Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi halinde ABD ile Batı ülkelerinin yaptırımlarla buna yanıt vermesi ve misilleme olarak Rusya’nın doğal gazı kesme ihtimali Avrupa’da ciddi bir endişe kaynağı olarak ortaya çıkıyor.
REKLAMRusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi halinde ABD ile Batı ülkelerinin yaptırımlarla buna yanıt vermesi ve misilleme olarak Rusya’nın doğal gazı kesme ihtimali Avrupa’da ciddi bir endişe kaynağı olarak ortaya çıkıyor.
Avrupa ülkelerinin doğal gaz ihtiyacının üçte birini Rusya karşılıyor. Avrupa’nın doğal gaz stoklarının yeterli olmaması ve ABD’nin tedarik etme sözü verdiği sıvılaştırılmış doğal gaz veya LGN’nin aynı anda herkes için yeterli olmama ihtimali Avrupa ülkelerini düşündürüyor.
Artan enerji fiyatlarının hem konutlarda hem iş yerlerine gelen faturaları artırdığı bir dönemde Avrupa’nın Rusya ile yaşayacağı krizin, enerji alanındaki maliyeti nasıl şekillenecek?
Rusya, Avrupa'ya doğal gazı keser mi?
Hiç kimse bu konuda emin değil. Ancak doğal gaz boru hattının tamamen kesilmesi her iki taraf için de yıkıcı etkileri olacağı gerekçesiyle mümkün görünmüyor.
Rus yetkililer, Batı’nın yeni yaptırımları karşısında doğal gaz boru hattı vanalarının kapatılacağına dair şu ana kadar bir tehditte bulunmadı. Moskova, enerji ihracatından önemli gelir sağlıyor ve Avrupa bu konuda Rusya için önemli bir gelir kapısı.
Rusya’ya enerji alanında bağımlı olan Avrupa, Rusya’nın enerji tedarikini hedef alan bir adım atmak istemeyecek. Uzmanlara göre, Rusya'nın Ukrayna'dan geçen boru hatlarından gaz akışını durdurması daha fazla öne çıkan bir olasılık.
Rusya geçen yıl Avrupa’ya 175 milyar metreküp doğal gaz pompaladı. Bunun dörtte biri, Ukrayna üzerinden gitti.
Kırım’ın tek taraflı ilhakının ardından 2014 yılında Rusya’ya yönelik yaptırımlarla ilgili kararları kaleme alanlardan biri olan emekli Amerikalı diplomat Dan Fried, “Rusya, Ukrayna’ya çok sert olmayan bir saldırı bile gerçekleştirse, Moskova’nın Ukrayna üzerinden Almanya’ya giden doğal gazı kesme ihtimali çok fazla.” diyerek görüşlerini özetledi.
Uzmanlara göre, Almanya yeni Kuzey Akım 2 boru hattını onaylarsa Rusya, buradan ortaya çıkacak gaz eksikliğini yeni boru hattıyla gidermeyi önerebilir.
Kuzey Akım 2 projesine ve Almanya’nın buradan doğal gaz almasına karşı çıkan ABD’nin Berlin’e bu konuda ciddi bir şekilde baskı yaptığı biliniyor. Alman yetkililer, Rusya’nın olası işgali halinde Moskova’yı bu projeyi rafa kaldırmakla tehdit ediyor.
Rusya’nın Ukrayna boru hattının dışındaki gaz arzını kesintiye uğratma olasılığının daha düşük olduğunu savunan Amerikalı diplomat Frey, “Eğer çok ileri giderlerse Avrupa ile tamiri imkansız sorunlar yaşayabilirler ve petrol ve gazı başka bir yere satmak zorunda kalırlar.” diyerek Rusya’nın da manevra alanının sınırlı olduğu görüşünü dile getirdi.
ABD ne yapabilir?
Sıvılaştırılmış doğal gaz veya LNG üreten ve bunları gemilerle rekor miktarda taşıyan ABD’nin Avrupa’ya bu alanda yapacağı yardım kısıtlı.
