Ukrayna savaşında arabuluculuk girişimleriyle öne çıkan iki aktör: Türkiye ve İsrail

REKLAM

Rusya'nın Ukrayna’da başlattığı savaşı sonlandırmak için Türk ve İsrailli yetkililer çaba içinde. Ancak uzmanlara göre tüm arabuluculuk girişimlerine rağmen son kararı Vladimir Putin verecek.

Antalya'da Rusya ile Ukrayna arasında ilk üst düzey buluşma şimdilik sonuçsuz kaldı. Taraflar ateşkes konusunda uzlaşamadı ancak yeniden bir araya gelme konusunda kapıyı açık bıraktı.

İsrail Başbakanı Naftali Bennett de savaşa diplomatik bir çözüm için geçtiğimiz hafta sonu Moskova'ya seyahat etmişti.

Türkiye NATO üyesi olmasına rağmen Batı'nın Rusya'ya yönelik yaptırımlarına katılmadı. İsrail de bu konuda AB ya da yakın ilişkilere sahip olduğu ABD'nin yaptırım politikasına uymak yerine daha tarafsız bir tutum benimsedi.

AFP haber ajansına konuşan Rusya uzmanı Igor Delanoe'ya göre "Batılı olmayan" bu iki ülke (İsrail ve Türkiye), sınırları dışında ise düzenli güç kullanmalarıyla öne çıkıyor.

"Putin, özellikle güç kullananlara saygı duyuyor"

Bir Fransız istihbarat yetkilisine göre, Putin, özellikle güç kullananlara saygı duyuyor ve Suriye’de güç kullanımı yüzünden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a da saygı duymaya başladı.

Türkiye’nin Paris Büyükelçisi Ali Onaner, Türkiye’nin Suriye, Libya ve başka yerlerde Rusya’ya sınırlarını gösterebilen tek NATO ülkesi olduğunu belirterek, Ankara ve Moskova arasındaki ilişkileri özetledi.

Paris’teki Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Yüksekokulu’nda (INALCO) Rusya ve Kafkasya tarihi konusunda uzman araştırmacı Taline Ter Minassian, Türkiye ve Rusya ilişkilerin tarihsel olarak oldukça karmaşık olmasına ve bazı gerginliklere rağmen, Erdoğan ve Putin’in bunları şu ana kadar gidermeyi başardıklarını belirterek, iki liderin henüz anlaşamadıkları konularda da uzlaşmak için çalıştıklarını ifade etti.

Fransız istihbarat servisinden bir yetkili ise Putin ve Erdoğan’ın “işlevsel ilişkiye” sahip oldukları görüşünü dile getirdi. İsrailli bir diplomat ise ülkesinin Rusya’nın Ukrayna’ya işgalinin başlamasından bu yana konumu ve politikası itibarıyla Rusya ve Ukrayna ile aynı zamanda Fransa veya Almanya gibi Batılı ülkelerle doğrudan diyalog kurabilen tek aktör olduğunu belirterek, İsrail’in düşmanlarıyla başa çıkmayı başardığı için Rusya’nın da saygı duyduğu bir ülke olduğunu ifade etti.

Suriye’deki gelişmeler

Türkiye ve İsrail, aynı zamanda farklı derecelerde olsa bile Suriye’deki gelişmeler yüzünden Şam’ın müttefiki Rusya ile özel ilişkilere sahip.

Suriye’deki kriz sırasında Rus ve Türk yetkililerin, farklı görüşlere sahip olmalarına rağmen düzenli olarak gergin müzakereler yürüttüğünü söyleyen Büyükelçi Onaner’e göre, NATO üyesi Türkiye Rusya ile zor konuları müzakere etme konusunda önemli tecrübe kazandı.

İsrailli diplomat yine ülkesinin Rusya ile özel ilişkilere sahip olduğunu kaydederek, İsrail’in Suriye’nin müttefiki Rusya ile bir anlamda ortak sınırı olduğunu belirterek, Suriye hava sahasını kontrol eden Moskova’nın İsrail’in hava saldırılarını engellemediğini hatırlattı.

Türkiye ve İsrail'in şansları neler?

AFP’nin analizinde Rusya ile yakın ilişkileri bulunan Türkiye’nin Ukrayna ile de iyi ilişkilere sahip olduğu ve hatta bu ülkeye SİHA sattığı kaydedildi. Rusya’nın tek taraflı ilhak ettiği Kırım’daki Tatarlar yüzünden Türkiye’nin tarihsel olarak da bu ülkeyle bağları olduğu hatırlatılırken, aynı şekilde Ukrayna’daki Yahudiler ve topraklarında çok sayıda kişinin Rusça konuşması itibarıyla İsrail’in de iki ülkeyle önemli ilişkileri olduğu kaydedildi.

Akdeniz Strateji Araştırmalar Vakfı’nda görevli Pierre Razoux, hem Rusya hem Ukrayna ile iyi ilişkilere sahip Türkiye ve İsrail için son gelişmelerin oldukça kaygı verici olduğunu belirterek, iki ülkenin de Rusya’nın saldırılarını kınamalarına rağmen tarafız kalmaya özen gösterdiğini söyledi. Razoux, bütün müzakere kanalları yararlı olmasına rağmen bunların çok da fazla sonuç getireceğine inanmadığını sözlerine ekledi.

Brüksel’deki düşünce kuruluşu Carnegie Enstitüsü’nde görevli, Marc Pierini aynı kötümserliği paylaşarak, “Türkiye ve İsrail'in girişimleri çok iyi ama ben bunun yeterli olacağını ve barış için çözümünün Türkiye veya İsrail'den geçeceğine inanmıyorum. Çünkü Putin'in sorunu Biden ve NATO ile. Ben Putin’in krizden çıkmak istediğinden de çok emin değilim.” dedi.