TİHV'nin yayınladığı 2021 Yılı Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri Raporu'na göre 984 kişi kendisi veya bir yakını işkence ve diğer kötü muamele gördüğü için vakfa başvuruda bulundu.
REKLAMTürkiye'de geçtiğimiz yıl geçtiğimiz yıl kendisi veya bir yakını işkenceye maruz kaldığı için Türkiye İnsan Hakları Vakfı'na (TİHV) başvuranların sayısı son 30 yılın zirvesine çıktı.
TİHV'nin yayınladığı 2021 Yılı Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri Raporu'na göre 984 kişi kendisi veya bir yakını işkence ve diğer kötü muamele gördüğü için vakfa başvuruda bulundu. Başvuranların 616’sı 2021 yılı içinde işkenceye maruz kaldığını belirtirken 211’i 2016-2020 yılları arasında işkence gördüğünü belirtti.
Gözaltında işkence sokağa taştı
Rapora göre 2021 yılı boyunca gözaltında işkence gören her iki kişiden biri en az iki veya daha fazla birimde işkence gördüğünü belirtirken, 10 başvurucudan 7’si sokakta veya toplumsal gösterilerde, 10 başvurucudan 4’ü araç içinde, yine 10 başvurucudan 4’ü ise emniyet müdürlüklerinde işkenceye maruz kaldı.
2021 yılı içinde en çok işkence olayının yaşandığı tespit edilen resmi gözaltı merkezi İstanbul ve Van emniyet müdürlükleri oldu.
Raporda 10 başvurucudan 8’inin hakaret ve aşağılamaya, 10 kişiden 7’sinin fiziksel müdahaleye maruz kaldığı belirlenirken, 10 kişiden 5’i de cinsel işkence gördüğünü ifade ettiği aktarıldı. Başvuruların yüzde 89,9’u siyasi düşünce, kimlik veya eylemleri nedeniyle gözaltına alındıklarını belirtti.
Ayrıca, gözaltına alınanların tıbbi değerlendirme sürecinde temel uluslararası düzenlemeler, İstanbul Protokolü ilkeleri ve ulusal düzenlemelerin yanı sıra tıp mesleğinin etik ve mesleki standartlarının dikkate alınmadığı tespiti yapılarak, bu durumun sağlık alanında kalıcı bir sorun hâline geldiği ifade edildi.
Boğaziçi protestoları ve İstanbul Sözleşmesi
TİHV'nin raporunda başvuruların sebepleri itibari ile dönemsel olarak değiştiği vurgulanırken genel anlamda işkence ve gözaltıların tüm yıla yayıldığı dikkat çekti. Raporda öne çıkan bazı tespitler şöyle:
Boğaziçi Üniversitesi’nde öğrencilerin atanmış rektör protestolarıyla başlayan süreç gözaltılar, ihlaller, homofobik söylemler ve LGBTİ+ karşıtı nefret kampanyalarıyla tüm yıla yayıldı. Ocak ve Şubat aylarında öğrenciler ve LGBTİ+’ların İstanbul ve İzmir Temsilciliklerine yoğun başvurusuna yol açtı.
İstanbul Sözleşmesi’nin iptali sonrası kadınlara yönelik ihlallerde de artış görülmeye başlandı. Haziran ayında Pride yürüyüşü ve Suruç anmasına yönelik müdahaleler sonrası Haziran ve Temmuz aylarında başvurularda yine belirgin bir artış görüldü.
Türkiye içinde işkenceye maruz kaldığı için başvuru yapan 871 kişinin cinsiyet kimliklerine göre dağılımı incelendiğinde 307 başvurunun ( yüzde 35,2) kadın, 527 başvurunun (yüzde 60,5) erkek, 37’sinin (yüzde 4,2) ise bu sınıflama dışında LGBTİ+ olduğu görülüyor. 2020 yılının verileri ile karşılaştırıldığında LGBTİ+ başvurularındaki artış dikkat çekti.
En çok başvuru İstanbul'dan
En çok başvuru 307 kişi ile TİHV İstanbul Temsilciliğine gelirken, Van Temsilciliği’ne 263, Diyarbakır Temsilciliği’ne 166, İzmir Temsilciliği’ne 134, Ankara Temsilciliği’ne 66 ve Cizre Referans Merkezi’ne 48 kişi başvurdu.
2021 yılında işkence nedeniyle tedavi merkezlerine başvuran kişilerde en küçük yaşın 5, en yüksek yaşın 76 olduğu tespit edildi. Başvuranların yarısından fazlasını 30 yaş ve altı kişiler oluşturdu.