Taliban'dan kaçan Afgan göçmenlerin korkulu İran yolculuğu

Türkiye-İran sınırında Afgan göçmenler
Türkiye-İran sınırında Afgan göçmenler © Emrah Gurel/AP
By Mustafa Bag
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button
Aşağıda yerleştirilen video haber linkini kopyalayın/yapıştırınCopy to clipboardCopied

Ekonomik krizin pençesindeki Afganistan'da geçinemeyen ve çaresiz kalan vatandaşlar, komşu ülke İran'a akın ediyor

REKLAM

Ekonomik krizin pençesindeki Afganistan'da geçinemeyen ve çaresiz kalan vatandaşlar, komşu ülke İran'a akın ediyor.

Taliban'ın ağustos ortasında başkent Kabil dahil ülke genelinde kontrolü ele geçirmesi ve Batı destekli hükümetin düşmesinin ardından ekonomik çöküş hızlandı, milyonlarca kişi işsiz kaldı, vatandaşlar ailelerini geçindiremeyecek kadar yoksul duruma düştü.

Norveç Mülteci Konseyi'ne göre, son üç ayda 300 binden fazla insan yasa dışı yollardan İran'a geçti. Her gün dört, beş bin kişi bu ülkeye geçmeye devam ediyor.

Ülkeden ayrılan herkes aynı sebebi dile getiriyor.

Afganistan'ın batı sınırındaki Herat'ın hemen dışında, İran'a yakın bir mesafede gece bir grup göçmenle birlikte mola veren 20 yaşındaki Naib, "Burada hiçbir şey yok. İş yok ve ailelerimiz aç" diyor.

Naib ve kardeşleri, bir insan kaçakçısıyla birlikte sürünerek İranlı askerler tarafından çok sıkı korunan sınırdan karşıya geçmeyi deneyecek.

AP
İran'a kaçak yollardan adam götüren insan kaçakçısı kadınAP

Herat'ta son 20 yıldır bu işin içinde olan bir kadın kaçakçı ise örgütün ülkenin kontrolünü ele geçirmesinden önce, neredeyse tamamı bekar ve erkek olmak üzere haftada 50, 60 kişiyi İran'a taşıdığını dile getiriyor.

Adının açıklanmasını istemeyen kadın kaçakçı, "Ülke mahvoldu, bu yüzden insanlar ayrılmak zorunda. Ben doğru bir şey yaptığımı düşünüyorum. Fakir birileri benden yardım istese onları da reddedemem. Allah'tan onlara yardımcı olabilmek için bana yardım etmesini diliyorum.

Kaçakçılar, yol boyunca bu duruma göz yumması için Taliban'a, Pakistan ve İran sınır muhafızlarına rüşvet veriyor." diye konuştu.

Ağustos ayından bu yana ise kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere haftada yaklaşık 300 kişiyi İran'a götürdüğünü belirtiyor.

Kişi başına yaklaşık 400 dolar tutarında bir ücret alıyor, ancak bu meblağın 16 doları peşin, geri kalanı göçmenler iş bulduktan sonra ödeniyor.

'Daha sonra öde' sistemi Herat'ta yaygın bir uygulama.

İnsan kaçakçıları, bazı göçmenlerin daha sonra ödeyememe riskini de göze alıyor.

Çok sayıda otobüsün her gün yüzlerce insanı Herat'tan İran sınırına doğru taşıdığı göze çarpıyor.

AP
Afganistan'ın Herat kentinden yola çıkarak İran sınırına giden kaçak göçmenlerAP

Göçmenler sınırda inip kaçakçılarıyla bağlantı kuruyor ve zaman zaman günlerce yürüyor.

Bazen çorak arazilerde yol almaya çalışan kamyonetlerin arkasına tıkılıp kalıyorlar.

Bazen de karanlıkta çetin dağlar arasında yürüyor ve güvenlik güçleri ve hırsızlardan kaçıp korunmaya çalışıyorlar.

İran'a girdikten sonra ise çoğu iş bulmak için orada kalmayı istiyor.

REKLAM

Ancak aralarında bazıları daha öteye, yani Türkiye'ye ve Avrupa'ya ulaşmayı umut ediyor.

Avrupa Birliği şimdilerde, kendi sınırlarına ulaşmaya çalışan potansiyel Afgan göçmen dalgasına karşı hazırlık yapıyor.

AP
İran'a kaçak yollardan ulaşmaya çalışan Afgan göçmenler, mola sırasında namaz kılarkenAP

Taliban sonrası, Avrupa'ya yönelik bir Afgan göçmen dalgası henüz yaşanmadı.

Köyünde iş olmadığını ifaden ederek "Avrupa'ya gideceğiz." diyen 20 yaşındaki Harun, "Başka seçeneğimiz yok, burada ekonomi enkaza dönmüş durumda. Yolculuk, yolda ölmemiz anlamına gelse bile durumu kabul ediyoruz.” diyor.

Avrupa Birliği'nin 21 Kasım tarihli haftalık göç raporuna göre, Afganların AB'ye girişleri genel olarak istikrarlı kaldı.

