UAEA Başkanı Grossi, İran’ın nükleer programını denetlemek üzere Tahran, İsfahan gibi kentlerde bulunan nükleer tesislere yerleştirilen ekipmanların kaldırıldığına ilişkin bilgilendirildiklerini ifade etti
REKLAMUluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, Yönetim Kurulunun İran'a karşı aldığı dünkü kararın ardından Tahran yönetiminin bu ülkenin Güvenlik Denetimi Anlaşması kapsamında nükleer programını gözlemlemek amacıyla tesislere yerleştirdiği 27 kamerayı kaldırmaya başladığını söyledi.
Grossi, basına yaptığı açıklamada, dün gece geç saatlerde İran’ın nükleer programını denetlemek üzere Tahran, İsfahan gibi kentlerde bulunan nükleer tesislere yerleştirilen ekipmanlara ilişkin bilgilendirildiklerini ifade etti.
"İran'da Ajansın çevrim içi gözlem sisteminin parçası olan 27 kameranın kaldırılacağı bilgisi bize iletildi." diyen Grossi, "Bu elbette orada ki çalışmalarımızı sürdürebilmemiz ve İran'ın Güvenlik Denetimi Anlaşması kapsamında verdiği bilgilerin doğruluğunun denetimi açısından ciddi bir sınama." değerlendirmesinde bulundu.
Grossi, Tahran, İsfahan gibi çeşitli kentlerdeki nükleer tesislerde bulunan kameraların kaldırılmaya başlandığı, bununla beraber Güvenlik Denetim Anlaşması kapsamında Ajansın gözlem için yerleştirdiği bazı çevrim içi denetleme sistemleri ve atık su ölçüm cihazlarının da kaldırılacağı, söz konusu anlaşma kapsamında UAEA'nın bu ülkede yaklaşık 40 kamerasının bulunduğu bilgisini paylaştı.
Öte yandan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken konu hakkında yaptığı açıklamada, İran'ın nükleer programını izlemek için kullanılan kameraları kaldırmasının ardından daha fazla "izolasyon ve gerilim" riskiyle karşı karşıya olduğunu söyledi.
Söz konusu kamera sistemleri ve ekipmanların kaldırılmasına ilişkin kararın İran'ın nükleer faaliyetlerinin görünürlüğünü ciddi anlamda kısıtlayacağını belirten Grossi, gergin bir süreçten geçildiğini kaydederek halihazırda İran'la çözüme kavuşturulmamış sorunların olması, Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan İran nükleer müzakerelerinin yeniden hayata geçirilmesine yönelik görüşmelerin sonuçlandırılmamasına şimdi de bu gelişmenin eklenmesinin doğal olarak güzel bir resim ortaya koymadığını söyledi.
"İran nükleer anlaşmasını olumsuz etkileyecek"
Bu gelişmenin İran nükleer anlaşmasının yeniden hayata geçirilmesi için yapılan müzakereleri de olumsuz etkileyeceğine değinen Grossi, anlaşmaya taraf ülkelere, Ajansın Tahran yönetiminin nükleer faaliyetlerine ilişkin bilgi aktarımında bulunduğunu, söz konusu denetim mekanizmasının sekteye uğramasıyla bu bilgi aktarımında sorun yaşanacağını ifade etti.
Grossi, bu kameraların daha ziyade santrifüjlerin bulunduğu tesislerde kullanıldığını, doğal olarak İran'ın Ajansın denetimi olmadan yeni santrifüjler kurabileceğini belirterek, bununda nükleer programa yönelik daha az şeffaflık, daha fazla şüphe ve belirsizliğe yol açacağının altını çizdi.
Tahran'ın Ajansla irtibata geçmesi ve sorunların görüşülmesi gerektiğine olan inancını bir kez daha dile getiren Grossi, kendisinin görüşmeye ilişkin karşı tarafa bir teklifte bulunmadığını ancak istenildiği taktide görüşmeye hazır olduğunu kaydetti.
"Eğer benimle görüşmek isterlerse, görüşürüz. İstemezlerse bu da ayrı bir problem." ifadesini kullanan Grossi, "Şimdi duygusallığın azalmasını bekleyelim ve yeniden problemlere odaklanalım çünkü problemler ortadan kalkmadı. Ancak problemlere, şeffaflığın azalması ve Ajansın erişiminin kısıtlanmasını da eklersek, o zaman sanırım hiçbir şeyi çözemeyiz ve olayları daha da kötü bir noktaya getiririz." görüşünü paylaştı.
Ne olmuştu?
İran'da Ajansa bildirilmeyen 3 yerde tespit edilen nükleer bulguların açıklığa kavuşturulması için 5 Mart'ta taraflar arasında iş birliği yapılması hususunda uzlaşı sağlanmıştı. Söz konusu yerlere ilişkin İran'ın UAEA'nın sorularını teknik veriler doğrultusunda yanıtlayacağı, UAEA'nın da Tahran tarafından sunulan açıklamaları değerlendirerek gerekli açıklamayı yapacağı bildirilmişti.
UAEA Başkanı Grossi, pazartesi yaptığı açıklamada, Tahran yönetiminin söz konusu 3 yere ilişkin teknik olarak inandırıcı yanıtlar vermediğini duyurmuş, bunun üzerine Ajansın Yönetim Kurulu da dün İran'a karşı karar almıştı.