Alım gücü hızla düşüyor: İşçi ve memurun satın alabildiği gıda miktarı 4 ayda yüzde 24 azaldı.
REKLAMTürkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı yıllık enflasyon mayıs ayında yüzde 74 olurken bu oran gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 92’ye kadar çıktı. Ocak ayında maaşlarına zam alan işçi, memur ve asgari ücretlilerin alım gücü bu durum karşısında giderek geriliyor. Ocak ayında gıda sepetine 100 TL ödeyen kişiler aynı sepet için Mayıs’ta 131 lira ödemek zorunda kaldı. Ücretle çalışan kişilerin satın alabildiği gıda miktarı böylece son 4 ayda yüzde 24 azaldı.
Akaryakıt ve ulaştırma verileri daha da çarpıcı. Memur ve emekliler temmuz ayında enflasyon farkı alacak. Ancak senede bir kez zam alan asgari ücretliler ve diğer işçiler ise zor durumda.
Peki, 2022 yılında alım gücü gıda, akaryakıt, ulaştırma gibi farklı alanlarda ne kadar geriledi?
TÜİK’in açıkladığı resmi veriler üzerinden giderek artan hayat pahalığı ve düşen alım gücünü inceledik. Asgari ücret 1 Ocak 2022’de yüzde 51 artışla 2 bin 826 liradan 4 bin 253 TL’ye yükseldi. Ancak enflasyon da son 20 senede en yüksek seviyeleri gördü. Halkı en çok ilgilendiren ise mutfak masrafları. Mayıs ayı itibariyle son bir senede gıda ve alkolsüz içeceklerin fiyatı yüzde 92 yükseldi. Farklı gıda maddelerini inceleyerek mutfak giderlerinin ne kadar arttığına bakalım.
Ocak 2022’de asgari ücretle birlikte diğer ürünlerin fiyatını 100’e eşitliyoruz ve mayıs ayında ne durumda olduklarına bakıyoruz. Asgari ücrete zam gelmediği için hala 100 puanda duruyor. Gıda fiyatları ise 131 puan. Yani, ocak ayında 100 liraya satın alınabilen gıda sepeti mayıs ayında 131 liraya alınıyor.
Ocak ayında 100 TL ile 100 birim gıda satın alabilen asgari ücretli mayıs ayında 76,3 birim gıda alabiliyor. Böylece enflasyon gıda sepetinin yüzde 24’ünü 4 ayda alıp götürdü.
Sadece asgari ücretliler değil; sabit maaşla çalışan herkes aynı durumda
Bu durum sadece asgari ücretliler için değil; memur ve emekliler de dahil ücretle çalışan tüm işçiler için geçerli. Memur ve emekliler temmuzda enflasyon farkı alabilecek ancak yılda bir kez zam alan diğer ücretliler yılbaşına kadar beklemek zorunda kalacak.
Ocak 2022’de fiyatları 100 TL olarak kabul ettiğimizde diğer ürünlerin mayıs ayı fiyatı ise şöyle oldu: et 144; balık 140; süt, peynir ve yumurta 116, meyveler 151, sebzeler 129 ve şeker 159.
Yüzde 51 zam kısa süre eridi
Peki, Ocak 2022’de asgari ücrete yapılan yüzde 51 zam gıdada alım gücünü 2021 yılına göre ne kadar arttırdı? Bu kez asgari ücret ile gıda fiyat endeksini Ocak 2021’de 100’e eşitliyoruz. Yani, asgari ücreti 100 TL varsayıyoruz ve bununla 100 birim gıda alabiliyoruz. Asgari ücret yıl içinde değişmediği için sene sonuna kadar 100’de kalıyor. Ancak TÜİK’in açıkladığı enflasyondan dolayı satın alınabilen gıda miktarı giderek düşüyor ve Aralık 2021’de 71 birime kadar geriliyor.
Ocak 2022’de yüzde 51 zammın ardından asgari ücret 151 lira oluyor, ancak gıda fiyatı 157’ye yükselmiş durumda. Yani, ocak ayındaki tarihi zam oranına rağmen asgari ücretli bir sene önce aldığı kadar gıda alamıyor. Ocak 2021’de 100 birim alırken Ocak 2022’de 96 birim alabiliyor. Mayıs 2022’de ise bu miktar 73’e kadar düşüyor.
Ocakta 100 liraya dolan depo mayısta 150’ye doldu
Halkın alım gücü enerjide daha fazla düştü. Ocak 2022’de asgari ücret ve enerji ürünlerinin fiyatlarını 100’e eşitlediğimiz zaman mayıs ayında şu durum ortaya çıkıyor: Asgari ücret hala 100 iken, ulaştırma ücreti 129’a; doğal gaz 133’e ve kişisel ulaştırma araçlarının yakıt ve yağları 150’ye yükseldi. Yani ocak ayında 100 TL’ye dolan bir depo mayıs ayında 150 liraya doldu.
Öte yandan elektrik fiyatı ise aynı dönemde 100’den 86’ya geriledi.
Bir maaşla alınan akaryakıt 4 ayda yüzde 33 azaldı
Ocak ayında asgari ücretle 100 birim akaryakıt alınırken bu miktar mayıs ayında 66,7 birime kadar geriledi. Bu da asgari ücretle alınan akaryakıt miktarının 4 ayda yüzde 33 azaldığını gösteriyor. Bu hesaplama sadece asgari ücret için geçerli değil. Sabit maaşla çalışan ve Şubat-Mayıs arasında zam almayan tüm ücretliler için geçerli.
Temmuz ayında memur ve emekliler enflasyon farkı alacak ancak asgari ücrete zam gelip gelmeyeceği merakla bekleniyor. Bunun dışında asgari ücretten daha yüksek maaş alan işçiler de var. Onların durumu da bilinmiyor.