REKLAM

Raporda, kasım ayında Türkiye'den İtalya'ya gelen bazı Afganların yetkililere, Taliban'ın kontrolü ele geçirmesinden sonra ülkeden kaçtıklarını söylediği belirtildi.

Afganistan'dan kaçanların büyük bir kısmı kapılarını göçmenlere kapatan İran'da kalmayı planlıyor.

İran halihazırda, on yıllardır devam eden savaşlar nedeniyle 3 milyondan fazla Afgan'a ev sahipliği yapıyor.

Tahran yönetimi ise şimdilerde haftada 20 ile 30 bin arasında Afgan'ı sınır dışı ediyor.

Uluslararası Göç Örgütü'nün verilerine göre, İran sene başından 21 Kasım'a kadar 1,1 milyondan fazla Afgan'ı sınır dışı etti.

REKLAM

Sınır dışı edilen Afganlar kaçak yollardan yeniden İran'a girmeye çalışıyor.

Göç, bazı köylerin neredeyse tamamen boşalmasına neden oluyor.

Örneğin Herat'ın kuzeyindeki Jar-e Sabz köyündeki tüm genç erkeklerin iş için gitmesinden sonra köyde tek bir yaşlı erkek kalmış durumda.

AP
İran'a geçmek isteyenlerin resmi belgelerini kontrol eden bir Taliban savaşçısıAP

Herat'ta yaşayan 22 yaşındaki Ferid Ahmed, "Her gün şehir meydanına inip günlük ırgatlığa giderdim. Eskiden her gün iş bulunurdu. Şimdi ise bütün gün bekliyoruz ve kimse bizi işe almaya gelmiyor." diyor.

Geçen ay, biri 2 yaşında diğeri de 8 aylık iki kızıyla birlikte eşini İran'a geçirmiş.

REKLAM

İran'da yaşayan bir akrabası, Tahran'daki bir tekstil fabrikasında kendisi ve eşi için iş olduğunu söylemiş.

Geçişin tam bir kabus olduğunu belirten Ferid, sınırdan geçtikten sonra yüzlerce kişiyle birlikte karanlıkta üç saat yürümek zorunda kaldıklarını, soğuk ve karanlıkta kızlarının ağladığını anlatıyor.

İran'a ulaştıklarında ise polis tarafından yakalanıp hemen sınır dışı edilmişler.

Eve döndüklerinde değişen bir şey olmadığını anlatan Ferid Ahmed, her gün meydana gittiğini ama iş bulamadığını aktardı.

Bu nedenle ailesiyle birlikte kış sonrası bir daha İran'a geçmeyi deneyeceğini dile getirdi.

REKLAM

Herat, İran'a çok yakın olsa da güvenlik güçleri yoğun devriye gezdiği için göçmenler daha uzak bir noktada bulunan Pakistan sınırına gitmeyi ve oradan patika yollardan İran'a geçmeyi tercih ediyor.

AP
İran'a kaçak yollardan girebilmek için otobüslerle Herat sınırına giden Afganlar. Göçmenlerin arasında yaşı oldukça genç olanlar da bulunuyorAP

Herat sakini Rıza Rızai, 17 yaşındaki oğluyla birlikte İran'a gitmeyi denemiş.

Rizai, bu durumu 'zorlu bir yolculuk' olarak tanımlıyor.

Zira yüksek dağlardan çıkıp daha sonra inmek ve patika yollardan geçilmesi gerektiğini aktarıyor.

Yolların zifiri karanlık olduğunun altını çizen Rizai, güvenlik nedeniyle el fenerini kullanamadıklarını ifade ediyor.

REKLAM

Yukarı doğru tırmanırken öndeki kişinin atkısını tutup ilerlenmesi gerektiğini belirten Herat sakini, tek kişinin yürüyebileceği yerlerden inerken de uçurumun kenardan yuvarlanmamak için dikkatli bir şekilde aşağı doğru sürünülmesi gerektiğini dile getiriyor ve ekliyor:

“Düşersen kimse sana yardım etmez, çünkü onlar da düşecek."

AP
İran'ın sınır dışı etmesinin ardından Afganistan'a dönen göçmenlerAP

İran'da bir noktada, kendisi ve diğerleri, kontrol noktalarından geçmek için bir otobüsün altındaki bagaj bölmesine saklanmış ancak bir polis aramasında yakalanıp sınır dışı edilmişler.

Rıza Rızai, babası vefat ettiği için yeniden kaçak şekilde İran'a şimdilik gitmeyeceğini bir süre sonra yeniden deneyeceğini kaydediyor.

İçinde bulunduğu durumu ise "Başka ne yapabilirim? Burada bir şey yok" sözleriyle özetliyor.

REKLAM

Görüntü editörü • Mert Can Yilmaz

Ek kaynaklar • AP

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Kaçakçılar Afgan aileyi kandırarak Türkiye yerine Irak'a götürdü

Uluslararası Adalet Divanı'ndan Azerbaycan ve Ermenistan'a, ırksal nefreti önleyin talimatı

Biden'dan Putin'e Ukrayna uyarısı: Güçlü ekonomik yaptırımları olur