadığını belirtiyor.
Yönetmelik ile kripto varlıkların doğrudan ya da dolaylı olarak ödeme işlemlerinde kullanılmasının yasaklandığını vurgulayan Çalışan, "Bundan sonra ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto para platformlarına fon aktarımına aracılık edemeyecek. Yatırımcılar, kripto para platformlarına yalnızca bankalar aracılığı ile para transferi yapabilecekler." dedi.
Gökçe Çalışan, kripto paraların dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye'de de muhasebeleşme ve vergilendirme konularının henüz netleşmediğine dikkat çekiyor:
"Kripto paraların hayatımıza yeni yeni entegre olmaya başlaması nedeniyle, ödemelerde nasıl kullanılıp muhasebeleştirilecekleri, nasıl vergilendirilecekleri, şirket bilançolarına nasıl yansıtılacakları gibi konular, ülkemizde olduğu gibi dünyanın birçok ülkesinde netleştirilebilmiş değil. Merkez Bankası’nın kripto paralar ile ödeme işlemlerine engel getirmiş olmasını, bu konularda henüz bir yöntem geliştirilmemiş olması ile ilgili olduğu yönünde yorumlayabiliriz. Bu nedenle de, henüz muhasebeleştirme yönteminin net olmadığı bir ortamda kripto varlıklar ile ödeme yasağını kalıcı olarak yorumlamamakta fayda var. Dünyanın bir çok yerinde artık kripto paraların ödeme sistemlerine adapte edilmesi yönünde çalışmalar yapıldığını biliyoruz. Dünya bu yönde ilerlerken, bizde de verilen bu karar ileride tekrar gündeme gelecek ve gözden geçirilmek istenecektir."
"Tamamen elektronik para şirketlerini bağlayan bir düzenleme"
Paribu CEO'su Yasin Oral ise TCMB'nin kripto varlıklara ilişkin yönetmeliğinde, yatırımcılara mağduriyet oluşturacak herhangi bir husus bulunmadığını söyledi.
REKLAMYönetmeliğin kripto paraların yasaklanması gibi lanse edilmesinin kaygı verici olduğunu dile getiren Oral, "Halbuki konunun bununla uzaktan yakından hiçbir ilgisi yok. Sadece ödeme kuruluşlarının ve elektronik para şirketlerinin, bu alanlarda transfer yapmasını, bu platformların transfere aracılık etmesini düzenleyen bir yönetmelik. Dolayısıyla bu elektronik para şirketlerini bağlayan bir düzenleme, kripto para ve kripto para platformlarıyla ilgili değil." dedi.
Oral, Paribu'da kullanıcıların bankalarla aktif bir şekilde rahatlıkla transferlerini yapabildiğini ve yapmaya devam edeceklerini vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Elektronik para şirketlerinin transferi, bizim toplam transferlerimiz içerisinde çok küçük bir hacim kaplıyordu. Burada genel kaygı verici husus bilgi kirliliği... Bunu bir düzeltmek doğru olur. Bu yönetmelikle alakalı yorumda bulunmak için çok erken. Çünkü burada muhakkak Merkez Bankası'nın bir sürü dayanağı vardır. Onları görmek ve değerlendirmek gerekir. Bunun dışında, bu olası regülasyonun bir ön çalışması diye de düşünülebilir. Onun için de çok erken, çünkü bu biraz regülasyondan bağımsız bir düzenleme. Bu yönetmelik, bankalarda görülmeyip de elektronik para şirketlerinde görülen bazı problemlerden ötürü de yapılmış olabilir."
"Türkiye, kripto para kullanımında Avrupa'da birinci"
Anadolu Üniversitesi (AÜ) Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim, Uygulama ve Araştırma Merkezi (SODİGEM) Müdürü Doç. Dr. Yusuf Levent Şahin, yönetmeliğin küçük yatırımcıyı koruyup, vergilendirilme kolaylığı sağlayacağını belirtti.
Şahin, kripto paralarının doğası gereği bir takım avantajlara ve sınırlılıklara sahip olduğunu bildirerek, takip edilememe, anonim bir şekilde hareket etmeye alan sağlama gibi özellikleriyle olumsuz sonuçlar doğurabileceğini söyledi.
REKLAMTürkiye'nin kripto para kullanımı konusunda dünyada üst sıralarda yer aldığını ifade eden Şahin, şöyle konuştu:
"Ülkemiz kripto para kullanımı konusunda dünyada üçüncü sırada, Avrupa'da da birinci sırada bulunuyor. Merkez Bankasının aldığı karar ülkemizde çok kişiyi ilgilendiriyor. Yönetmeliğe göre kripto para, artık mal ya da hizmet alımı için kullanılamayacak. Kripto para alışverişinde aracı kurumlar devre dışı kalacak. Bankaya yatırdığınız para üzerinden satın alabileceksiniz. Bunu kripto para haliyle değil, normal paraya dönüştürüp kullanabileceksiniz. Paranın takip edilebilirliği kolaylaşıyor. Gelirlerin vergilendirilmesi adına önemli bir kolaylık sağlayacak."
