Isı kubbesi nedir? Aşırı sıcaklarda nasıl serinlenilir ve hükümetler küresel ısınmaya karşı ne yapabilir?
REKLAMAşırı sıcaklar artık o kadar yaygın hale geldi ki neredeyse haber olarak bile karşımıza çıkmıyor. İklim aktivistleri ise hükümetlerin söz konusu sıcaklara neden olan iklim değişikliğini durdurmak adına gereken önlemleri alacağını umuyor.
İklim krizinin önüne geçmek için politika değişikliğine şiddetle ihtiyaç var, ancak biz size bu arada nasıl "serin" kalabileceğize dair bazı ipuçları vereceğiz.
Isı kubbesi nedir?
Bu hafta sıcaklıklar, Kuzey Amerika'nın Pasifik kuzeybatısında 44 derece Kanada'nın British Columbia eyaletinde ise 50C'ye kadar çıktı.
Kanada'da sıcaklar nedeniyle yaklaşık 500 ölüm kaydedildi ve orman yangınları görülmeye başlandı.
Bu sıcaklıklar, uzmanlar tarafından ısı kubbesi olarak adlandırılan olayı yarattı. Isı kubbesi, en açık anlatımıyla atmosferin sıcak okyanus havasını bir kapak gibi hapsetmesine deniyor.
Aşırı ısıcaklar geçecek gibi de değil. Kanada Meteoroloji Hizmetleri, rekor sıcaklık değerlerinin önümüzdeki günlerde de görüleceği uyarısında bulundu.
Sağlık yetkilileri de yaşlılar, çocuklar, açık havada çalışanlar, evsizler ve önceden sağlık sorunları olanların, sıcaklığa bağlı hastalık ve ölüm açısından daha büyük risk altında olduklarına dikkat çekti.
Aşırı sıcaklar daha yaygın hale mi geliyor ?
2020'de yayınlanan bir çalışmaya göre, 1950'den beri tüm dünyada ısı dalgalarının uzunluğu ve sıklığı arttı. Küresel olarak en yüksek artışlar ise 1999'dan itibaren gerçekleşti.
Isı dalgaları ayrıca uzun süreli kuraklık olasılığını ve orman yangınları riskini de artırıyor.
Ekonomik sonuçlar da var, örneğin Avustralya'da sıcak hava dalgaları nedeniyle iş gücü verimliliğin azalması sonucu yılda yaklaşık yılda 6.2 milyar dolar kayıp yaşandı. Uzmanlar, binalar, kaldırımlar ve betonun birleşiminin bir "kentsel ısı adası" oluşturduğu şehirler için sonuçlar daha da ağır olacaktır uyarısında bulunuyor.
Sadece Avrupa'da nüfusun yüzde 75'i kentsel alanlarda yaşıyor. Yani şehirler için sıcak hava dalgasının azaltılması giderek daha büyük önem arz ediyor. Yaratıcı çözümler bulunabilir. Ancak şehirlerin "ısıya dayanıklı olmasının" en iyi yolları neler?
Biz sizler için ısı dalgalarının etkilerini azaltmak için en iyi üç stratejiyi ve ısıyla başa çıkmanın üç yolunu listeledik.
Hükümetler ne yapabilir?
Ağaç dikimi
2019'da yayınlanan bir araştırma, şehirlerde artan ağaç örtüsünün sıcaklıkları önemli ölçüde düşürebileceğini ortaya koydu.
Asfalt yollar gibi yüzeyler ısıyı emerken, ağaçlar ise suyu emen kökleri aracılığıyla atmosfere nem bırakarak çevrelerini terleme yoluyla soğutmuş oluyor.
En iyi etki için gölgelik örtüsünün yüzde 40 olması gerektiği belirtiliyor. Mesela yüzde 25,2'lik ağaç örtüsüne sahip Barselona'nın, bunu 2037 yılına kadar yüzde 30'a çıkarmak için 20 yıllık bir planı var.
Binalara bitki örtüsü
Bitki örtüleri de binaları soğutmak için bir yöntem.
Ağaçlar gibi bitkiler de güneş ışınlarını yansıtır, ısı emici betonun üzerine yerleştirildikleri takdirde de terleme yoluyla atmosferi soğutarak fayda sağlarlar.
Paris'te de bu yönde adımlar atılıyor. Kentsel bitkilendirme planları kapsamında İtalyan mimar Stefano Boeri tasarımlarıyla projelere öncülük ediyor.
REKLAMSu fıskiyeleri
Fıskiyeler bir lüks gibi görünse de kentsel ortamlarda şaşırtıcı soğutma etkilerine sahip olabiliyor.
Su ısıyı emer, sıcaklıkları azaltmak için de hareketli fıskiyeler durgun havuzlardan daha etkilidir. Ayrıca sıcaktan bunalmış insanlara içme suyu sağlar ve buharlaşma yoluyla hava sıcaklığını düşürür.
Londra Şehri adaptasyon planı, daha fazla çeşme inşa etmeyi içeriyor.
Yunanistan'ın Selanik kentindeki Chrimatistiriou Meydanı da bunaltıcı Akdeniz sıcağından kurtulmak için su özelliklerine sahip biyoiklimsel bir tasarıma sahip.
Peki siz ne yapabilirsiniz ?
Kıyfetleriniz doğal liflerden oluşsun
Mikroplastik içeren kumaşlardan yapılan giysiler, yıkandığında okyanusa zararlı kimyasallar salmakta ve deniz yaşamına zarar verebilmekte.
REKLAMÖyle ki, Kuzey Buz Denizi'ndeki plastik kirliliğine dair bugüne kadar yapılmış en kapsamlı çalışmada, Avrupa ve Amerika kıtalarında yıkanan sentetik giysilerden kopan parçacıkların atık sular aracılığıyla okyanuslara ulaştığı ve okyanus akıntıları ile Kuzey Buz Denizi'nde biriktiği anlaşıldı.
İyi haber şu ki, pamuk ve keten gibi doğal liflerden yapılan nefes alabilen giysiler sizi serin tutar ayrıca deniz ve okyanus yaşamı için daha iyidir.
Üretim açısından mükemmel olmaktan uzak olsa da, doğal lifler biyolojik olarak parçalanır ve dokumaları teri emer. Vücudun etrafında hava dolaşımına izin vererek sizi serin tutmaya yardımcı olur.
Soğuk nane çayı
Nane çayı için; Nane birçok farklı iklimde yetiştirilebilir. Hatta yerel olarak temin edilebilir veya arka bahçenizde yetiştirilebilir.
Doğal mentol vücuttaki serin reseptörleri uyaracağından, bir bardak soğuk su içinde nane çayı poşeti sizi serinletecektir.
REKLAMÇapraz esinti yaratın
Klimayı açmanın bir seçenek olmadığını baştan söyleyelim. Çok daha çevre dostu bir seçenek olan bir fan ve açık bir pencere kullanarak çapraz bir esinti yaratmak mümkün.
Ayrıca çok sıcak geceler için vantilatörün önüne donmuş bir su şişesi koyun, sabah uyandığınızda soğuk bir şişe suyun tadını da çıkarabilirsiniz.