Standard & Poor's (S&P) şirketinde ABD’nin ürettiği LNG ile ilgili araştırmalarıyla tanınan Ross Wyeno, “ABD ihracatının boyutundaki küçük artışlardan bahsediyoruz, oysa Rusya Avrupa’ya yönelik doğal gazı keserse, Avrupa'nın doldurması gereken boşluk bundan çok daha fazla olacak.” diyerek ABD’nin Avrupa’ya yapacağı desteğin yeterli olmayacağı görüşünü dile getirdi.
ABD’de Joe Biden yönetimi, dünyadaki gaz tedarikçileriyle yaptığı görüşmelerde Avrupa’ya doğal gaz getirilmesi ihtimalini gözden geçiriyor. Biden bu amaçla, Kuzey Afrika, Ortadoğu, Asya ve ABD’de yetkililerle bu konuda çalışmalarını aralıksız sürdürüyor.
ABD yönetimi daha önce LNG tedariki konusunda uzlaşma sağladığı alıcılarla bunu Avrupa’nın duyacağı ihtiyaç yüzünden ertelemeleri konusunu bile gözden geçiriyor.
Asya ile birlikte Brezilya bu konuda görüşmelerin sürdüğünü söyleyen Tufts Üniversitesi İklim Politikaları Bölümü çalışanı Amy Myers Jaffe, "İhtiyacı olmayan ve kendisine ayrılan LNG sevkiyatını Avrupa'ya verebilecek bir bir ülke var mı?" sorusunu yönelterek, bu konuda çok fazla umutlu olmadığı görüşünü dile getirdi.
S&P’ya göre, Amerikan LNG gazı ihracatının üçte ikisi Avrupa’ya gidiyor ve geçen ay Asya ülkelerine sevkiyat için yola için bazı gemiler ise alıcılar daha fazla para verdiği için rota değiştirip yönlerini Avrupa’ya çevirdi.
Dünyada yeteri kadar sıvılaştırılmış gaz var mı?
LNG tedarikinin bir gecede önemli ölçüde artırılma şansı bulunmuyor. Bunun için alt yapı yatırımlarına milyarlarca dolar harcamak gerekiyor.
REKLAMAmerikalı diplomat Jaffe’e göre, Avrupa’daki LNG ithalat tesisleri tam kapasite çalışsa bile Rusya’nın Avrupa’ya gönderdiğinin sadece üçte ikisine ulaşılabilir.
Çok fazla boru hattı bağlantı noktası olmadığı için bu gazı Avrupa’da dağıtmak yine ayrıca sorun teşkil ediyor.
Rusya, gaz tedarikini düşürdü mü?
Uzmanlara göre Rusya, Avrupa’ya yönelik gaz tedarikiyle ilgili uzun dönem sözleşmelerdeki sorumluluklarını yerine getiriyor. Ancak, spot piyasada daha az satıyor ve Avrupa'da sahip olduğu saklama kaplarını doldurmuyor.
Rusya'nın spot gaz piyasasında arzında yaptığı kesintiler, Avrupa'da doğal gaz fiyatlarının önemli miktarda yükselmesine yol açtı. Aralık ayında megavat saat başına 166 euroya kadar çıktı.
Bu oran, 2021'in başındaki seviyenin sekiz katından fazla. Bununla birlikte Avrupa’ya daha fazla LNG gelmesiyle fiyatlar kilovat saat başına 80 euronun altına düştü.
REKLAMABD’deki etkisi ne olur?
ABD, LNG ihracatına ağırlık verdikçe, iç pazar fiyatları da arttı. Geçen yıl ABD’de üretilen gazın yüzde 10’dan fazlası dışarı satıldı.
ABD’de ocak ayında soğuk hava dalgasıyla birlikte gaz fiyatları yüzde 30 artış gösterdi. Fiyat artışında Rusya ile yaşanan kriz sonrası tedarikin sıkılaşması da etkili oldu.
ABD’nin gaz ihracatını artırması halinde ülke içinde gaz fiyatlarının yine artması bekleniyor.