Şahin, yeni düzenlemenin bazı sınırlılıkları da beraberinde getireceğini aktararak, sözlerini şöyle tamamladı:
"Kripto parayla ödeme alan işletmeler ortaya çıkmıştı. Kripto paraya dayalı işletme modelleri artık, Türkiye'de kullanılamayacak. Diğer taraftan uluslararası anlamda yabancı şirketlerle rekabet halinde olan bazı işletmeler, kurumlar ya da organizasyonlar kripto parayla hizmet ya da ürün satamayacakları için maça geriden başlayacak. Bu alandaki uluslararası rekabetimizi biraz azaltmış olabilir. Kripto para birçok fütürist tarafından geleceğin teknolojisi olarak görülüyor. Teknolojik bir gelişmenin gerisinde kalmak gibi bir handikap da doğurabilir."
Yerli dijital paranın altyapısı yıl sonuna kadar tamamlanacak
Nisan ayı başında açıklanan Ekonomi Reform Paketi'ne ilişkin takvim kapsamında, TCMB, dijital paranın ekonomik, teknolojik ve hukuki altyapısını yıl sonuna kadar hayata geçirecek.
REKLAMDijital parayla ilgili çalışmalar, aralarında TCMB ve Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi'nin de bulunduğu sorumlu kurumlarca yapılacak.
İstanbul Ticaret Üniversitesi İşletme Fakültesi Finans ve Bankacılık Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayben Koy, merkez bankaları tarafından blokzincir tabanlı Merkez Bankası Dijital Parası (CBDC) projelerinin son birkaç yılda hız kazandığını ifade etti.
Koy, "Geçmişte kripto paralara yönelik kısıtlamalar ön plandayken, günümüzde aynı teknolojiyi kullanan CBDC'lerin gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerce hızlıca projelendirildiği görülüyor." dedi.
IMF ve Dünya Bankası'nın 2019 yılında blokzincir teknolojisini daha iyi öğrenmek ve uygulama alanlarını araştırmak amacıyla "Learning Coin" adı verilen yarı kripto para niteliği taşıyan bir para birimi ile ilgili girişimler başlattığını hatırlatan Koy, "2020 yılında İsveç, dijital para birimi e-krona'yı test etmeye başlarken, Japonya, Ocak 2020'de dijital yen için çalışmalara başladığını duyurdu." ifadesini kullandı.
Mevzuatta kripto paralar ve ödeme sistemleri açısından düzenlemeye ihtiyaç olduğunu aktaran Koy, "Visa, Mastercard ve Paypal'ın ödeme sistemlerinde kripto para kullanımına yönelik yapmış oldukları açıklamalar ve aldıkları destekleyici kararlar, düzenlemelerin kaçınılmaz olduğunu gösteriyor. Her geçen gün blokzincir teknolojisinde yeni kripto paraların işlem görmeye başlıyor olması ve yatırımcıların yoğun ilgisi bu ihtiyacın diğer bir boyutu." diye konuştu.
REKLAMBahçeşehir Üniversitesi Blockchain Araştırma Uygulama Merkezi Direktörü Dr. Bora Erdamar da bir stratejik plan doğrultusunda dijital para çalışmalarının resmen başlamasının önemli olduğunu, dünyada pek çok ülkenin pandemi ile birlikte daha da önem kazanan dijital ekonomi ve finansal teknoloji çözümlerine yatırımlarını arttırdığını söyledi.
"Binlerce kripto para birimi, 300'den fazla kripto para borsası var"
Doç. Dr. Cem Barlas Arslan, Türkiye dahil dünyada birçok ülkede dijital paralarla ilgili hazırlıklar olduğunu kaydetti.
Arslan dijital paralar ve kripto paraların farklı olduğuna işaret ederek piyasadaki son rakamları özetliyor: "Her şeyden önce dijital paralar, merkez bankaları tarafından çıkarılacak ve bir merkeze bağlı ve regüle edilebilir olacak. Kripto paralarda ise böyle bir durum söz konusu değil. Halihazırda dünyada binlerce kripto para birimi, 300'den fazla kripto para borsası var. Piyasanın toplam işlem hacmi 1,7 trilyon dolar civarında. Durum böyle olunca Türkiye'de de kripto paralara olan ilgi ve işlem hacmi günden güne artıyor. Çok sayıda Türk yatırımcı, yabancı borsalarda kripto para işlemleri yapıyor. Ayrıca, yatırımcıların bir kısmı da yerli kripto para borsalarını kullanıyor. Küresel Tüketici Anketi'ne göre, Türkiye, kripto para sahipliği açısından dünyada 4'üncü iken, Avrupa'da ise ilk sırada."