Avrupa Birliği'ne 'şüpheyle bakan' ülkeler arasında gösterilen Çekya'da, seçim döneminde bloktan ayrılma tartışmaları gündemde.
REKLAMAvrupa Birliği'ne 'şüpheyle bakan' ülkeler arasında gösterilen Çekya'da, seçim döneminde bloktan ayrılma tartışmaları gündemde.
İktidardaki Gayrimemnun Vatandaşlar Hareketi'nin (ANO) bugün ve cumartesi yapılacak oylamayı kazanması bekleniyor; ancak mevcut ortaklarının sandalye kaybedeceği tahmin ediliyor.
Parlamento'da çoğunluğu sağlayamayan Başbakan Andrej Babis, destek için AB'den ayrılma referandumunun en yüksek sesli savunucusu aşırı sağ Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi partisine (SPD) başvurmak zorunda kalabilir.
Ancak ülkenin önde gelen Avrupa şüpheci partisinin, genel seçimlerden sonra iktidar koridorlarına erişebilse de referandum şansının çok düşük olduğu belirtiliyor.
Çeklerin AB'den ayrılmasına ilişkin referandum 'olası değil'
Göçmen karşıtı Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisinin (SPD) lideri Japonya doğumlu Tomio Okamura, yakın tarihli bir basın toplantısında, AB üyeliği de dahil olmak üzere ulusal referandumlara izin veren yeni bir yasayı geçirmenin Babis'in ikinci dönem görevdeki kampanyasını desteklemenin koşulu olduğunu söyledi.
Ancak yorumcuların çoğu, SPD'nin bir sonraki hükümette Babis'i desteklese bile, bunun ihtimal dışı olduğunu düşünüyor.
University College London'da Orta ve Doğu Avrupa siyaseti alanında doçent olan Sean Hanley, “AB referandumunun imkansızlık noktasına gelmesi pek olası değil” dedi.
AB hakkında "olumlu" düşünenlerin oranı yüzde 33
Behavio araştırma ajansı tarafından 2020 yılının başlarında yapılan bir araştırma, Çek halkının AB üyeliğine onay verme oranının 27 üye ülke arasında en düşük seviyede olduğunu gösterdi. Ankete katılanların sadece yüzde 33'ü AB hakkında olumlu düşündüğünü söyledi. AB'ye üyeliğin kötü olduğunu söyleyenler yüzde 15. Birlikte kalmak için oy vereceklerini söyleyenler yüzde 47.
Kamuoyundaki havaya rağmen, önde gelen siyasi partilerin hiçbiri AB'den ayrılmayı düşünmüyor. Bunda en önemli gerekçe olarak Çek Cumhuriyeti'nin AB'ye 2004 yılında katıldığından bu yana Brüksel'den aldığı fonlar gösteriliyor.
Çekya'nın AB'nin kurtarma fonunun ve bloktan diğer hibelerin bir parçası olarak 2026 yılına kadar Brüksel'den 7 milyar Euro'dan fazla alması bekleniyor.
Ülkenin en büyük ikinci partisi olan merkez sağ Sivil Demokrat Parti (ODS), Avrupa şüpheci fikirlere sahip ancak bloğu terk etmeye değil, içeriden reform yapmaya kararlı.
Seçimde üçüncü sırada yer alması beklenen Çekya Korsan Partisi ve Bağımsız Şehirliler Partisi (STAN) de sıkı AB savunucusu.
Çeklerin yüzde 77'si AB'ye "evet" demişti
Çek anayasasında şu anda ulusal referandum düzenlenmesine ilişkin kurallar bulunmuyor. Çek Cumhuriyeti kurulduğu 1993'ten bu yana yalnızca bir kez referandum düzenledi. Çeklerin yüzde 77'si 2003'teki AB'ye katılım referandumunda evet oyu kullanmıştı.
AB karşıtı SPD, uzun süredir anayasa reformu için kampanya yürütüyor. Onların sayısız önerilerinin tümü parlamento tarafından reddedildi. SPD'nin AB üyeliği konusunda referandum yapılması konusunda bir miktar desteği var. Aşırı sol Çekya ve Moravya Komünist Partisinin (KSCM) ve daha küçük aşırı sağ partiler sorunun kamuoyuna sunulmasından yana. Geçmişte, ANO ve SPD birlikte çalışamayacaklarını duyurdu.
Masaryk Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Lubomir Kopecek geçen ay Euronews'e verdiği demeçte, "Babis, SPD ile işbirliği konusunda heyecan duymaz, ancak başka bir olasılığı yoksa bu mümkün" dedi.
Seçim sonrası manzara nasıl olabilir?
Uzmanlar, aşırı sağ partinin hükümette ANO'ya resmi olarak katılmayacağını, ancak KSCM'nin 2018'den beri yaptığı gibi parlamentoda desteğini sunabileceğini düşünüyor. SPD, bunun karşılığında Babis'in referandum planlarını desteklemeyi kabul etmesini talep edebilir.
Bu, gazeteci Tim Gosling'in yazdığı gibi, Çekya Cumhurbaşkanı Milos Zeman'ın da çıkarına olabilir. Gosling, SPD ve KSCM'nin Zeman'ın Rusya ve Çin yanlısı gündemini desteklediğini de kaydetti.
2016'da, İngiltere'nin AB'den ayrılma konusundaki referandumunun ardından Başkan Zeman, Çeklerin benzer bir referandumu düzenlemesinden yana olduğunu söyledi. Blokta kalmak için kampanya yürüteceğine söz vermesine rağmen, “Çeklerin referandum yapması ve kendilerini ifade edebilmeleri için her şeyi yapacağını ve bunun NATO'dan çıkış için de geçerli olacağını" kaydetti.
REKLAMUniversity College London'dan Hanley, "Babis'in Çek Cumhuriyeti'nin ekonomik çıkarlarını ve Almanya ve Batı Avrupa ile yakından bağlantılı olan kendi ekonomik çıkarlarını gerçekçi bir şekilde değerlendirdiği için Czexit'i düşünmek istemesine imkan yok" dedi.