Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), insanların "anılarına, bağımsızlıklarına ve haysiyetlerine" mal olan 'demans' (bunama) hastalığının dünya çapında yükselişte olduğu ancak çok az ülkenin bununla mücadele edecek donanıma sahip olduğu konusunda uyarı yaptı.
REKLAMDünya Sağlık Örgütü (DSÖ), insanların "anılarına, bağımsızlıklarına ve haysiyetlerine" mal olan 'demans' (bunama) hastalığının dünya çapında yükselişte olduğu; ancak çok az ülkenin bununla mücadele edecek donanıma sahip olduğu konusunda uyarı yaptı.
DSÖ raporunda, alzheimer veya felç gibi beyni etkileyen çeşitli hastalık ve yaralanmaların neden olduğu demansın, "küresel bir halk sağlığı sorunu" haline geldiği ve 55 milyondan fazla insanı etkilediği belirtiliyor.
Nüfus yaşlandıkça bu rakamın 2030'da 78 milyona ve 2050'de ise 139 milyona yükseleceği öngörülüyor.
Rapora göre tüm ülkelerin sadece dörtte birinin demanslı insanları ve ailelerini desteklemek için ulusal bir stratejisi bulunuyor.
Bu ülkelerin yarısı Avrupa'da, geri kalanı ise dünyanın diğer bölgelerinde yer alıyor.
DSÖ'den yapılan açıklamada "Yine de Avrupa'da bile birçok planın güncelliği geçiyor ve süresi doluyor, bu da hükümetlerin konuya ilişkin planlarını yenilemeleri gerektiğini gösteriyor." denildi.
DSÖ Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, "Demans milyonlarca insanın anılarını, bağımsızlığını ve itibarını çalıyor, ama aynı zamanda tanıdığımız ve sevdiğimiz insanlardan geri kalanımızı da çalıyor" diyerek dünyanın demanslı insanları yüzüstü bıraktığını ve bunun çok üzücü olduğunu belirtti.
Demans kimlerde görülüyor, tedavisi var mı?
Demans, çoğunlukla 65 yaş ve üstü kişileri etkiliyor, ancak nadir de olsa 30'lu ve 40'lı yaşlardaki insanlarda da görülebiliyor.
Bilinen bir tedavisi yok, ancak araştırmalar vakaların yaklaşık yüzde 40'ının sağlıklı bir yaşam tarzıyla önlenebileceğini veya geciktirilebileceğini gösteriyor.
Risk faktörleri arasında depresyon, düşük eğitim, sosyal izolasyon ve bilişsel uyarım eksikliği bulunuyor.
DSÖ'nün ruh sağlığı ve madde kullanımı bölümünde görevli Katrin Seeher gazetecilere verdiği demeçte, bunama sorunu yaşayan insanların yüzde 60'ından fazlasının düşük ve orta gelirli ülkelerde bulunduğu bilgisini verdi ve "Özellikle yüksek gelirli ile düşük ve orta gelirli ülkeler arasındaki ve kentsel-kırsal alanlar arasındaki uçurumu azaltmamız gerekiyor" dedi.
Çoğunu kadınların oluşturduğu birçok kişi "resmi olmayan bakım" adı verilen herhangi bir profesyonel yardım almadan demanstan muzdarip sevdiklerine bakmak durumunda kalıyor ve onların sorumlulukları nedeniyle kendileri de verimli bir hayat yaşayamıyor. Yani demans sadece sorunu yaşayan kişiyi değil çevresini de etkileyerek psikolojik, sosyolojik ve ekonomik pek çok anlamda toplumsal bir sorun haline geliyor.
2030'da maliyeti 2,8 trilyon dolara çıkabilir
Seeher, "Gayri resmi bakım verme üzerindeki bu yükü azaltmak ve bakıcıları bu önemli görevde desteklemek için bakım programları ve hizmetleri geliştirilmeli ve finanse edilmelidir" diyor.
DSÖ raporunda demansın küresel maliyetinin 2019'da 1,3 trilyon dolar olduğu tahmin ediliyor. Maliyetin 2030 yılına kadar ise 1,7 trilyon dolara ve bakım maliyetlerindeki artışlar devam ederse 2,8 trilyon dolara kadar yükselmesi beklendiği kaydediliyor.